Xà lam xứ Duồng
BT- Khi tháng chạp đã lùi dần phía cuối - những người phụ nữ trong xóm Duồng lại rủ nhau mua nổ về làm xà lam ăn tết. Tôi cũng háo hức không kém khi được tự mình cắt, gói từng miếng bánh thơm ngon phụ mẹ
Năm đầu tiên về làm dâu xứ Duồng [xã Chí Công, Tuy Phong], tôi mới có dịp được thưởng thức hương vị của món bánh xà lam. Cái tên nghe có vẻ lạ, hương vị cũng lạ. Có lẽ, nó không chỉ lạ đối với tôi, mà còn gây sự tò mò của không ít người từ nơi khác đến...
Mẹ chồng tôi kể, loại bánh này là đặc trưng riêng của xứ Duồng mà không nơi nào có. Nguồn gốc của nó xuất hiện từ bao giờ, mẹ cũng không rành. Chỉ biết rằng, mấy chục năm từ khi mẹ về làm dâu ở đây đã có món truyền thống này. Từ đó, mẹ mày mò học hỏi để tạo một hương vị riêng của bánh mỗi khi vào dịp tết.
Mẹ chỉ cho tôi những nguyên liệu và cách làm bánh xà lam. Thường một mẻ bánh, người ta mua ở chợ 1 kg nổ; 1,5kg đường trắng; nửa ký gừng, 1 trái thơm rim. Ngoài ra còn có các hương liệu như dầu chuối, va ni, đậu phộng rang giã nhỏ. Khi bắt đầu nấu, cho 1 lít nước trộn đường, đun keo lại vừa phải với lửa nhỏ, sau đó cho thơm, gừng, đậu phộng rang vào. Cuối cùng là bắc nồi xuống, trộn nổ, khuấy đều tay đến khi thật nhuyễn. Tiếp theo là đổ vào mâm, dàn mỏng, phủ một lớp nổ mịn bên ngoài, chờ ráo và cắt thành miếng Các công đoạn làm bánh nghe có vẻ khá đơn giản, nhưng để có hương vị thơm ngon, dẻo của gừng, thơm rim mỗi người làm ra nó lại có một bí quyết riêng mà người khác khó lòng có được. Tôi thích món bánh xà lam mẹ nấu là vậy. Dù ngày tết có la liệt các loại mứt, bánh, kẹo bán ngoài chợ, nhưng vẫn không mê bằng món bánh của mẹ - món đặc trưng riêng của xứ Duồng. Còn những người bạn của tôi ở Phan Thiết đã có dịp thưởng thức loại bánh này thì không quên dặn tôi: Ra tết nhớ mang bánh xà lam vào nhé!.
Giáp tết năm nay, tôi lại về thăm mẹ, ngỏ ý xin mẹ truyền lại nghề để tự mình làm ra những chiếc bánh ngon. Mẹ chỉ tường tận cho tôi những bí quyết riêng để có miếng bánh ngọt thanh, dẻo. Mọi nguyên liệu đã được mẹ chuẩn bị sẵn để tôi mang vào Phan Thiết, tự tay làm để tặng anh em, bạn bè. Không biết, mẻ đầu tiên tôi làm có thành công không, nhưng chắc chắn sẽ chưa thể so sánh được với tay nghề của những phụ nữ xứ Duồng.
Mẹ tôi còn nói: Thời buổi này cái gì cũng có sẵn. Năm nay, cả bánh xà lam cũng được người ta làm bán ở chợ. Nếu con muốn ăn lúc nào cũng có. Nói vậy, nhưng đối với tôi, nhâm nhi bánh xà lam chỉ ngon nhất khi được thưởng thức kèm với vị chát thơm của chén trà nóng vào những ngày đầu năm mới
Trung Lương