Dân ca quan họ bắc ninh di sản văn hóa năm 2024

Chiều ngày 16 tháng 4 năm 2010, tại Nhà hát lớn thành phố Hà Nội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã long trọng tổ chức Lễ đón bằng của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (gọi tắt là UNESCO) công nhận Dân ca Quan họ Bắc Ninh và Hát Ca trù là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Đến dự buổi Lễ đón bằng của UNESCO có các đại biểu đại diện lãnh đạo và cán bộ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban Quốc gia UNESCO của Việt Nam, các bộ, ngành liên quan, các vị nguyên là ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, lãnh đạo địa phương và cộng đồng của 15 tỉnh, thành phố có di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh và Hát Ca trù. Khách quốc tế có các đại biểu từ Văn phòng UNESCO Hà Nội, các ngài Đại sứ và đại diện các cơ quan, tổ chức quốc tế thuộc một số Quốc gia thành viên của Công ước UNESCO năm 2003 và các tổ chức quốc tế khác đóng tại Hà Nội. Tại kỳ họp lần thứ tư của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước UNESCO năm 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể diễn ra ở Abhu Dhabi, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Dân ca quan họ Bắc Ninh đã được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (ngày 30 tháng 9 năm 2009) và Hát Ca trù được ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp (ngày 1 tháng 10 năm 2009). Tại buổi, bà Katherine Muller-Marin - Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO Hà Nội, đã trịnh trọng đọc lời nhận xét và Quyết định của UNESCO về hai di sản của Việt Nam và thay mặt UNESCO trao bằng công nhận Dân ca Quan họ Bắc Ninh - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cho các lãnh đạo Ủy ban nhân dân hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang cùng đại diện cộng đồng và trao bằng công nhận Hát Ca trù - Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp cho các lãnh đạo 15 tỉnh/ thành phố và cộng đồng chủ nhân di sản này.

Bộ trưởng Hoàng Tuấn Anh đã tuyên bố Chương trình hành động quốc gia bảo vệ Dân ca quan họ Bắc Ninh và Hát Ca trù. Ảnh: Quốc Vụ

Tiếp đó, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Tuấn Anh đã tuyên bố Chương trình hành động quốc gia bảo vệ Dân ca Quan họ Bắc Ninh – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và Hát Ca Trù – Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp gồm 9 điểm, đặt trọng tâm vào công tác giới thiệu, quảng bá nâng cao nhận thức của cộng đồng, đào tạo nguồn lực, kiểm kê, nghiên cứu, hệ thống hóa tư liệu, tôn vinh và có chính sách đãi ngộ đối với nghệ nhân và người có công đóng góp giữ gìn và phát huy giá trị của di sản, đồng thời đề nghị các bộ, ngành, địa phương, cơ quan hữu quan và cộng đồng góp sức thực hiện Chương trình này. Trong niềm vui chung, đại diện cho các cộng đồng có di sản Hát Ca trù và đại diện cho các Liền anh, Liền chị Dân ca Quan Họ Bắc Ninh đã xúc động phát biểu cảm tưởng và bày tỏ mong muốn các di sản văn hóa này sẽ được bảo tồn một cách bền vững và ngày càng tỏa sáng.

Quan họ Bắc Ninh là những làn điệu dân ca của vùng đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam, đây không chỉ là lối hát giao duyên mà còn là hình thức trao đổi tình cảm giữa liền anh liền chị. Ngày 30/9/2009, tổ chức UNESCO đã công nhận Quan họ Bắc Ninh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Các hoạt động truyền dạy, phục dựng không gian diễn xướng truyền thống, tuyên truyền quảng bá... luôn được xác định là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cấp ủy Đảng, chính quyền để huy động nhân dân hưởng ứng, tham gia ngày càng đông đảo, sâu rộng.

Nhiệm vụ quan trọng hàng đầu được xác định là đa dạng hóa hình thức tuyên truyền quảng bá di sản, Thành phố triển khai xây dựng biểu trưng văn hóa Quan họ, sổ tay du lịch, tập gấp, tổ chức các chương trình giao lưu, hát canh Quan họ, kết hợp Dân ca Quan họ với âm nhạc đương đại, các chương trình biểu diễn nghệ thuật… Xây dựng chuyên trang, chuyên mục về văn hóa Quan họ trên Website Thành uỷ, Cổng thông tin điện tử, Đài Phát thanh thành phố, phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh tổ chức sản xuất và phát sóng định kỳ hàng quý chương trình giao lưu Canh hát Quan họ đêm Rằm...

Thành phố cũng quan tâm mở rộng các hình thức truyền dạy tại 31 làng Quan họ gốc và các CLB Quan họ thực hành. Hàng năm, thành lập và duy trì hoạt động của các CLB Quan họ măng non, khơi dậy sự chủ động sáng tạo, phát huy vai trò, trách nhiệm của các nghệ nhân, liền anh, liền chị trong việc trao truyền và tổ chức phong phú các hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng; duy trì chương trình dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh cho học sinh các cấp; mở lớp dạy hát Quan họ cho cán bộ, công nhân viên chức, người lao động tại cộng đồng và các CLB, đội văn nghệ cơ sở.

Bên cạnh đó, Thành phố cũng chỉ đạo các địa phương tăng cường công tác quản lý, hướng dẫn và tạo điều kiện để các đơn vị, CLB văn nghệ tổ chức đa dạng hoạt động bảo tồn di sản văn hóa Quan họ. Hàng năm, mỗi phường phát triển từ 1-2 CLB Quan họ, phấn đấu toàn thành phố có khoảng 40 CLB Quan họ thực hành vào năm 2025; tiếp tục duy trì hoạt động giao lưu giữa các làng kết chạ, định kỳ tổ chức "Canh hát Quan họ đêm Rằm" tại nhà chứa; tổ chức Liên hoan các CLB Quan họ, biểu diễn Quan họ trên thuyền...

Để tạo không gian diễn xướng, mở rộng môi trường thực hành di sản, thành phố Bắc Ninh phấn đấu đến năm 2025, 100% làng Quan họ gốc có quy hoạch quỹ đất xây dựng Nhà chứa Quan họ; mỗi năm xây dựng ít nhất 1 công trình Nhà chứa Quan họ, bảo đảm cơ sở vật chất và trang thiết bị cho thiết chế này hoạt động hiệu quả. Trước mắt, sẽ tập trung đầu tư xây dựng ở các phường Hòa Long, Vạn An, Kinh Bắc, Vũ Ninh, Võ Cường, Khắc Niệm, Khúc Xuyên, Phong Khê.

Nhằm tiếp tục mang đến sức sống mới cho di sản, thành phố Bắc Ninh luôn khuyến khích, động viên và trân trọng những thể nghiệm mới, các sáng tạo nghệ thuật mang âm hưởng Dân ca Quan họ. Bởi đó là hoạt động có ý nghĩa quan trọng, vừa khẳng định giá trị trường tồn của Quan họ vừa bồi đắp, thăng hoa, làm giàu hơn di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Trải qua thời gian, các thế hệ người dân Bắc Ninh nâng niu gìn giữ, truyền dạy và chắp cánh cho những làn điệu Quan họ lan tỏa, bay cao, vươn ra khắp cả nước, đến với bạn bè quốc tế.

Ngày 30/9/2009, hình thức diễn xướng văn hoá dân gian Quan họ đã được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đó là niềm tự hào và là động lực to lớn để Dân ca Quan họ tiếp tục phát triển vượt qua ranh giới quốc gia và lan toả rộng rãi