1. Động vật là gì?
Cho đến thời điểm hiện nay, rất nhiều văn bản pháp luật được ban hành để điều chỉnh các vấn đề có hên quan đến động vật như:
- Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004;
- Luật Đa dạng sinh học năm 2008,...
Nhưng chưa có một văn bản nào đưa ra khái niệm cụ thể về động vật. Khái niệm “động vật” không phải là một khái niệm mang tính pháp lý, mà nó là một khái niệm được nhìn nhận dưới góc độ sinh học. Khi các văn bản pháp luật được ban hành mà có Hên quan thì khái niệm “động vật” được thừa nhận như một lẽ tự nhiên, và dường như việc định nghĩa hoặc giải thích thế nào là động vật không phải là vấn đề quan trọng trong việc ban hành các văn bản. Hầu hết các văn bản pháp luật được ban hành đều hướng tới việc bảo tồn, bảo vệ các loài động vật, nên thay vì đưa ra khái niệm động vật, các nhà làm luật thường liệt kê danh mục các loài động vật cần được bảo tồn và bảo yệ trước nguy cơ tuyệt chủng.
Theo Bộ luật dân sự năm 2015 cũng có những quy định liên quan đến những loài động vật cụ thể [gia súc, gia cầm, vật nuôi dưới nước,...]. Những quy định này không hướng tới việc bảo vệ các loài động vật, mà hướng tới việc xác lập quyền của các chủ thể liên quan đến những loài động vật này.
Đặc biệt trong đó là quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại khi động vật gây thiệt hại. Mặc dù Bộ luật dân sự năm 2015 cũng không đưa có bất kì khái niệm nào về động vật hoặc khái niệm liên quan đến động vật, nhưng việc đưa ra khái niệm về động vật là vấn đề quan trọng trong việc giải quyết vấn đề bồi thường thiệt hại. Chúng ta có thể hiểu “động vật” là: “loài sinh vật biết tự ý cử động và có sự hiểu biết như: người, thủ, côn trùng”.
Như vậy, “động vật” là một khái niệm có nội hàm rất rộng. Đó là tất cả những loài sinh vật có khả năng tự cử động và có sự vận động trong môi trường sống.
Trân trọng!
2. Động vật có bao gồm gia súc, gia cầm, các loài thú,... không?
Theo từ điển bách khoa, Động vật là một nhóm sinh vật đa bào, nhân chuẩn, được phân loại là giới Động vật [Animalia, đồng nghĩa: Metazoa] trong hệ thống phân loại 5 giới. Cơ thể của chúng lớn lên khi phát triển. Hầu hết động vật có khả năng di chuyển một cách tự nhiên và độc lập.
Hầu hết các ngành động vật được biết đến nhiều nhất đã xuất hiện hóa thạch vào thời kỳ Bùng nổ kỷ Cambri, khoảng 542 triệu năm trước. Động vật được chia thành nhiều nhóm nhỏ, một vài trong số đó là động vật có xương sống [chim, động vật có vú, lưỡng cư, bò sát, cá]; động vật thân mềm [trai, hàu, bạch tuộc, mực, và ốc sên]; động vật Chân khớp [cuốn chiếu, rết, côn trùng, nhện, bọ cạp, tôm hùm, tôm]; giun đốt [giun đất, đỉa]; bọt biển và sứa.
Như vậy,điểm chung của những loài động vật này là sự hoạt động theo bản năng và mang tính loài. Đặc biệt, trong quá trình hoạt động, những loài động vật này đều có khả năng gây ra những thiệt hại cho con người cũng như môi trường xung quanh.
Cũng theo khái niệm trên thì dưới góc độ sinh học, con người cũng là một trong những loài động vật, nhưng là động vật bậc cao. Hoạt động của con người không chỉ mang tính bản năng mà còn là những hoạt động có ý thức.
Thông qua quá trình hoạt động của mình, con người thực hiện việc cải tạo tự nhiên, trong đó có hoạt động chi phối các loài động vật khác. Trong quá trình hoạt động của mình, con người cũng có thể gây ra những thiệt hại cho môi trường xung quanh. Tuy nhiên, “con người” dưới góc độ xã hội cũng như pháp lý không phải là động vật, mà là chủ thể của các quan hệ pháp luật, mà trong đó các loài động vật khác là một trong những đối tượng của quan hệ pháp luật đó. Do đó, trong quan hệ pháp luật nói chung, quan hệ bồi thường thiệt hại do động vật gây ra nói riêng, thì khái niệm “động vật” sẽ không bao gồm con người.
Trân trọng!
3. Động vật có những đặc điểm nào?
Động vật là một trong những loại tài sản theo quy định tại Điều 105 Bộ luật dân sự năm 2015.
"Điều 105. Tài sản
1. Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản.
2. Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai."
Do đó, ngoài những đặc điểm chung của tài sản như thuộc về thế giới vật chất, nằm trong sự chiếm hữu của con người, có giá trị, có thể là đối tượng trao đổi trong các giao dịch,... động vật còn có những đặc điểm riêng so với những loại tài sản khác như sau:
a. Động vật là một loại tài sản có thể tự chuyển động trong không gian
Theo khái niệm được để cập ở trên, động vật là một loài sinh vật biết tự cử động và vận động được. Sự hoạt động của các loài động vật không phụ thuộc vào sự tác động của con người. Trong khi đó, các loại tài sản khác đều là những tài sản bất động, chỉ có thể dịch chuyển vị trí khi có sự tác động của hành vi con người.
b. Hoạt động của động vật có thể vượt ra khỏi tầm kiểm soát của con người
Thực tế cho thấy, động vật có thể tự hoạt động, di chuyển vị trí mà không cần bất cứ sự tác động nào từ con người. Tức là tính tự thân hoạt động của động vật là rất cao. Do đó, chỉ cần một sự bất cẩn trong quản lý, động vật có thể vượt ra khỏi tầm kiểm soát của con người.
c. Động vật có thể tự gây thiệt hại mà không có bất kỳ sự tác động nào của con người cũng như môi trường xung quanh
Đây là đặc điểm nổi bật trong hoạt động của động vật so với các loại tài sản khác. Thông thường, các loại tài sản khác chỉ có thể gây thiệt hại khi đang có sự tác động của con người hoặc có sự ảnh hưởng của các điều kiện khách quan [ví dụ: xe máy, ô tô chỉ gây ra thiệt hại khi đang được con NSD; chất cháy, chất nổ chỉ gây thiệt hại khi có những điều kiện môi trường phù hợp,...]. Trong khi đó, động vật có thể gây thiệt hại bất cứ lúc nào, bất cứ điều kiện môi trường nào.
d. Động vật có thể gây thiệt hại trong phạm vi rộng hơn
Thông thường các loại tài sản khác luôn bất động ở những vị trí mà con người mong muốn, hoặc chỉ hoạt động trong phạm vi có sự hiện diện của con người. Do đó, những loại tài sản này chỉ gây thiệt hại ở những vị trí mà con người quản lý, sử dụng chúng. Trong khi đó, động vật lại có thể tự hoạt động, tự di chuyển khỏi vị trí mà con người mong muốn, nên phạm vi gây thiệt hại của động vật trong nhiều trường họp cũng nằm ngoài tầm kiểm soát của con người.
e. Động vật là loại tài sản đòi hỏi mức độ quản lý cao của con người
Thông thường, đối với các loại tài sản khác, việc chủ sở hữu thực hiện đúng các quy định về quản lý chỉ là đặt trong một vị trí phù hợp, bảo quản trong những điều kiện cho phép,... Tuy nhiên, đối với động vật, việc chủ sở hữu thực hiện đúng quy định về quản lý không chỉ biểu hiện thông qua hành vi đặt chúng ở những vị trí phù hợp mà còn phải luôn quan sát hoạt động của chúng, đồng thời kịp thời ngăn chặn động vật vượt ra khỏi tầm kiểm soát của mình.
Trân trọng!
4. Tài sản là gì?
Tài sản đóng một vai trò quan trọng trong Bộ luật dân sự, là vấn đề trung tâm của mọi quan hệ xã hội nói chung và quan hệ pháp luật nói riêng.
Theo quy định tại Điều 105 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định như sau:
"Điều 105. Tài sản
1. Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản.
2. Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai."
Theo đó:
- Bất động sản bao gồm:
+ Đất đai;
+ Nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất đai;
+ Tài sản khác gắn liền với đất đai, nhà, công trình xây dựng;
+ Tài sản khác theo quy định của pháp luật.
- Động sản là những tài sản không phải là bất động sản.
- Tài sản hiện có là tài sản đã hình thành và chủ thể đã xác lập quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trước hoặc tại thời điểm xác lập giao dịch.
- Tài sản hình thành trong tương lai bao gồm:
+ Tài sản chưa hình thành;
+ Tài sản đã hình thành nhưng chủ thể xác lập quyền sở hữu tài sản sau thời điểm xác lập giao dịch.
Trân trọng!
5. Các loại tài sản theo quy định pháp luật hiện hành
Theo quy định của pháp luật dân sự, tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai.
a. Tài sản là vật
Vật là bộ phận của thế giới vật chất, tồn tại khách quan mà con người có thể cảm nhận bằng giác quan của mình. Với ý nghĩa pham trù pháp lý, vật chỉ có ý nghĩa trở thành đối tượng của quan hệ pháp luật, tức là nó được con người kiểm soát và đáp ứng được một nhu cầu nào đó của con người.
Tuy nhiên, không phải bất cứ một bộ phận nào của thế giới vật chất đều được coi là vật. Vì vậy, có những bộ phận của thế giới vật chất ở dạng này thì được coi là vật nhưng ở dạng khác lại không được coi là vật.
Ví dụ, Ô-xi còn ở dạng không khí trong tự nhiên thì chưa thể được coi là vật, vì chưa thể đưa vào giao dịch dân sự. Chỉ khi được nén vào bình, tức là con người có thể nắm giữ, quản lý được thì mới có thể đưa vào giao lưu dân sự và được coi là vật. Như vậy, muốn trở thành vật trong dân sự phải thỏa mãn những điều kiện sau: là bộ phận của thế giới vật chất; con người chiếm hữu được; mang lại lợi ích cho chủ thể; có thể đang tồn tại hoặc sẽ hình thành trong tương lai.
b. Tài sản là tiền
Theo Mác - Leenin, tiền tệ là một thứ hàng hóa đặc biệt, được tách ra khỏi thế giới hàng hóa, dùng để đo lường và biểu hiện giá trị của tất cả các loại hàng hóa khác. Nó trực tiếp thể hiện lao động xã hội và biểu hiện quan hệ sản xuất giữa những người sản xuất hàng hóa.
Theo Bộ luật dân sự năm 2015 quy định tiền là một loại tà sản nhưng lại không có quy định để làm rõ bản chất pháp lý của tiền. chỉ có loại tiền có giá trị đang được lưu hành trên thực tế, tức là được pháp luật thừa nhận, mới được coi là tài sản. Tiền là công cụ thanh toán đa năng, là công cụ tích lũy tài sản và là thước đo giá trị.
c. Tài sản là vật có giá, quyền tài sản
- Giấy tờ có giá được hiểu là giấy tờ trị giá được bằng tiền và chuyển giao được trong giao lưu dân sự. Giấy tờ có giá hiện nay tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau như séc, cổ phiếu, tín phiếu, hồi phiếu, kỳ phiếu, công trái… Xét về mặt hình thức giấy tờ có giá là một chứng chỉ được lập theo hình thức, trình tự luật định.
Nội dung thể hiện trên giấy tờ có giá là thể hiện quyền tài sản, giá của giấy tờ có giá là giá trị quyền tài sản và quyền này được pháp luật bảo vệ. giấy tờ có giá có tính thanh khoản và là công cụ có thể chuyển nhượng với điều kiện chuyển nhượng toàn bộ một lần, việc chuyển nhượng một phần giấy tờ có giá là vô hiệu.
Ngoài ra, giấy tờ có giá có tính thời hạn, tính có thể đưa ra yêu cầu, tính rủi ro. Ngoài ra còn có các loại giấy tờ xác nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng đối với tài sản như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, giấy đăng ký xe máy,… không phải là giấy tờ có giá. Những loại giấy tờ này chỉ được coi là một vật thuộc sở hữu của người đứng tên trên giấy tờ đó.
- Quyền tài sản theo định nghĩa tại Điều 115 Bộ luật dân sự năm 2015 thì quyền tài sản là quyền trị giá được bằng tiền, bao gồm quyền tài sản đối với đối tượng quyền sở hữu trí tuệ, quyền sử dụng đất và các quyền tài sản khác. Quyền là một quyền năng dân sự chủ quan của chủ thể và được pháp luật ghi nhận và bảo vệ.
Quyền tài sản hiểu theo nghĩa rộng là quyền của cá nhân, tổ chức được pháp luật cho phép thực hiện hành vi xử sự đối với tài sản của mình và yêu cầu người khác phải thực hiện một nghĩa vụ đem lại lợi ích vật chất cho mình. Xét theo ý nghĩa này, quyền sở hữu [vật quyền] cũng là một loại tài sản.
d. Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai
Theo đó:
- Bất động sản bao gồm:
+ Đất đai;
+ Nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất đai;
+ Tài sản khác gắn liền với đất đai, nhà, công trình xây dựng;
+ Tài sản khác theo quy định của pháp luật.
- Động sản là những tài sản không phải là bất động sản.
- Tài sản hiện có là tài sản đã hình thành và chủ thể đã xác lập quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trước hoặc tại thời điểm xác lập giao dịch.
- Tài sản hình thành trong tương lai bao gồm:
+ Tài sản chưa hình thành;
+ Tài sản đã hình thành nhưng chủ thể xác lập quyền sở hữu tài sản sau thời điểm xác lập giao dịch.
Trân trọng!