Hải linh phổ thơ đà lạt trăng mờ năm nào năm 2024
Nhân ngày giỗ thứ 25 của Nhạc sư Hải Linh 2013, chúng tôi duyệt lại bản tiểu sử này với một ít chi tiết chủ yếu dựa trên bài của Nhị Long, cũng có đôi chỗ mà Nhị Long còn sơ sót. Xin cảm ơn tác giả Nhị Long. Chúng tôi mong nhận thêm được nhiều thông tin về cuộc đời và các đóng góp của Nhạc sư Hải Linh. Vào dịp giỗ 30 năm(12/10/2018) chúng tôi bổ sung thêm một số hình ảnh và chi tiết. Tu sĩ Lm. Xuân Thảo
(Trên đây là các văn bằng về Bình Ca (Diplôme de Chant Grégorien) và về Ca Trưởng (Diplôme de Chef de Choeur) tại Học Viện Công Giáo Paris (Institut Catholique de Paris), và văn bằng về Sáng Tác tại Trường Nhạc Cesar Franck). Ngoài việc học chính thức tại 2 trường nói trên, Hải Linh còn tìm học thêm hoặc trao đổi thêm với một số giáo sư nổi tiếng khác về ngũ âm cũng như về điều khiển. Các tác phẩm trong thời kỳ du học tại Paris đã nói lên thao thức tìm một nhạc ngữ phù hợp với ngôn ngữ đa thanh của dân tộc : CHÚA KHẢI HOÀN, AVE MARIA 1, NGỢI KHEN, nhất là các bài RA KHƠI, NHẠC VIỆT, HÒ NON NƯỚC, CÓC QUÂN, DUYÊN KỲ NGỘ, CHUÔNG HÒA BÌNH, LÂM KHỐC … mang đầy âm hưởng dân tộc. Giáo sư Guy de Lioncourt đã nhiều lần tỏ vẻ thích thú khi nghe “Monsieur Francois” (Người Pháp gọi Hải Linh bằng tên thánh Phanxicô) giải thích tại sao chỗ này thì viết thoáng mỏng, chỗ kia phải đơn giản hóa hòa âm, chỗ khác phải viết theo tinh thần đối âm, chỗ khác nữa lại phải đi cùng chiều thay vì có thể đi ngược chiều… chung qui là cốt đề cao tính giai điệu của nhạc ngữ dân tộc và nhất là tôn trọng thanh điệu (dấu giọng) của ngôn ngữ Việt Nam. Một người du học không mất gốc, một học trò biết tự trọng và được người Thầy xứng danh là bậc Thầy tôn trọng và thán phục quí mến. Từ đó, Hải Linh càng ngày càng xác tín hơn về hướng đi của mình trong công việc đưa nhạc ngữ dân tộc từ bậc giai điệu (đơn điệu) lên bậc đa âm đa điệu. Và hai chủ đề chính cho các sáng tác của mình sẽ là : TÔN VINH THIÊN CHÚA và TÁN TỤNG QUÊ HƯƠNG.
8 ) 1975-1986: Tiếp tục dạy Ca trưởng, phần lớn tại tư gia. Cũng dạy đệm đàn, sáng tác cho một ít người. Cũng có những lần mở lớp tập hát, những lần hát Thánh ca đây đó trong khuôn khổ Nhà nước cho phép. Đặc biệt, bài KHÚC CA MẶT TRỜI (lời thơ Đoạn nói về Ông Anh Mặt Trời của Thánh Phan-xi-cô At-xi-di do Lm Vũ Đình Trác chuyển dịch sang thơ tiếng Việt) được hát lần đầu tiên tại Nhà thờ Đa-kao 10-1979, nhân kỷ niệm 50 năm Dòng Phanxicô được thành lập tại Việt Nam. Và năm 1982, Thầy đã lập Nhóm QUÊ HƯƠNG để vừa học vừa góp tay thực hiện các chương trình Thầy đề ra: Phác hoạ và khai triển các chương trong 2 cuốn sách “LỐI VIẾT THOÁNG MỎNG” và “LỐI TRÌNH TẤU SỐNG ĐỘNG”, cùng với một số học trò còn lại, gồm Thiên Lan Nữ tu MTG Thủ Đức, Nhạc sĩ Nam Hải, và Xuân Thảo tu sĩ lm dòng Phan-xi-cô.3 Cũng năm này (1982), nhân kỷ niệm 800 năm ngày sinh của Thánh Tổ phụ Phanxicô thì phần lớn TRƯỜNG CA CÁC TẠO VẬT (gồm Hợp ca Mở đầu, Đoạn I Ông Anh Mặt Trời, Đoạn II Chi Hằng Nga và Tinh Tú, Đoạn III Anh Gió, Đoạn IV Chị Nước và Chung Khúc, sáng tác chung với linh mục Xuân Thảo, cũng đã hoàn tất và được trình tấu lần đầu cũng tại nơi đây (Những Đoạn còn lại được sáng tác dần dà sau đó là Đoạn V Anh Lửa, Đoạn VIII Chị Chết, rồi năm 2003 thêm Đoạn VI Chị Đất Mẹ Hiền và Đoạn VII Anh Chị Em Loài Người). (Hình Ns Ca trưởng Hải Linh điều khiển ca đoàn tổng hợp năm 1982) (Hình màu chụp chung ca đoàn tổng hợp hát Khúc ca Mặt trời, Trường ca các tạo vật (trích đoạn), và Ngài là Thiên Chúa (Te Deum) tại thánh đường giáo xứ thánh Phanxicô Đakao Các bài hát khác được sáng tác trong giai đoạn này gồm có: VINH DANH THIÊN CHÚA, PHƯỢNG TRÌ, KINH LẠY CHA, KHÚC NHẠC CẢM TẠ, CHÚC TỤNG THÁNH GIUSE, TÌNH NƯỚC NON, HOAN CA MÙA TRƯỜNG XUÂN, THƠ THƠ 1, 2, TÁN TỤNG HỒNG ÂN, TÌNH CHÚA YÊU TÔI, BẾN THIÊN ĐÀNG, YÊU CON ĐỜI ĐỜI, MÙA HỒNG ÂN, MẸ VÔ NHIỄM, … (Các bài từ Tán tụng Hồng Ân trở đi là soạn chung với một số tác giả khác).
Chưa kịp nghỉ ngơi, thì đã phải tập dượt cho Ca đoàn Hợp tuyển VN, để hát tại Đại hội mục vụ Thánh nhạc toàn quốc tổ chức tại New Orleans chiều 01/07/1986. Tại đây gần 800 người gồm Ca trưởng, nhạc sĩ Dương cầm, Quản cầm và các nhạc sĩ sáng tác công giáo Mỹ đã cảm phục tài nghệ của Nhạc sư. Cha Virgil Funk, chủ tịch Hiệp hội Ca nhạc sĩ mục vụ Hoa Kỳ đã lượng giá sự đóng góp của VN tại Đại hội như sau : ” Về lượng, các ông có vẻ yếu kém ( chỉ có 80 ca viên ), nhưng về phẩm thì phái đoàn VN đã ghi được thành tích đáng kể. Điều đáng kể thứ nhất là VN đã cho thính giả và các chuyên gia âm nhạc thánh ca Mỹ, thưởng thức những ca điệu VN rất độc đáo và hấp dẫn. Điều đáng kể thứ hai là Nhạc sĩ Hải Linh đã xuất hiện như một biến cố âm nhạc cao siêu và kỳ tài “. Hôm đó, nhạc sư điều khiển bài Tán tụng Hồng ân và Hồng ân Thiên Chúa. Kế đó, Thầy mở các lớp Ca Trưởng tuần tự ở nhiều Tiểu bang khác nhau (New Orleans [LA], California, Portland [Oregon], Missouri, Texas…). Đồng thời, tập dượt cho nhiều Ca đoàn ở nhiều nơi khác nhau để hát trong nhiều dịp lễ. Chảng hạn, 8g00 tối ngày 19/12/1986, Nhạc sư đã tham gia Đêm Thánh Ca Giáng Sinh của cộng đồng Việt Nam tại Đại Thính viện Louis E. Plummer, thành phố Fullerton, California. Nhạc sư đã đích thân điều khiển bài SAY NOEL (lời: Xuân Ly Băng; nhạc: Kim Long; Phụ soạn: Hải Linh) và kết thúc bằng bài HANG BÊ-LEM. Trong gần 20 tháng ở Mỹ, Nhạc sư đã tập dượt để điều khiển trên 12 buổi ca hát chính thức. Buổi điều khiển có ý nghĩa sau cùng đối với Nhạc sư có lẽ là đêm Giáng Sinh 24/12/1987 tại họ Đức Mẹ Lên Trời ở Avondale, bang Louisiana, khi bài Thánh ca Hang Bê-lem tròn 42 tuổi. Và trách nhiệm nặng nề lo tập hát cho Đại lễ Phong Thánh Tử Đạo VN tháng 6/1988 tại Roma là nỗi ưu tư lo lắng nhất cuối đời Nhạc sư. Thầy đã sáng tác thêm một số bài hát cho dịp này, như NHÂN CHỨNG ĐỨC TIN, BÀI CA KHẢI HOÀN… và đã lên chương trình tập dượt ở nhiều nơi. Ngày 05/01/1988, lúc 5giờ chiều, Nhạc sư rời New Orleans đi Los Angeles để tập hát theo chương trình dự tính, thì đêm hôm ấy tới nơi trong một trạng thái mệt mỏi, khó ngủ. Một phần tuổi già, một phần lớn sức yếu vì bao công việc dồn dập và liên tục, cộng thêm với bao lo lắng ưu tư cho lý tưởng Hợp ca, nên sáng hôm sau, Nhạc sư bị đau nặng phải đưa đi bệnh viện. Nhạc sư đã từ trần vì nhồi máu cơ tim, lúc 6giờ30 chiều ngày 6-1-88 tại bệnh viện Fountain Valley. Ngày 13/01/1988, Thánh lễ tiễn đưa lúc 17giờ15 tại Thánh đường Saint Callitus (Cộng đồng Tam biên). Sau đó linh cữu được đưa về New Orleans (trên chuyến bay 798 Delta Airlines). Ngày 16/01/1988, lúc 9 giờ, linh cữu được chuyển từ Westside Funeral Home tới nguyện đường Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời để cử hành lễ an táng cuối cùng. Sau đó, linh cữu được chuyển đến Nghĩa trang Avondale, nơi an nghỉ cuối cùng của Nhạc sư, tọa lạc tại Restlawn Park Cemetery, Garden of Family Devotion, Block H, Square G, Plot 22, Lot 2. Lm Nguyễn Xuân Thảo viếng mộ Nhạc Sư Hải Linh và Ngô Duy Linh Soeur Thiên Lan viếng mộ Nhạc Sư Hải Linh Nhạc sư Hải Linh ra đi thật đột ngột, bất ngờ, để lại bao kính thương, luyến tiếc. Còn bao nhiêu công việc đang dở dang chưa kịp hoàn tất, dù rằng những gì đã hoàn tất cũng đã là một đóng góp to lớn cho nền âm nhạc nói chung, và cho Việt Nam nói riêng. Đó là khoảng 60 bài để TÔN VINH THIÊN CHÚA, 60 bài để TÁN TỤNG QUÊ HƯƠNG, với trên dưới 40 bản đệm đàn, bản dạo đàn, cũng như trên 10 tập tài liệu soạn ra để huấn luyện Ca trưởng, dạy đệm đàn, dạy sáng tác…Thầy dạy học không chỉ từ kiến thức đã học được từ trường lớp, mà quan trọng hơn là từ kinh nghiệm sáng tác và trình tấu của mình. Vì thế, đóng góp quan trọng hơn cả, qua tất cả những gì Nhạc sư sáng tác và dạy lại, đó là một LỐI VIẾT THOÁNG MỎNG đượm tính dân tộc, khả năng diễn đạt phong phú và tinh vi những cảm xúc của con người Việt Nam trước Đấng Tạo hóa cũng như trước Quê Hương Đất Nước, trước nhân tình thế thái, bằng chính ngôn ngữ Việt Nam với nguyên vẹn các ấn tín thẩm mỹ dân tộc, đi đôi với LỐI TRÌNH TẤU SỐNG ĐỘNG nhờ cách điều khiển sắc bén, hiệu nghiệm và ngoạn mục, nhờ cách đệm đàn khéo léo và chọn lọc, nhờ cách hát theo tinh thần của Tiết tấu, với một lối phát âm “tròn vành rõ chữ” như cha ông ta thường nói. Đóng góp đó, Nhạc sư muốn cô đọng lại trong 2 cuốn sách mang cùng tên với hai chủ đề trên. Tuy chỉ mới dự thảo còn cần khai triển và biên soạn, nhưng với tất cả những gì để lại cũng như truyền đạt cho hậu bối, Nhạc sư Hải Linh đáng là bậc Thầy có công lớn trong nền âm nhạc Việt Nam. DI-CẢO CỦA THẦY HẢI LINH (trich từ một lá thư gửi về từ Mỹ, đầu tháng 7-1987) Xin đánh lại cho rõ như sau: "Càng về già, càng ít để ý tới nếp sống và lối Trình tấu của Mỹ vì thiếu cái "Hồn", nên dành rất nhiều giờ chiêm ngưỡng vũ trụ bao la màu nhiệm là cả 1 Trường ca vô cùng vĩ đại do chính Chúa thượng trí đã sáng tác và đang điều khiển.-Càng ngắm càng thấy thêm nét tinh vi do tay Chúa phác họa tuyệt vời, qua gió thổi, mây bay, hoa nở, suối reo. Với tất cả khiêm cung khâm phục, tôi sẽ hy vọng bổ khuyết dần tay nhịp trong trình tấu và giáo khoa về Hợp Ca lý tưởng" |