Hướng dẫn sử dụng thuốc hạ sốt nhét hậu môn

Sốt là triệu chứng phổ biến của một số loại bệnh thường gặp ở trẻ. Ngoài thuốc hạ sốt dạng uống mà chúng ta đã quen sử dụng, còn dạng thuốc hạ sốt khác tỏ ra khá hữu hiệu trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt là trẻ không thể uống thuốc được, đó là thuốc hạ sốt nhét hậu môn. Hiểu rõ khi nào cần dùng, dùng như thế nào cho hiệu quả và an toàn dạng thuốc này, ba mẹ sẽ giúp con mình mau vượt qua cơn sốt, giúp trẻ thoải mái và dễ chịu để vượt qua cơn bệnh dễ dàng hơn.

Con trai tôi 23 tháng tuổi, cháu bị sốt, nhưng tôi không cho cháu uống thuốc hạ nhiệt được. Cứ cho cháu uống bất cứ thuốc gì là cháu lại nôn ra, bởi vậy tôi đã dùng thuốc đặt hậu môn cho trẻ nhưng rất lúng túng, không biết cách sử dụng. Đề nghị quý báo tư vấn giúp tôi cách dùng thuốc đặt cho cháu như thế nào? Xin trân trọng cảm ơn.

C.T.L (Thái Nguyên)

Trả lời cách dùng thuốc đặt hậu môn cho trẻ:

Nếu cháu không uống được thuốc, bạn có thể dùng một loại thuốc bào chế đặc biệt đặt vào hậu môn cho bé.

Viên thuốc đặt còn gọi thuốc đạn vì có hình giống viên đạn để dễ nhét vào hậu môn. Thuốc được bào chế chứa dược chất paracetamol có tác dụng hạ nhiệt, giảm đau, hiện có bán trên thị trường với nhiều tên thương mại (biệt dược), mà đặt vào hậu môn cho bé.

Ngoài dược chất chủ yếu là paracetamol, viên thuốc còn chứa chất nền (phụ gia) ở thể rắn trong điều kiện nhiệt độ thường. Khi nhét viên thuốc vào hậu môn nhiệt độ 37oC trở lên, nó sẽ hóa lỏng dần để giải phóng hoạt chất paracetamol ngấm vào máu qua hệ thống mao mạch dưới niêm mạc ở hậu môn để phát huy tác dụng.

Đối với trẻ nhỏ không uống được thuốc do nôn trớ thì thuốc đặt hậu môn cho trẻ phát huy tác dụng tối ưu.

Thuốc đạn paracetamol có nhiều hàm lượng khác nhau: 60 – 80 – 250 và 500mg tùy theo độ tuổi mà dùng loại thuốc có hàm lượng phù hợp với độ tuổi và cân nặng của trẻ.

Bạn nên đưa cháu đi khám bác sĩ chuyên khoa nhi, nếu cháu không uống được thuốc do nôn, thầy thuốc sẽ cho dùng thuốc đạn paracetamol đặt vào hậu môn, với liều lượng thích hợp. Khi sử dụng thuốc đặt hậu môn cho trẻ cần chú ý đặt đầu nhọn viên thuốc vào trước và bóp hai mép hậu môn lại trong vài giây.

Nếu viên thuốc bị nhão do điều kiện bảo quản không tốt, thì phải chọn loại khác có cùng hàm lượng đã được để đông cứng trong tủ lạnh trước đó. Khi đặt thuốc cần để cháu nằm nghiêng co hai chân, rồi dùng tay sạch nhét viên thuốc vào sâu trong hậu môn và để cháu nằm yên một thời gian.

Cần chú ý, nên đặt thuốc sau khi cháu đã đi đại tiện. Nếu còn sốt, sau 6 giờ có thể đặt viên khác, nhưng không được quá 4 viên/ ngày. Không dùng nhiều loại thuốc có chứa paracetamol cùng một lúc để tránh quá liều có hại cho gan.

Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Thành phần thuốc đạn gồm dược chất và tá dược, một số tá dược trơn, dính thường sử dụng với mục đích thay đổi độ tan, tính thấm giúp tăng khả năng hấp thu dược chất như bơ ca cao, gelatin, natri laurylsufat, tween, PEG…Một số dễ chảy ở điều kiện thường. Sau khi đặt thuốc vào trực tràng, dưới tác dụng của thân nhiệt và niêm dịch các tá dược sẽ tan chảy và dược chất được giải phóng.

Hình 1: Sự hấp thu thuốc qua niêm mạc trực tràng

Tùy thuộc vào vị trí đặt thuốc khác nhau, quá trình hấp thu dược chất sẽ khác nhau. Dược chất đi theo đường trực tràng dưới và giữa sẽ hấp thu vào tĩnh mạch chủ dưới vào tuần hoàn chung, đi theo đường trực tràng trên sẽ hấp thu vào tĩnh mạch cửa gan vào tuần hoàn chung vì vậy đường thứ 2 khiến thuốc dễ bị chuyển hoá qua gan lần đầu.

Vì vậy để sử dụng thuốc đạn đặt trực tràng hiệu quả cần lưu ý:

– Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.

1. Khi nào dùng thuốc hạ sốt nhét hậu môn cho trẻ?

Là một triệu chứng thường gặp ở trẻ em, do đó khi trẻ sốt trên 38,5 độ C thì cần hạ sốt kịp thời, tránh để tình trạng sốt cao kéo dài. Để hạ sốt, có 2 cách dùng thuốc là sử dụng thuốc hạ sốt uống và nhét hậu môn. Vậy khi nào nên sử dụng thuốc hạ sốt đút hậu môn cho trẻ? Theo đó, có nhiều bé bị sốt không chịu uống hoặc uống thuốc hạ sốt sẽ bị nôn, trẻ sốt cao li bì khiến việc uống thuốc khó khăn, trẻ bị co giật thì mới nên sử dụng thuốc hạ sốt nhét hậu môn để hạ sốt cho trẻ.

Còn trường hợp trẻ chỉ bị sốt bình thường, có thể uống thuốc được thì nên dùng thuốc hạ sốt dạng uống sẽ cho tác dụng nhanh và thích hợp hơn. Bên cạnh đó, khi trẻ bị sốt không được đóng kín cửa mà phải mở cửa, quạt cho thông gió, để không khí trong nhà lưu thông; không nên đắp chăn hay để trẻ nằm sát đệm hoặc chiếu vì có thể khiến phần da tiếp xúc với chiếu và đệm không thoát được nhiệt.

1. Lưu ý khi sử dụng thuốc hạ sốt nhét hậu môn cho trẻ

Khi sử dụng thuốc hạ sốt đút hậu môn cho trẻ một cách an toàn và hiệu quả thì khi sử dụng cần lưu ý một số điều cơ bản như sau:

• Thuốc nên bảo quản ở nơi mát mẻ (<30 0C), giữ lạnh nếu nhãn yêu cầu, nếu cảm thấy thuốc đặt quá mềm, cần cho vào ngăn đá tủ lạnh trong khoảng một vài phút trước khi mở vỏ thuốc.
• Sau khi bóc thuốc ra thì cần phải nhét ngay vào hậu môn lập tức. Bởi vì rời lớp vỏ, thuốc sẽ dễ tan nhanh dẫn đến không đủ liều lượng để hạ sốt.
• Không nên đặt quá sâu vì mục tiêu chủ yếu hấp thu thuốc qua tĩnh mạch trực tràng dưới và giữa, không nên đặt quá nông vì dễ làm rơi viên thuốc ra ngoài.Vị trí đặt tốt nhất là đưa thuốc qua hậu môn sâu 2,5 cm (khoảng 1 đốt ngón trỏ) đối với bệnh nhân là người lớn. Đối với bệnh nhân là trẻ em dùng ngón út để đưa thuốc vào 1,5cm (khoảng ½ đốt).

• Khi đã sử dụng thuốc hạ sốt nhét hậu môn thì không sử dụng thêm bất kỳ thuốc uống có chứa thành phần paracetamol, vì trong thuốc hạ sốt đút hậu môn đã có chứa paracetamol nên dễ bị quá liều, gây hạ nhiệt độ quá nhanh và ngộ độc thuốc.
• Trước khi đặt thuốc hạ sốt nhét hậu môn cho trẻ, phụ huynh cần vệ sinh sạch sẽ hậu môn cho trẻ, sau đó rửa tay sạch bằng xà phòng và đặt mông trẻ ở tư thế dốc lên để dễ dàng đặt thuốc. Đặt thuốc vào hậu môn trẻ nhẹ nhàng rồi khép giữ 2 nếp mông trẻ để thuốc tan và không rơi ra ngoài trong khoảng 2 phút.
• Không nên sử dụng thuốc hạ sốt đút hậu môn thường xuyên để hạ sốt cho trẻ và lưu ý giữa các lần dùng thuốc để đảm bảo việc hạ sốt cho trẻ. Đặc biệt, không nên dùng thuốc hạ sốt đút hậu môn cho trẻ bị dị ứng với paracetamol hoặc những trẻ có bệnh nặng ở gan, bị tiêu chảy, bị viêm da vùng hậu môn – trực tràng và chảy máu trực tràng. Trong những trường hợp trẻ bị táo bón hoặc đang có bệnh lý vùng hậu môn thì không được dùng thuốc hạ sốt nhét hậu môn, nguyên do là bởi lớp niêm dịch ở trực tràng không bình thường sẽ ảnh hưởng tới sự hấp thu của thuốc, từ đó tác dụng điều trị trong việc hạ sốt sẽ bị giảm.

Uống thuốc hạ sốt bao lâu thì dùng được thuốc nhét hậu môn?

- Chỉ dùng thuốc hạ sốt nhét hậu môn khi sốt trên 38.5 độ C và không thể dùng thuốc hạ sốt đường uống. - Thuốc sau khi mua về cần được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. - Khoảng cách thời gian giữa các liều dùng thuốc hạ sốt nhét hậu môn tối thiểu là 4 giờ nhưng nếu bị suy thận thì khoảng cách này cần đảm bảo là 8 giờ.

Nhét thuốc hạ sốt hậu môn cho bé bao lâu có tác dụng?

Cũng giống như những loại thuốc khác, liều lượng của thuốc hạ sốt cơ bản được xác định dựa trên cân nặng thực tế của trẻ và các nghiên cứu khoa học đã chứng minh ở liều 10mg – 15mg/kg/lần đối với Paracetamol, thuốc hạ sốt có thể hạ sốt một cách nhanh chóng sau 15-30 phút sử dụng mà không gây tác dụng phụ trên cơ thể.

Viên nhét hậu môn hạ sốt dùng như thế nào?

Một tay banh nhẹ 2 bên mông của trẻ để lộ ra vùng hậu môn, một tay còn lại nhẹ nhàng đẩy viên thuốc hạ sốt vào trong hậu môn của trẻ, đẩy phần có đầu nhọn của viên thuốc vào trước. Cuối cùng khép giữ 2 nếp mông của trẻ lại trong khoảng 2-3 phút để thuốc không bị đẩy ra ngoài.

Thuốc hạ sốt đặt hậu môn bao lâu đất 1 lần?

Cứ mỗi 4-6 giờ chị có thể đặt 1 lần cho bé và không quá 5 lần trong vòng 24h. Nếu dùng cả thuốc hạ sốt đường uống, chị cũng cần lưu ý việc uống thuốc hạ sốt bao lâu thì nhét hậu môn. Trong trường hợp này, khoảng cách dùng thuốc đúng cũng là 4-6 giờ vì hiệu quả ở hai đường dùng là như nhau.