Dạo gần đây trước mỗi giờ đi ngủ, anh Thành [Hà Nội] thấy cu con 8 tháng tuổi của mình có biểu hiện lắc đầu liên tục, tay đưa lên chà vào mặt, nhiều đêm tỉnh giấc, bé lại lắc đầu quầy quậy, khiến cả gia đình lo lắng, liệu con mình có phải mắc chứng bệnh gì đó kỳ lạ hay không?
Tuy nhiên theo các chuyên gia Nhi khoa cho biết, việc trẻ liên tục lắc đầu, đập đầu, đung đưa toàn thân trước hoặc trong khi ngủ xảy ra khá phổ biến ở trẻ nhỏ và ít gây nguy hiểm. Các cử động nhịp nhàng mang tính rập khuôn và gắn liền với giấc ngủ như con anh Thành được gọi chung là rối loạn vận động nhịp nhàng.
Rối loạn vận động nhịp nhàng là gì, biểu hiện ở trẻ ra sao?
Rối loạn vận động nhịp nhàng là hiện tượng trẻ xuất hiện các cử động nhịp nhàng lặp đi lặp lại mang tính chu kỳ, thường xảy ra trước và trong lúc trẻ đang ngủ. Các rối loạn này có thể xuất hiện với các dấu hiệu như:
- Đập đầu: Trẻ đập đầu vào gối hay đệm, thường ở tư thế nằm sấp. Ở tư thế ngồi, trẻ có thể đập đầu nhiều lần vào tường hay vào thành cũi, thành giường.
- Lắc đầu: Trẻ xoay đầu và cổ từ bên này sang bên kia, thường ở tư thế nằm ngửa. Có những trẻ đặt tay lên đầu khi lắc khiến toàn bộ cánh tay và thân trên chuyển động theo.
- Đung đưa toàn thân: Trẻ quỳ trên tứ chi và lắc mạnh toàn thân theo hướng trước sau.
- Một số biểu hiện khác: Lăn người, lăn chân, đập chân... liên tục, đôi khi, trẻ có thể phát ra tiếng kêu lớn hay tiếng rên khe khẽ. Trẻ ngừng vận động sau khi đi vào giấc ngủ hoặc khi bị người lớn lay gọi và không nhớ gì sau khi tỉnh giấc.
Rối loạn vận động nhịp nhàng thường gặp trước giờ đi ngủ của trẻ
Nếu trẻ khỏe mạnh phát triển bình thường và chỉ có những hành vi này về đêm hay vào giờ ngủ trưa thì cha mẹ không cần lo lắng, đây là cách trẻ dùng để tự đưa mình vào giấc ngủ, nhất là khi chúng ở độ tuổi 6 đến 9 tháng.
Nghiên cứu đánh giá mức độ rối loạn vận động nhịp nhàng ở trẻ
Nghiên cứu tại Thụy Điển công bố năm 1971 cho thấy, khoảng 2/3 số trẻ 9 tháng tuổi có biểu hiện rối loạn vận động nhịp nhàng với nhiều dạng khác nhau. Hành vi này thường tự mất đi khi bé lên 2 - 3 tuổi và chỉ còn gặp ở 6% trẻ 5 tuổi. Tuy nhiên, nghiên cứu của Canada thực hiện trên 1.353 trẻ cho thấy, vẫn còn khoảng 3% trẻ có biểu hiện rối loạn vận động khi ở tuổi 13, một số trường hợp sẽ tồn tại tới tuổi trường thành.
Thông thường, rối loạn vận động nhịp nhàng sẽ xuất hiện ở trẻ khỏe mạnh, nhưng có một số trường hợp có biểu hiện đi kèm của tình trạng chậm phát triển hoặc bệnh tự kỷ.
Lý giải về những rối loạn vận động nhịp nhàng với trẻ nhỏ
Mặc dù nguyên nhân chưa được làm rõ, tuy nhiên rối loạn vận động nhịp nhàng được cho là giải pháp giúp trẻ vượt qua một số yếu tố như:
- Giải tỏa căng thẳng khi trẻ gặp rắc rối với giấc ngủ do bị đau, khó chịu trong người. Một số nhà nghiên cứu cho rằng, rối loạn vận động nhịp nhàng sẽ giúp bé giải tỏa căng thẳng và thấy thư giãn hơn khi bị đau do mọc răng hay đau tai.. hoặc xuất hiện khi trẻ học đứng, học đi, học nói...
- Những cử động nhịp nhàng như lắc lư giúp trẻ giải tỏa năng lượng dư thừa tích tụ trong ngày, nhờ thế trẻ có thể đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn.
- Tự ru ngủ thông qua kích thích tiền đình. Không phải ngẫu nhiên mà các ông bố bà mẹ lại lắc lư đong đưa trẻ để dỗ bé thôi quấy hoặc ru bé ngủ. Những động tác lắc lư nhịp nhàng này kích thích cơ quan tiền đình, làm thay đổi trạng thái thức tỉnh của trẻ.
Việc chẩn đoán rối loạn vận động nhẹ nhàng thường dựa trên các mô tả biểu hiện và video do cha mẹ ghi lại. Nếu cử động của trẻ không điển hình, kéo dài hoặc quá mạnh mẽ, bác sĩ có thể làm xét nghiệm để loại trừ tình trạng co giật. Đa phần trẻ có rối loạn vận động nhịp nhàng phát triển bình thường về tâm lý và sẽ tự hết mà không đòi hỏi điều trị đặc hiệu.
Rối loạn vận động nhịp nhàng có thể là cách trẻ tự ru mình vào giấc ngủ
Cha mẹ cần làm gì khi con có những rối loạn vận động nhịp nhàng?
- Không ngăn cản, giữ chặt trẻ: Các biểu hiện lắc đầu, đập đầu hay đung đưa người là những hoạt động bình thường của trẻ, đa phần chúng sẽ tự hết khi trẻ lên 6 tuổi. Do vậy, thay vì tìm cách ngăn cản con, cha mẹ hãy dành nhiều thời gian chơi đùa với con vào ban ngày và phớt lờ hành vi này vào ban đêm.
- Giúp con thư giãn, giảm căng thẳng: Hãy giúp trẻ có một tâm lý thoải mái và ổn định, bạn có thể trả lời các câu hỏi như con có đang lo sợ điều gì không, có nhận đủ sự quan tâm của người thân hay không, có bị thay đổi thói quen nào đó hay không hoặc có đang mọc răng hay bị đau chỗ nào hay không?. Một số rối loạn vận động nhịp nhàng vào ban đêm là dấu hiệu chỉ điểm cho nhu cầu cần được quan tâm hơn vào ban ngày của bé. Hãy dành nhiều thời gian âu yếm con, bên con để giúp con bớt lo lắng và thấy tự tin hơn.
- Giúp con giải phóng năng lượng dư thừa trước khi đi ngủ: tăng thời gian cho bé chơi đùa ngoài trời, cho bé chơi trò ném bóng, nhảy dây… Tích cực tiêu hao năng lượng lúc ban ngày có thể làm giảm một phần các rối loạn vận động về đêm.
- Chơi với con bằng các hoạt động nhịp nhàng: lắc nôi, đu võng, ngồi xích đu, bập bênh, chơi các trò vỗ tay, kéo cưa lừa xẻ, dung dăng dung dẻ, cưỡi ngựa, đu quay hay đi đều bước theo nhịpvỗ tay... sẽ góp phần làm giảm các vận động nhịp nhàng khi ngủ của trẻ.
- Cho con nghe nhạc để giúp ngủ ngon hơn: Cho bé nhảy múa theo điệu nhạc vào ban ngày để giải tỏa năng lượng và mở nhạc nhẹ nhàng có nhịp điệu rõ ràng vào buổi tối để giúp bé thư giãn.
- Tạo thói quen trước giờ đi ngủ và ngủ đúng giờ: Duy trì đều đặn các công việc quen thuộc trước giờ đi ngủ và ngủ đúng giờ, dành thời gian âu yếm con lúc này cũng là cách tốt để giúp trẻ thư giãn.
Tóm lại, cha mẹ không nên quá chú tâm vào các hành vi rối loạn vận động nhịp nhàng của trẻ mỗi đêm. Chỉ nên đưa bé đi khám bác sĩ nếu bạn thấy những hành vi quá bất thường gây ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ của trẻ, nếu bạn nghi ngờ con bị co giật hoặc bị chấn thương, bác sĩ sẽ là người giúp bạn tìm ra giải pháp khắc phục hiệu quả.
DS. Thu Linh
Nguồn tham khảo:
//www.sleepeducation.org/sleep-disorders-by-category/sleep-movement-disorders/sleep-rhythmic-movement/overview-facts
//en.wikipedia.org/wiki/Rhythmic_movement_disorder
------------------------------------------------
Câu hỏi:
Con gái của tôi nay được 4 tháng, cân nặng 6,5kg [lúc sinh cháu được 3,7kg]. Cháu đã biết lật, cười giỡn với mọi người, hay bỏ tay vào miệng và nói ê a. Từ lúc sinh ra đến nay cháu vốn khó ngủ, ban đêm hay thức giấc và khóc. Tuy nhiên có một vấn đề mà tôi đang rất lo là gần đây cháu lắc đầu liên tục trước và trong khi ngủ. Ban ngày ngủ khoảng 3 tiếng đồng hồ, mỗi lần ngủ khoảng 30 phút và hay giật mình. Ban đêm, từ trước đến nay thì trong khi ngủ cháu thường hay trở mình nằm nghiêng rồi nằm ngửa, có khi lật nằm sấp, mỗi lần thức giấc là khóc [mỗi đêm khoảng 7-8 lần]. Hai ngày nay, trong giấc ngủ, cháu cứ lắc đầu liên tục [mắt vẫn nhắm], có lúc lại đưa tay lên chà xát tai và mặt. Sáng hôm nay, khi buồn ngủ và chuẩn bị đi vào giấc ngủ, cháu lại lắc đầu liên tục [mắt mở], sau đó trong lúc ngủ vẫn lắc đầu.
Người hỏi : Nguyen Thi Man
Trả lời:
Chào bạn!
Theo như những điều bạn kể thì con bạn là một trẻ phát triển tương đối bình thường về thể chất và tâm thần vận động. Vấn đề là ở giấc ngủ của cháu.
Chúng ta đều biết giấc ngủ là một quá trình tích cực dưới sự kiểm soát của não, là một phần cơ bản của đời sống con người. Giấc ngủ bình thường có 2 giai đoạn chính là giai đoạn động mắt nhanh và không động mắt nhanh xen kẽ nhau theo chu kỳ nhất định[ thường có khoảng 4 đến 6 chu kỳ trong giấc ngủ đêm]. Việc xác định chu kỳ ngày đêm của giấc ngủ con người do một đồng hồ nội tại kiểm soát bởi sự tiết của Melatonine của tuyến tùng và của một số cấu trúc ở hạ khâu não. Người lớn ngủ 1 đến 2 lần mỗi ngày còn trẻ em ngủ nhiều lần trong ngày[ ngủ đa pha]. Khi ngủ các chức năng của hệ thần kinh giảm trong đó có chức năng vận động và thực vật. Khi ngủ sâu trương lực các cơ giảm, không còn cử động do không còn nhận được sự chi phối của hệ thần kinh trung ương. Trạng thái thức- ngủ được điều hòa bởi hoạt động của hệ thần kinh trong đó quan trọng nhất là vỏ não, cấu trúc lưới ở thân não và các trung khu ngủ ở hành não. Với hàng loạt cấu trúc tham gia theo cơ chế phức tạp thì hoạt động giấc ngủ vẫn còn cần nhiều nghiên cứu mới. Rối loạn giấc ngủ do đó cũng liên quan đến nhiều vấn đề khác nhau của cơ thể và tác động môi trường.
Trở lại vấn đề của con bạn, cháu có những biểu hiện không ổn về giấc ngủ nhưng cháu lại phát triển bình thường thì bạn cũng đừng lo lắng quá. Điều cần làm là kiểm tra sức khỏe toàn diện cho cháu để phát hiện những bất thường có thể gây ra dạng giấc ngủ này. Ở lứa tuổi của cháu có nhiều điều có thể khiến cháu ngủ không ngon. Một số nguyên nhân thường gặp có thể gợi ý như hiện tượng trào ngược dạ dày thực quản, vấn đề về tai mũi họng hay hô hấp khiến cháu khó thở khi ngủ, sai lầm về chế độ ăn lúc ngủ, môi trường… Về mặt thần kinh có thể có cơn giật cơ, rối loạn vận động chi chu kỳ hay loạn động khi ngủ kịch phát là một số rối loạn giấc ngủ tương tự, tuy nhiên điều này rất ít xảy ra và khó xác định ở trẻ em. Bạn nên cho cháu đến bệnh viện để được khám và đánh giá lại vấn đề của cháu.
Thân mến