Tại sao ủy ban olympic nga

Đoàn thể thao người tị nạn từng nhận được rất nhiều sự ủng hộ ở Olympic 2016 - Ảnh: Olympic

Nga không bị trục xuất, nhưng với 119 vận động viên điền kinh chính thức bị loại, hình ảnh nước Nga của ông Putin bị thiệt hại nhiều. Bị tố giác vào tháng 11/2015, tệ nạn « doping có hệ thống » trong giới vận động viên điền kinh Nga và do chính Liên đoàn Quốc gia và Cơ quan chống dùng thuốc kích thích của Nga tổ chức đã gây chấn động thế giới Olympic. Quả bom gian lận cấp quốc gia này đã gây sóng gió cho đến ngày khai mạc Olympic Rio 05/08/2016.

Bản báo cáo công bố ngày 18/07/2016 của ủy ban điều tra độc lập Mc Laren, tên của luật gia Canada do Cơ quan Thế giới chống dùng thuốc kích thích AMA ủy nhiệm, đã chỉ rõ qui mô « quốc gia » của nạn dùng thuốc kích thích trong giới vận động viên Nga : không giới hạn trong Thế Vận Mùa Đông ở Sotchi và cũng không giới hạn trong bộ môn điền kinh.

Từ năm 2011 đến 2015, Cơ quan chống doping của Nga, dưới sự giám sát của bộ Thể Thao và sự tiếp tay của mật vụ FSB, hậu thân của KGB, đã sửa đổi các kết quả xét nghiệm từ « có » thành « không ». Tổng cộng, 30 bộ môn thể thao của Nga đều gian lận.

Ủy ban điều tra Mc Laren đưa ra danh sách chi tiết và rất dài, đứng đầu là điền kinh với 139 mẫu, cử tạ với 117 mẫu, đô vật 28, xe đạp 26, bơi lội 18 …

Tuy nhiên, cho dù tệ nạn doping « có tổ chức » ở cấp độ Nhà nước và trong Ủy Ban Thế Vận Nga , Ủy Ban Thế Vận Quốc Tế đã không sử dụng biện pháp trục xuất thành viên Nga. Đổi lại, các vận động viên Nga phải qua ba lần thanh lọc : phải được sự chấp thuận của Liên đoàn quốc tế liên hệ, không bị Toà án Trọng tài Thể thao TAS bác đơn kháng cáo và cuối cùng là phải được đèn xanh của một ủy ban đặc biệt gồm ba « thẩm phán » do CIO chỉ định.

Nếu nhìn vào thành phần « thẩm phán » này, người ta có thể dự đoán kết quả ít nhiều thuận lợi cho Nga.

Tuy nhiên, theo quan điểm của Matxcơva, do CIO không thể tự làm mất mặt nên tìm mọi cách để giới hạn số vận động viên Nga tham gia Thế Vận Rio. Theo luận điểm này, do bị chỉ trích quá bao dung đối với nước Nga, giờ đây CIO phải đặt thêm điều kiện để gây khó khăn cho Nga qua « Ủy ban đặc biệt ba thẩm phán ».

Báo Moskovsky Komsomolets cho rằng ủy viên Claudia Bokel, cựu vận động viên kiếm thuật của Đức có lập trường trừng phạt tập thể. Tuy nhiên, tờ báo đại chúng này không nói rõ là thành viên thứ hai, bác sĩ Ugur Erdener, người Thổ Nhĩ Kỳ và cũng là chủ tịch Liên đoàn bắn cung quốc tế cho rằng các cung thủ của Nga không có gì để nghi ngờ. Vị « thẩm phán » thứ ba là con trai của cựu chủ tịch CIO Juan-Antonio Samaranch, người Tây Ban Nha, cũng chống lại biện pháp trừng phạt tập thể.

Những lý do giải thích thái độ chừng mực của CIO

Theo Armand de Rendiger, chuyên gia quốc tế về phong trào Olympic thì nếu CIO « đập mạnh » thì sẽ đi ngược lại nguyên tắc sinh hoạt của tổ chức Thế Vận Quốc Tế . Ông nhận định trên Le Figaro như sau :

Tuy là chủ nhân của Thế Vận Hội nhưng CIO không có quyền trừng phạt tập thể với lý do có đông đảo vận động viên của một liên đoàn phạm tội gian lận. Làm như vậy là bất công đối với những vận động viên không gian dối.

Thứ hai, CIO tuy có quyền trục xuất một Ủy ban Thế vận Quốc gia thành viên vì có sự can thiệp chính trị của Nhà nước như đã trừng phạt Koweit và Irak nhưng không thể làm như thế trong trường hợp « doping ».

Thế Vận Rio đã gặp nhiều khó khăn. Chuyện gian lận của vận động viên điền kinh Nga chỉ là vấn đề bổ sung mà thôi. Nga, cũng như Mỹ, Canada, Úc và Ý là những nước đóng góp rất nhiều cho nguồn tài chính của CIO. Đụng chạm với một trong những nhà tài trợ này về tiền nong, vận động viên hay hình ảnh quốc gia sẽ gây nhiều hậu quả xấu về sau.

Cũng theo chuyên gia Armand de Rendiger, chủ tịch CIO Thomas Bach, người Đức, hiện nay là một nhà « ngoại giao tinh tế » : Một người khác chắc chắn sẽ đập bàn tuyên bố bất chấp hệ quả tài chính và hình ảnh để trừng phạt Nga đến nơi đến chốn. Thế nhưng vị chủ tịch người Đức này biết rõ CIO đối phó với nhiều vấn đề. Do vậy, biện pháp hay nhất là giải quyết từng vấn đề một, xong chuyện này đến chuyện khác trong một thế giới mà thể thao thế vận đã trở thành một chuyện quốc sự.

Chủ tịch CIO Thomas Bach điều hành Ủy Ban Thế Vận với bàn thay sắt tùy theo mục đích và tham vọng của ông. Juan-Antonio Samaranch quản lý CIO [1980-2001] trong bối cảnh Ủy Ban mở cửa đón nguồn tài trợ tư nhân và giới quản trị chuyên nghiệp. Jaques Rogge [2001-2013] lên kế vị, chọn thái độ trung lập, để phải nỗ lực chỉnh đốn hệ quả thời Samaranch. Từ 2013 đến nay, Thomas Bach phải chứng tỏ khả năng chiến lược từ thể thao cho đến chính trị để điều hành CIO.

Ủy Ban Quốc Tế CIO không muốn phải đối đầu với một loạt vụ kiện tụng với các Ủy ban Quốc gia và vận động viên sau khi Thế Vận Hội Rio bế mạc. Chủ tịch Thomas Bach còn nhiều ưu tiên và ưu tư cải cách cơ cấu điều hành tổ chức nhất là về tài chính.

CIO nương tay nhưng Nga đã mất nhiều uy tín

Địa chiến lược chính là lý do sâu xa nhất theo nhà phân tích Pascal Boniface, giám đốc Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Iris. Tác giả quyển sách « JO Politique » khen ngợi một quyết định địa chiến lược « thông minh » của CIO.
Sau đây là bài phỏng vấn do báo Le Figaro ngày 02/08/2016 thực hiện :

Le Figaro : Theo ông thì vì sao CIO trao cho các liên đoàn thể thao liên hệ trách nhiệm trục xuất vận động viên Nga ?

Pascal Boniface : CIO đã lấy quyết định địa chính trị sáng suốt. Các bằng chứng tệ nạn dùng thuốc kích thích được tổ chức ở cấp quốc gia rất rõ ràng. Tuy nhiên, CIO không muốn làm cho Nga bị sỉ nhục như Nam Phi thời chế độ Apartheid và Afghanistan khi Taliban chiếm chính quyền năm 2000 và cấm phụ nữ chơi thể thao. Tôi nghĩ rằng CIO muốn giữ thái độ chừng mực là chỉ trừng phạt những vận động viên Nga gian lận nhưng không trừng phạt « nước Nga ».

Ông Putin và người Nga sẽ la hoảng đây là âm mưu của Tây phương còn người Tây phương sẽ chỉ trích CIO thiếu cứng rắn. Tuy vậy, thái độ chừng mực này của CIO cũng đủ làm Putin thua ngược và hình ảnh của nước Nga đã bị sứt mẻ rất nhiều.

Le Figaro : Trong bối cảnh khủng hoảng chính trị-kinh tế- thể thao trong những tháng gần đây, vị thế của nước Nga tại Rio ra sao ?

Pascal Boniface : Nước Nga, chủ nhà tổ chức cúp bóng đá thế giới trong hai năm tới đây, đã bị mất mặt vì Liên đoàn Điền kinh Quốc tế cấm vận động viên Nga tham sự Thế Vận Rio. Hệ quả tất yếu là Nga sẽ bị mất nhiều huy chương. Nhục thứ hai là đội tuyển bóng đá Nga bị loại ngay vòng một ở cúp vô địch Châu Âu Euro 2016 vừa qua trong khi chỉ còn hai năm là họ tổ chức cúp Thế giới. Không phải chỉ có sự yếu kém của các cầu thủ mà chính tác phong của ủng hộ viên du côn hooligans Nga làm dư luận chê cười. Thế mà cúp Vô địch Thế giới 2018 rất quan trọng đối với tổng thống Putin, với những thử thách về hình ảnh nước Nga và an ninh trong hai năm tới đây. Ông Putin cần một World Cup thành công mỹ mãn từ việc tiếp đón các phái đoàn cầu thủ và ủng hộ viên ngoại quốc cho đến trình độ của bóng đá Nga để tô điểm cho hình ảnh đất nước của ông. Tổng thống Putin kỳ vọng vào thể thao nhưng bị thua điểm về hình ảnh.

Le Figaro : Thế Vận Hội ngày nay phải biểu hiệu cho những giá trị nào và cần phải tránh những sai trái nào ?

Pascal Boniface : Bị nghi ngờ gian lận, dùng thuốc tăng lực trái phép là chuyện quan trọng cần phải tránh. Do vậy phải trừng phạt nặng nề tội này. Sự kiện CIO gia tăng biện pháp bài trừ doping và khả năng [khoa học] cho phép truy ngược thời gian tìm bằng chứng ai là kẻ gian lận là một bảo đảm cho tương lai. Những Thế Vận Hội xứng đáng được tôn trọng và thể thao hoàn toàn trong sạch. Thế Vận Hội phải cống hiến hình ảnh tích cực, hình ảnh của những cuộc thi tài minh bạch trong đó mọi vận động viên xứng đáng phải có chổ đứng và mọi gian trá phải bị cấm triệt để.

Làng thế vận, nơi sinh hoạt của hàng chục ngàn vận động viên đến từ hàng trăm quốc gia đại diện cho nhiều bộ môn thể thao khác nhau phải là biểu tượng của ngôi làng toàn cầu và của nhân loại.Số phận của đoàn vận động viên điền kinh Nga, với chứng cớ dùng thuốc kích thích rõ như ban ngày, xem như đã an bài. Theo tin giờ chót, 11 võ sĩ quyền Anh của Nga, 9 nam, 2 nữ vừa được đèn xanh tham dự JO Rio. Phái đoàn Nga đến Rio cũng còn khá đông đảo với khoảng 260 vận động viên theo thông tin cho đến ngày 04/08 , tuy CIO vẫn chưa thông báo quyết định chính thức, 24 giờ trước khi Thế Vận Hội khai mạc.

Bộ trưởng thể thao Nga Vittali Moutko cám ơn CIO nhẹ tay, không trục xuất Ủy Ban Thế Vận Nga trong kỳ Olympic Rio.