Khi nghe đến cụm từ “thông minh”, hẳn là tâm trí các bạn sẽ lập tức liên tưởng ngay đến khái niệm kiểm tra IQ. Đối với hầu hết chúng ta, trí thông minh thường được định nghĩa là tiềm năng trí tuệ của nhân loại; là điều ta bẩm sinh sở hữu cũng như có thể đo lường được và chính là năng lực gần như bất di bất dịch của mỗi con người. Tuy nhiên, trong những năm gần đây đã xuất hiện nhiều quan điểm khác nhau về trí thông minh. Có một quan điểm, một lý thuyết mới gọi là "Thuyết đa trí tuệ" [Multiple Intelligences], được đề xuất bởi Howard Gardner - nhà tâm lý học trường Đại học Harvard.
Thuyết đa trí tuệ
Lý thuyết này chỉ ra lối hạn chế của ngành tâm lý lượng học trong quan niệm truyền thống về trí thông minh. Vào năm 1938, lần đầu tiên Gardner đã phác họa rõ nét “đứa con tinh thần” của mình trong cuốn sách Frames of Mind [tạm dịch là Cơ cấu của trí tuệ], trong đó ông cho rằng tất cả mọi người đều có những loại "trí tuệ" khác nhau. Theo nhà tâm lý học cho biết, có 8 loại trí thông minh, và đã đề xuất bổ sung loại thứ chín được gọi là "Existentialist intelligence" [Tạm dịch: Trí thông minh hiện sinh].
Để nắm bắt được toàn bộ thực lực và tài năng mà con người sở hữu, Gardner đưa ra giả thuyết cho rằng con người không chỉ có năng lực trí tuệ mà còn có nhiều loại trí thông minh bao gồm về âm nhạc, giao tiếp, không gian và ngôn ngữ.
Tuy một người có thể sở hữu thế mạnh đặc biệt trong lĩnh vực cụ thể, chẳng hạn như trí thông minh âm nhạc, nhưng rất có thể người đó còn nắm giữ một loạt các khả năng khác. Ví dụ, một cá nhân có tố chất thông minh cả về lời nói lẫn âm nhạc và tự nhiên.
Bình phẩm
Thuyết đa trí tuệ của Gardner đã nhận nhiều chỉ trích từ cả các nhà tâm lý học và những người làm giáo dục. Các nhà phê bình này đã đưa ra tranh cãi về định nghĩa trí thông minh của Gardner là quá rộng và 8 loại "trí thông minh" khác nhau của ông ta chỉ đơn giản đại diện cho tài năng, đặc điểm tính cách và năng lực của con người. Lý thuyết của Gardner cũng chưa được xác minh bởi các nghiên cứu thực nghiệm.
Mặc dù vậy, thuyết đa trí tuệ rất phổ biến với các nhà giáo dục. Nhiều giáo viên vận dụng những kiến thức trong triết lý giảng dạy của họ và tích hợp lý thuyết Gardner vào lớp học.
Khám phá thêm về đa trí tuệ có thể giúp bạn định hình rõ hơn thế mạnh của mình. Hãy tiếp tục theo dõi để tìm hiểu thêm về các đặc điểm chính của từng loại trí thông minh và nếu bạn vẫn đang đắn đo loại nào mô tả bạn đúng nhất, thì bài kiểm tra dưới đây có thể giúp bạn tìm ra nó.
- Trí thông minh không gian - thị giác
Điểm mạnh: Đánh giá thị giác và không gian
Những người có thế mạnh về trí thông minh không gian - thị giác thường rất giỏi trong việc hình dung mọi thứ. Những cá nhân này thường nhạy bén tốt với phương hướng cũng như bản đồ, biểu đồ, video và hình ảnh.
Nét đặc trưng
Đặc điểm của trí thông minh không gian - thị giác bao gồm:
- Thích đọc và viết
- Có khả năng giải nhiều câu đố cùng một lúc
- Tài giỏi trong việc diễn giải các hình ảnh, đồ thị và biểu đồ
- Thích tô, vẽ và những hoạt động nghệ thuật liên quan đến thị giác
- Dễ dàng nhận diện các mô hình vật mẫu
Lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng
Nếu bạn thuộc típ người có trí thông minh không gian - thị giác mạnh mẽ, thì nghề nghiệp thích hợp bạn có thể hướng tới là:
- Kiến trúc sư
- Họa sĩ
- Kỹ sư
- Trí thông minh ngôn ngữ
Điểm mạnh: Ngôn từ và văn bản
Những người thuộc thế mạnh về trí thông minh ngôn ngữ có thể sử dụng từ ngữ thuần thục, cả khi viết lẫn nói. Các cá nhân này thường rất giỏi trong việc đọc, viết lách và ghi nhớ thông tin.
Nét đặc trưng
- Giỏi ghi nhớ thông tin bằng văn bản và diễn đạt qua lời nói
- Thích đọc và viết
- Nổi bật khi tranh luận hoặc đưa ra những bài phát biểu thuyết phục
- Có khả năng giải thích rạch ròi mọi vấn đề
- Thường dùng khiếu hài hước để kể chuyện
Lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng
Nếu bạn nghĩ bản thân có lợi thế về trí thông minh ngôn ngữ, thì gợi ý nghề nghiệp phù hợp cho bạn là:
- Nhà văn / nhà báo
- Luật sư
- Giáo viên
- Trí thông minh logic toán học
Điểm mạnh: Phân tích các vấn đề và phép tính toán học
Sở hữu ưu thế về trí thông minh logic toán học, giúp cho những người thuộc nhóm này rất giỏi lý luận, nhận dạng tốt các mô hình vật mẫu và phân tích logic mọi vấn đề. Đây là nhóm thành phần có xu hướng khái niệm thiên về con số, hệ thức và mô hình.
Nét đặc trưng
Đặc điểm nhận diện của người có trí thông minh về logic toán học bao gồm:
- Kỹ năng giải quyết vấn đề tuyệt vời
- Thích suy nghĩ về những ý tưởng trừu tượng
- Có niềm say sưa với việc tiến hành thí nghiệm khoa học
- Giỏi giải quyết các tính toán phức tạp
Lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng
Nếu bạn có thiên về trí thông minh logic toán học, thì nghề nghiệp tốt để bạn tham khảo là:
- Nhà khoa học
- Nhà toán học
- Lập trình máy tính
- Kỹ sư
- Kế toán viên
- Trí thông minh thể chất
Điểm mạnh: Chuyển động thân thể, làm chủ các cơ vận động
Những người thuộc trí thông minh thể chất cao được cho là giỏi vận động cơ thể, thực hiện các hoạt động và kiểm soát tốt thể chất. Nhóm người vượt trội trong lĩnh vực này có xu hướng phối hợp tay và mắt khéo léo tuyệt vời.
Nét đặc trưng
Trí thông minh thể chất có các đặc điểm nhận biết sau:
- Giỏi khiêu vũ và chơi thể thao
- Thích sáng tạo mọi thứ bằng tay của mình
- Phối hợp thể chất tuyệt vời
- Có thiên hướng nhớ bằng cách làm, hơn là nghe hoặc nhìn
Lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng
Nếu bạn thuộc típ người có trí thông minh thể chất mạnh mẽ, thì bạn phù hợp với nghề nghiệp lên quan đến:
- Vũ công
- Thợ xây dựng
- Nhà điêu khắc
- Diễn viên
- Trí thông minh âm nhạc
Điểm mạnh: Nhịp điệu và âm nhạc
Nhóm người có trí thông minh âm nhạc nổi bật là những người liên tưởng theo các mô hình, nhịp điệu và âm thanh rất tốt. Họ có khả năng cảm thụ âm nhạc tinh nhạy và thường sở hữu tài nghệ sáng tác lẫn biểu diễn âm nhạc.
Nét đặc trưng
Đặc điểm của trí thông minh âm nhạc bao gồm:
- Đam mê ca hát và chơi nhạc cụ
- Dễ dàng nhận biết nhiều mô hình âm nhạc và tiếng nhạc cụ phát ra
- Nhanh nhạy trong việc nhớ các bài hát và giai điệu
- Hiểu biết sâu sắc về cấu trúc âm nhạc, nhịp điệu và nốt nhạc
Lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng
Nếu bạn có tố chất của người thông minh âm nhạc, thì những nghề nghiệp sau đây sẽ giúp bạn định hướng tốt hơn:
- Nhạc sĩ
- Nhà soạn nhạc
- Ca sĩ
- Giáo viên dạy nhạc
- Nhạc trưởng
- Trí thông minh giao tiếp
Điểm mạnh: Thấu hiểu và có mối liên hệ với mọi người
Những người bẩm sinh nắm giữ trí thông minh giao tiếp vượt trội rất có tài trong việc thông hiểu và tương tác với người khác. Các cá nhân này sở hữu kỹ năng đánh giá cảm xúc, động lực, mong muốn và ý định của những người xung quanh.
Nét đặc trưng
Một cá nhân có trí thông minh giao tiếp bao gồm những đặc điểm như:
- Giỏi linh hoạt trong lời nói
- Mang kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ
- Nhìn nhận các tình huống trên phương diện khác nhau
- Tạo mối quan hệ tích cực với người khác
- Có khả năng giải quyết xung đột trong đội nhóm
Lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng
Nếu bạn nghiêng về trí thông minh giao tiếp, thì những ngành này có thể sẽ thích hợp với bạn:
- Nhà tâm lý học
- Triết gia
- Tư vấn viên
- Nhân viên bán hàng
- Chính trị gia
- Trí thông minh nội tâm
Điểm mạnh: Sự tự xét và nhìn nhận lại bản thân
Với những cá nhân có khả năng nắm vững trí thông minh nội tâm, họ thuộc kiểu người vô cùng nhạy bén trong việc nhận thức về trạng thái cảm xúc cũng như cảm giác và động lực của chính mình. Họ hướng đến thú vui tự suy ngẫm và phân tích, gồm có cả sự mơ mộng, khám phá mối quan hệ với người khác và tự đánh giá được điểm mạnh của cá nhân.
Nét đặc trưng
Các đặc điểm định nghĩa người vượt trội về trí thông minh nội tâm bao gồm:
- Giỏi phân tích điểm mạnh và điểm yếu của bản thân
- Thích phân tích lý thuyết và ý tưởng
- Có tính tự nhận thức tuyệt vời
- Thấu hiểu được nền tảng động lực và cảm xúc của chính mình
Lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng
Dựa vào ưu thế của trí thông minh nội tâm, bạn có thể tự quyết định những công việc thích hợp dành cho mình như:
- Triết gia
- Nhà văn
- Nhà lý luận
- Nhà khoa học
- Trí thông minh tự nhiên
Điểm mạnh: Tìm kiếm kiểu mẫu và mối liên hệ với thiên nhiên
Gần đây nhất, chủ nghĩa tự nhiên được bổ sung vào lý thuyết của Gardner, so với 7 nhóm trí tuệ ban đầu, trí thông minh tự nhiên này càng gặp phải nhiều sự phản kháng từ giới chuyên môn hơn nữa. Theo Gardner, những cá nhân nghiêng về trí thông minh thứ 8 có khả năng hòa hợp với thiên nhiên tốt hơn và hay quan tâm đến việc nuôi dưỡng cũng như khám phá môi trường bên ngoài, đồng thời ưa thích tìm hiểu các giống loài khác. Nhóm này được đánh giá là có nhận thức cao về những thay đổi tinh tế đối với môi trường mà họ sinh sống.
Nét đặc trưng
Đặc điểm của người sở hữu tiêu biểu trí thông minh tự nhiên gồm có:
- Thường quan tâm đến các môn như sinh học; thực vật và động vật học
- Có khả năng phân loại và lập danh mục thông tin dễ dàng
- Có xu hướng tận hưởng các hoạt động cắm trại, làm vườn, đi bộ đường dài và thám hiểm ngoài trời
- Không thích học các chủ đề lạ mà không liên quan đến tự nhiên
Lựa chọn nghề nghiệp tiềm năng
Nếu bạn có thế mạnh về trí thông minh tự nhiên, hãy xem xét tới nghề nghiệp hữu ích có thể kể đến như: