| Ảnh Tua Rua từ Khảo sát bầu trời số hóa. Ảnh của: NASA/ESA/AURA/Caltech. |
| Kim Ngưu |
| 3h 47m 24s |
| +24° 7′ |
| 443 ly [135 pc] |
| 1,6 |
| 110′ [phút cung.] |
| Pleiades, M45, Bảy chị em, Sao Mão |
| Xem thêm: Cụm sao phân tán, Danh sách cụm sao phân tán |
Tua Rua hay sao Rua, còn gọi là Cụm sao Thất Nữ [七女] [cần dẫn nguồn], là tên cụm sao phân tán M45 [Pleiades] trong chòm Kim Ngưu [Taurus]. Tua Rua thường quan sát được vào lúc sáng sớm đầu tháng 6 dương lịch. Nhìn bằng mắt thường, Tua Rua là một đám nhỏ gồm nhiều sao lờ mờ trên bầu trời đêm, rất dễ nhận thấy.
Bảng dưới là các sao sáng nhất trong cụm sao này.
| Alcyone | Eta [25] Tauri | 2,86 | B7IIIe |
| Atlas | 27 Tauri | 3,62 | B8III |
| Electra | 17 Tauri | 3,70 | B6IIIe |
| Maia | 20 Tauri | 3,86 | B7III |
| Merope | 23 Tauri | 4,17 | B6IVev |
| Taygeta | 19 Tauri | 4,29 | B6V |
| Pleione | 28 [BU] Tauri | 5,09 [var.] | B8IVep |
| Celaeno | 16 Tauri | 5,44 | B7IV |
| Asterope | 21 và 22 Tauri | 5,64; 6,41 | B8Ve/B9V |
| — | 18 Tauri | 5,65 | B8V |
Trong thần thoại Hy Lạp, cụm sao Tua Rua được gọi là Pleiades [bảy chị em], theo tên của Pleiades – bảy người con gái của vị thần khổng lồ Atlas và nữ thần biển Pleione, được sinh ra trên núi Kyllini. Sau khi Atlas nhận nhiệm vụ gánh vác cả địa cầu trên vai mình, chàng thợ săn Orion bắt đầu theo đuổi các chị em Pleiades, tuy nhiên thần Zeus không để chuyện xảy ra và đã biến các chị em họ thành những chú chim bồ câu rồi sau đó biến thành những ngôi sao và đưa lên bầu trời. Tuy nhiên chòm sao Orion vẫn tiếp tục theo đuổi cụm sao Pleiades trên bầu trời đêm.
Ở Việt Nam, Tua Rua theo sát cùng với nền văn hóa lúa nước từ ngàn xưa, truyền miệng qua các câu cao dao tục ngữ. Người nông dân đồng bằng Bắc Bộ còn gọi là Sao Mạ vì xuất hiện trên bầu trời vào thời vụ gieo mạ lúa mùa chính vụ.
Tua rua thì mặc tua rua; Mạ già, ruộng ngấu không thua bạn điền Tua rua đi rắc mạ mùa Tiểu thử đi bừa cấy ruộng nông sâu Tua rua một tháng mười ngày Cấy tróc vùng cày cũng được lúa xơi Bao giờ nắng rữa bàng trôi Tua rua quắt lại thì thôi cấy mùa
-
Tua rua bằng mặt cất bát cơm chăm,
Tua rua đi nằm, cơm chăm đã cạn -
Tua rua một tháng mười ngày,
Cấy trốc luống cày cũng được lúa xôi -
Làm ruộng thì trông tua rua
Chớ trông hoa quả mà thua bạn điền -
Trên trời có sao tua rua Ở dưới Hà Nội có vua đúc tiền
Ruộng tư điền không ai cày cấy
Hỏi cô mình ở vậy được chăng?
Tháng mười có cái sao Tua
Khi nằm, khi dậy làm mùa mới nên
Tua rua đi rắc mạ mùa
Tiểu thử đi bừa, cày ruộng rất sâu
Hàn lộ lúa trổ bằng đầu
Lập đông ta quyết về mau gặt mùa.
Tháng mười coi cái sao Tua
Khi nằm, khi dậy làm mùa mới nên
Đi cày mà muốn được mùa
Thì con phải lấy sao Tua làm chừng
Tua rua mọc, vàng cây héo lá
Tua rua lặn, chết cá chết tôm
Trên trời có sao Tua Rua,
Ở dưới hạ giới đang mùa chiến tranh.
Máu rơi thịt nát tan tành,
Máu trên đồng ruộng, mái tranh, bến đò.
Em thương dân tộc xin hò,
Hò rằng dân Việt phải lo giữ gìn.
Lạy trời cho máu về tim,
Máu đừng chảy nữa trên miền quê hương.
Đom đóm bay ra, trồng cà tra đỗ
Tua rua bằng mặt, cất bát cơm chăm.
Sao Rua chín cái, sao Bánh Lái nằm ngang Thương em từ thuở má mang trong lòng Sao Rua chín cái nằm chồng
Thương em từ thuở má bồng trên tay
Sao Rua chín cái nằm ngang Anh thương em hồi thuở mẹ mang trong lòng Sao Rua chín cái nằm chồng
Anh thương em từ thuở còn bồng trên tay
Tua rua mấy chiếc nằm kề
Thương em từ thuở mẹ về với cha
-
Tua rua Tên gọi dân dã trong tiếng Việt của cụm sao phân tán M45 trong chòm Kim Ngưu [Taurus], ở Việt Nam thường thấy được vào lúc sáng sớm đầu tháng 6 dương lịch. Tua Rua còn được nông dân đồng bằng Bắc Bộ gọi là Sao Mạ vì xuất hiện trên bầu trời vào thời vụ gieo mạ lúa mùa chính vụ. Trong bầu trời đêm thì mắt thường có thể nhìn thấy chín ngôi sao sáng nhất của cụm sao này, vì thế trong dân gian mới có câu "Sao Tua [Vua] chín cái nằm kề."
Ảnh Chòm sao Tua Rua từ Digitized Sky Survey.
Ảnh của: NASA/ESA/AURA/Caltech. -
Chiêm [Lúa hay hoa màu] gieo cấy ở miền Bắc vào đầu mùa lạnh, khô [tháng mười, tháng mười một] và thu hoạch vào đầu mùa nóng, mưa nhiều [tháng năm, tháng sáu], phân biệt với mùa. Đây cũng là cách gọi tắt của "lúa chiêm." Theo sách Vân Đài Loại Ngữ của Lê Quý Đôn, người Việt trước đây đã học cách trồng một số giống lúa gieo vào mùa đông, thu hoạch vào mùa hạ từ người Chiêm Thành, nên gọi là lúa chiêm hay lúa chăm.
Cấy lúa chiêm
-
Trốc Nhổ, làm cho bị lật lên cả mảng, cả khối.
-
Ở vậy Ở giá, không lấy chồng [hoặc vợ].
-
Tiểu thử Tiểu thử [tiếng Hán: 小暑] là một trong 24 tiết khí của của lịch cổ đại sử dụng tại Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên. Nó thường bắt đầu vào khoảng ngày 7 hay 8 tháng 7 dương lịch và kết thúc vào khoảng ngày 22 hay 23 tháng 7 dương lịch. Tiết khí đứng ngay trước tiểu thử là hạ chí và tiết khí kế tiếp sau là đại thử. Tiểu thử nghĩa đen là nóng nhẹ.
-
Hàn lộ Một trong 24 tiết khí của của lịch cổ đại, thường bắt đầu vào khoảng ngày 8 hay 9 tháng 10 dương lịch và kết thúc vào khoảng ngày 23 hay 24 tháng 10 dương lịch, trước sương giáng và sau thu phân. Hàn lộ nghĩa là mát mẻ.
-
Lập đông Nghĩa đen là "bắt đầu mùa đông," một trong 24 tiết khí của của các lịch cổ đại tại Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên. Nó thường bắt đầu vào khoảng ngày 7 hay 8 tháng 11 dương lịch và kết thúc vào khoàng ngày 22 hay 23 tháng 11 dương lịch. Tiết khí đứng ngay trước Lập đông là Sương giáng và tiết khí kế tiếp sau là Tiểu tuyết.
-
"Tua rua mọc" tức là chòm sao có thể nhìn thấy rõ, trời hôm ấy không mây, báo hiệu hôm sau rất nắng. "Tua rua lặn" tức là chòm sao bị mây đen che khuất, báo hiệu sắp có mưa to.
-
Hạ giới Nhân gian, theo quan niệm dân gian Trung Hoa và các nước đồng văn, là nơi người bình thường sinh hoạt, trái với thượng giới là nơi thần tiên ở.
-
Đom đóm Loài côn trùng cánh cứng nhỏ có khả năng phát quang, có tập tính hoạt động về ban đêm, con đực thường có cánh và bay vào những đêm đầu mùa hạ.
Con đom đóm
-
Tra hạt Đặt hạt giống cây vào vùng đất đã được vun xới, tạo luống, tạo lỗ, chuẩn bị cho việc trồng cây.
-
Bắc Đẩu Cũng gọi là Bắc Thần, Tinh Đẩu, hoặc Đại Hùng Tinh [sao Gấu Lớn], một mảng sao gồm bảy ngôi sao sáng có hình dạng như cái gầu múc nước, hoặc như cái bánh lái [nên lại còn có tên là sao Bánh Lái]. Cạnh ngắn phía dưới của chòm sao Bắc Đẩu [xem hình dưới] nối dài sẽ gặp sao Bắc Cực nằm rất gần với hướng Bắc. Vì vậy, người xưa thường dùng chòm sao Bắc Đẩu và sao Bắc Cực để tìm hướng Bắc.
Cụm sao Bắc Đẩu