Vị trị mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ chiến lược hiện nay như thế nào

Dựng nước đi đôi với giữ nước là quy luật tồn tại và phát triển của dân tộc ta qua hàng nghìn năm lịch sử. Xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là quy luật phát triển của cách mạng nước ta, là hai nhiệm vụ chiến lược của đất nước ta hiện nay. Xây dựng chủ nghĩa xã hội là phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội để đất nước ta trở thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh, nhân dân có cuộc sống tự do, hạnh phúc, một đất nước dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ công cuộc đổi mới, bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc, bảo vệ nền văn hóa dân tộc, giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội.
Quan hệ giữa xây dựng chủ quyền xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là khác quan, tất yếu, thống nhất, gắn bó chặt chẽ với nhau, tạo tiền đề, điều kiện cho nhau, cùng hướng tới một mục tiêu chung là độc lập, chủ quyền của đất nước, tự do, hạnh phúc của nhân dân. Có bảo vệ được độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ mới có đất nước để xây dựng; có giữ vững môi trường hòa bình, ổn định mới có thể xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội đất nước; có bảo vệ được Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa mới có tiền đề, điều kiện để xây dựng chủ nghĩa xã hội, phát triển đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa. Bảo vệ nhân dân, bảo vệ lợi ích quốc gia, bảo vệ nền văn hóa dân tộc là nghĩa vụ, trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, những người lãnh đạo, quản lý đất nước. Đồng thời, ngược lại, có xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, nâng cao sức mạnh tổng hợp, thế và lực, uy tín quốc tế của đất nước, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân mới có nguồn lực để đầu tư củng cố, tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh của đất nước; mới củng cố, tăng cường được sức mạnh của khối đoàn kết dân tộc, thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc; tạo được sự ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế... Đây là những yếu tố có vai trò và ý nghĩa quyết định đối với việc bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Ngay từ khi đất nước ta hòa bình, thống nhất, Đảng ta đã xác định xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là hai nhiệm vụ chiến lược của nước ta. Từ sau Đại hội VI của Đảng [1968], đất nước ta thực hiện đường lối đổi mới, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, hội nhập quốc tế; quan điểm về chủ nghĩa xã hội, phương pháp, cách thức xây dựng chủ nghĩa có thay đổi, nhưng mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa không thay đổi, vẫn được xác định là nhiệm vụ chiến lược của đất nước, giữa hai nhiệm vụ này có quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH năm 1991 của Đảng nêu rõ: “Xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc là hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam. Trong khi đặt lên hàng đầu nhiệm xây dựng đất nước, nhân dân ta luôn luôn nêu cao cảnh giác, củng cố quốc phòng, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ Tổ quốc và các thành quả cách mạng” . Cương lĩnh [bổ sung, phát triển năm 2011] tiếp tục khẳng định “Xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là hai nhiệm vụ chiến lược có quan hệ chặt chẽ với nhau” và đề ra yêu cầu trong thực hiện đường lối đổi mới, phải nắm vững và giải quyết tốt mối quan hệ “giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa”3. Đồng thời, trong văn kiện các Đại hội toàn quốc của Đảng, nhiều lần nêu các quan điểm cụ thể để gắn kết việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược này. Văn kiện Đại hội IX của Đảng yêu cầu phải “kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội”4. Đại hội XII của Đảng đề ra nhiệm vụ “kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội trong từng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội, chú trọng vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Khắc phục triệt để những sơ hở, thiếu sót trong việc kết hợp kinh tế và quốc phòng, an ninh tại các địa bàn, nhất là các địa bàn chiến lược”5.

Những quan điểm của Đảng về kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa được thể chế hóa, cụ thể hóa thành luật pháp, cơ chế chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển các ngành, lĩnh vực, các địa bàn để phát triển kinh tế xã hội và để xây dựng, củng cố quốc phòng, an ninh của đất nước; được cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện, với sự tham gia tích cực của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội và của toàn dân, do đó, đã đạt được những kết quả quan trọng. Nhận thức về mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa và ý thức về việc phải gắn kết chặt chẽ trong thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược này ở các cấp, các ngành được nâng lên. Đã khắc phục về cơ bản nhận thức đơn giản, phiến diện cho rằng bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ của các lực lượng vũ trang, của quân đội, công an, còn các ngành, lĩnh vực khác chỉ có nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội; cũng như không thấy vai trò trách nhiệm của các lực lượng vũ trang tham gia phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
Trong thực tiễn, sự phối hợp, gắn kết giữa phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng, an ninh chặt chẽ hơn, hiệu quả hơn, hạn chế được nhiều sai sót, sơ hở. Các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, các dự án đầu tư của các cấp, các ngành, các địa phương đều quan tâm đến các yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, đáp ứng các tiêu chí, điều kiện, mục tiêu về quốc phòng, an ninh [tùy theo quy mô, tính chất của chương trình, dự án mà các dự án đầu tư, các chương trình, quy hoạch, kế hoạch này phải có ý kiến thẩm định, sự đồng thuận của các cơ quan quốc phòng, an ninh có thẩm quyền]. Ưu tiên, khuyến khích đầu tư những dự án xây dựng các công trình, sản xuất các sản phẩm có tính lưỡng dụng, vừa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, vừa có khả năng phục vụ các yêu cầu của quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc khi cần thiết. Việc xây dựng các khu vực phòng thủ vững chắc, nhất là ở các tuyến biên giới, hải đảo, có sự tham gia, đóng góp tích cực của các ngành, các địa phương; việc xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân có sự tham gia rộng rãi, tích cực của toàn dân được đẩy mạnh. Sự phát triển kinh tế là cơ sở để Đảng, Nhà nước có nguồn lực ngày càng lớn đầu tư sản xuất, mua sắm vũ khí, trang thiết bị kỹ thuật ngày càng hiện đại, có những lực lượng đi thẳng vào hiện đại, cho các lực lượng vũ trang, xây dựng các lực lượng vũ trang đủ sức bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống.
Đồng thời, các lực lượng vũ trang, trong khi tập trung thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng để trở thành lực lượng cách mạng, chính quy, trách nhiệm, ngày càng hiện đại, luôn sẵn sàng chiến đấu, đánh thắng mọi kẻ thù trong mọi tình huống, làm lực lượng nòng cốt cùng toàn dân bảo vệ Tổ quốc; thì trong điều kiện đất nước hòa bình, đã tích cực, có vai trò quan trọng bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tham gia phòng, chống thiên tai, cứu nạn, bảo vệ tài sản, cuộc sống của nhân dân, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội và trực tiếp tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là ở các vùng khó khăn, các vùng biên giới, hải đảo [các khu kinh tế quốc phòng, các đoàn kinh tế quốc phòng là lực lượng nòng cốt vừa bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, vừa phát triển kinh tế - xã hội ở các địa bàn này]... Thành tựu bao trùm là, trong bối cảnh tình hình quốc tế hết sức phức tạp, độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, quyền làm chủ của nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa được bảo vệ, giữ vững; sự nghiệp đổi mới tiếp tục được đẩy mạnh, thế và lực, uy tín quốc tế của đất nước, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được nâng lên.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả rất cơ bản nêu trên, việc nhận thức và giải quyết mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc XHCN vẫn còn những hạn chế cần phải được tiếp tục khắc phục. Trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân, trong một số cơ quan, đơn vị, nhất là các cơ quan, đơn vị kinh tế, vẫn chưa thấy rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; ý thức về bảo vệ Tổ quốc chưa sâu sắc, chưa trở thành ý thức thường trực trong mỗi hoạt động, mỗi việc làm, khi xem xét, quyết định mỗi chương trình, dự án. Vẫn còn tình trạng chỉ chú ý tới lợi ích kinh tế trước mắt, cục bộ của doanh nghiệp, đơn vị, cá nhân mình mà làm tổn thất tới lợi ích cơ bản, lâu dài của đất nước, bỏ qua các yêu cầu về bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc [cho nước ngoài thuê đất rừng, mặt biển, đầu tư dự án, đứng tên mua nhà, mua đất cho người nước ngoài ở những địa bàn nhạy cảm, quan trọng về quốc phòng, an ninh]. Một số chương trình, dự án, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh quan trọng ở một số lĩnh vực, địa bàn thực hiện chậm, chất lượng, hiệu quả thấp. Mục tiêu xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ khi chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, kết quả đạt được còn hạn chế. Việc bảo vệ an ninh kinh tế [an ninh lương thực, an ninh năng lượng, an ninh tài chính, tiền tệ], an ninh tư tưởng, an ninh thông tin, an ninh mạng... còn nhiều vấn đề đặt ra phải giải quyết. Nhiều cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp, trong khi giành nhiều quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo lĩnh vực bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, thì chưa thật sự quan tâm đẩy mạnh đấu tranh chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, lợi ích nhóm, quan liêu, tham nhũng trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, làm giảm lòng tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa, ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế - xã hội, uy tín và hình ảnh của đất nước; chưa làm tốt nhiệm vụ bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ sự nghiệp đổi mới. Những hạn chế, yếu kém này ảnh hưởng tiêu cực đến xây dựng, nâng cao sức mạnh chiến đấu của các lực lượng vũ trang, đến xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, đến sức mạnh tổng hợp của đất nước trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
Trong những năm tới, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến hết sức phức tạp; có những thế lực bất chấp luật pháp quốc tế và sự thật lịch sử, ngang nhiên xâm phạm đe dọa chủ quyền biển đảo của đất nước ta; có những thế lực thù địch tìm mọi cách gây mất ổn định chính trị, xã hội, xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, chống phá sự nghiệp đổi mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội của nước ta; nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế vẫn chưa được khắc phục, nhất là trong bố cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, già hóa dân số và tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu; tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí vẫn chưa được ngăn chặn, đẩy lùi... Trong bối cảnh đó, yêu cầu tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng, hiệu quả công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa nói chung, nhận thức và giải quyết tốt mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ chiến lược này nói riêng càng có ý nghĩa cấp bách. Việc quán triệt và giải quyết tốt mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa phải được thực hiện ở tất cả các cấp từ trung ương đến địa phương, cơ sở, từng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và từng người dân; ở tất cả các ngành, lĩnh vực; đồng thời còn đòi hỏi phải quan tâm giải quyết quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ trong từng ngành, lĩnh vực, như:
- Trong lĩnh vực chính trị, phải gắn kết chặt chẽ công tác xây dựng Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị, xây dựng chủ trương, đường lối, luật pháp, chính sách với công tác bảo vệ Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị, bảo vệ nền tư tưởng, đường lối của Đảng, bảo vệ sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, đấu tranh chống suy thoái tư tưởng, đạo đức trong Đảng, sự chống phá của các thế lực thù địch.
- Trong lĩnh vực kinh tế - xã hội, phải gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội với bảo vệ, sử dụng hợp lý, hiệu quả tài sản, nguồn lực của đất nước, của Nhà nước và nhân dân; chống thất thoát, lãng phí; gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với giải quyết các vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường, củng cố quốc phòng, an ninh, giữa chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế với xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ.
- Trong lĩnh vực văn hóa, phải gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và bảo vệ nền văn hóa xã hội chủ nghĩa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; giữa kế thừa, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp với đấu tranh với những tập quán lạc hậu; giữa tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới với phê phán, ngăn chặn sự xâm nhập, ảnh hưởng của tác động tiêu cực từ các sản phẩm văn hóa độc hại từ bên ngoài. Trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phải gắn kết chặt chẽ giữa tăng cường trang bị vũ khí, khí tài, cơ sở vật chất ngày càng hiện đại cho các lực lượng vũ trang, với xây dựng các lực lượng vũ trang vững vàng về chính trị tư tưởng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, nhân dân, với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa, thực sự là lực lượng vũ trang cách mạng, đội quân chiến đấu, công tác, sẵn sàng chiến đấu cao, đồng thời tham gia tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội. Phải kết hợp chặt chẽ giữa mở rộng quan hệ đối ngoại, đẩy mạnh hội nhập quốc tế với bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc, bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa.
Để thực hiện được các mục tiêu, nhiệm vụ gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, cần phải tiếp tục thực hiện tốt các giải pháp sau:
- Tăng cường, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, giáo dục về chủ nghĩa yêu nước, truyền thống bất khuất, kiên cường của dân tộc trong lịch sử dựng nước và giữ nước; về khát vọng xây dựng đất nước ta giàu mạnh, phồn vinh và ý chí quyết tâm bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa; tạo sự thống nhất nhận thức trong toàn xã hội về các nhiệm vụ chiến lược xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phải kết hợp tốt giữa hai nhiệm vụ này ở các cấp, các ngành, lĩnh vực.
- Tiếp tục hoàn thiện thể chế, luật pháp, chính sách, tạo cơ sở pháp luật và đòi hỏi của pháp luật đối với việc gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội, cũng như các chiến lược, chương trình củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, kỷ luật, kỷ cương trong tổ chức thực hiện để chủ trương của Đảng về kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược này được thực hiện có kết quả.

- Tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư kinh doanh; huy động mạnh mẽ, phân bổ hợp lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của đất nước, nguồn lực bên ngoài để phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững. Đẩy mạnh cơ cấu lại, đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên cơ sở các thành tựu mới của khoa học công nghệ, nhất là của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế. Trên cơ sở đó, tăng nguồn lực đầu tư cho quốc phòng, an ninh, nâng cao sức mạnh bảo vệ Tổ quốc. Đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên, chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí; xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh, củng cố lòng tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
- Nâng cao năng lực dự báo, nắm chắc diễn biến tình hình những nhân tố tác động tới nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc để chủ động có giải pháp ứng phó, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, không để bị động, bất ngờ. Quan tâm phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh, đầu tư sản xuất, mua sắm vũ khí, trang thiết bị kỹ thuật, tăng cường cơ sở vật chất cho các lực lượng vũ trang, xây dựng các lực lượng vũ trang cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, trong đó có những lực lượng đi ngay vào hiện đại, sẵn sàng chiến đấu, có sức chiến đấu cao và tham gia tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, xây dựng các khu vực phòng thủ vững chắc. Mở rộng, nâng cao chất lượng hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế; nâng cao vai trò, uy tín quốc tế của đất nước, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, khai thác các nguồn lực bên ngoài, sự ủng hộ của bạn bè quốc tế đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta./.

PGS.TS Nguyễn Văn Thạo
Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận TW

Video liên quan