22/12/2017 - Kiến thức đồng hồ
“Jewel” mang nghĩa gốc là đá quý. Trong chế tác đồng hồ, thuật ngữ jewel chỉ chân kính.
Bạn chọn mua đồng hồ hay theo dõi một bài đánh giá đồng hồ và giới thiệu rằng: “Cỗ máy này có đến 21 jewels”. Bạn băn khoăn không biết “jewel là gì”, “21 jewels là gì”, chúng có tác dùng mà luôn được nhắc đến, “25 jewels là gì”, “25 jewels” thì nhiều hay ít?
Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức đầy đủ nhất xoay quanh “jewel” của đồng hồ đeo tay.
Jewel là gì? Vài nét về Jewel – chân kính đồng hồ
“Jewel” mang nghĩa gốc là đá quý. Trong chế tác đồng hồ, thuật ngữ jewel chỉ chân kính. Vì thời gian đầu khi chân kính đồng hồ được phát minh, chúng đều được gia công từ đá quý. Người ta lắp chân kính vào những bộ phận có ma sát lớn nhằm giảm tối đa sự hao mòn trong quá trình vận hành.
4 chất liệu phổ biến để gia công chân kính đó là: sapphire, garnet, ruby và kim cương. Một số hãng còn sản xuất hợp kim chống mòn hoặc kính xử lý tráng kim loại để làm chân kính.
Các tác dụng của chân kính
Bộ máy đồng hồ có rất nhiều chi tiết kim loại [trung bình lên đến 211 chi tiết]. Chúng liên tục hoạt động, ma sát vào nhau nên bị mài mòn nhanh chóng, nhất là ở các trục đồng hồ, lâu dần làm đồng hồ chạy sai lệch. Vì vậy, các nhà chế tác đồng hồ đã áp dụng những viên đá có độ cứng cao, độ mài mòn thấp, trơn trượt khi tiếp xúc để làm các điểm ma sát chống sốc, tăng tính chính xác và kéo dài tuổi thọ cho cỗ máy thời gian.
Một tác dụng khác không thể phủ nhận của “jewel” là trang trí cho bộ máy đồng hồ. Những viên đá làm chân kính được gia công, cắt, tiện, khoan, đánh bóng tỉ mỉ với đường kính hiến khi quá 2mm và độ dày không quá 0,5mm. Chúng mang màu sắc lấp lánh sang trọng. Trong chỉnh thể bộ máy, “jewel” như những điểm sáng ngọc ngà, thu hút ánh mắt trầm trồ của người thưởng thức. Hơn nữa, khi chân kính làm từ những chất liệu đắt đỏ như kim cương, sapphire, chúng còn gia tăng đáng kể giá trị tác phẩm trên cổ tay bạn.
Tuy nhiên, số lượng chân kính có nói lên giá trị của đồng hồ?
Rất nhiều người khi được nghe nhắc đến “jewel – đá quý” đều liên tưởng đến sự xa hoa, đắt đỏ. Điều này chỉ đúng với số rất ít đồng hồ sử dụng chân kính chế tác từ đá quý, kim cương tự nhiên. Nhưng như đã nói ở trên, chất liệu dùng đá dùng làm chân kính ngày càng đa dạng hơn, phần lớn chúng đều không quá đắt.
Đá garnet có độ bền kém nhất, thường chỉ sử dụng trong những bộ cơ rẻ tiền. Những chân kính làm từ hợp kim cũng không làm gia tăng nhiều giá trị của bộ máy. Ngày nay, người ta chủ yếu sử dụng ruby nhân tạo. Chúng có độ cứng cao và giá thành thì thấp hơn nhiều so với kim cương.
Ngày đầu, kỹ thuật gia công chân kính còn khá khó khăn nên số lượng chân kính như một lời khẳng định về độ hoàn thiện của một bộ máy. Những chiếc đồng hồ càng phức tạp, nhiều chi tiết thì số lượng chân kính cần thiết càng nhiều hơn. Chính vì dựa vào hai điểm này và sự hiểu biết chưa tường tận của người dùng mà nhiều nhà sản xuất cố tình lắp đặt thêm những chân kính không cần thiết, đôi khi còn gây tổn hại cho bộ máy để tăng giá bán đồng hồ.
Cỗ máy Swiss made 17 jewels của Omega
Đã có rất nhiều tranh cãi về số lượng chân kính cần thiết cho một bộ máy. Tính trung bình, số lượng chân kính cần thiết/tối thiểu trên đồng hồ lên dây cót thường là 17, trên đồng hồ tự động là 21 và nên có trên đồng hồ pin là 4. Tùy theo cấu tạo, tính năng, cơ chế của bộ máy mà số lượng chân kính có thể nhiều hơn hay ít đi.
Tuy đã có tiêu chuẩn ISO 1112:2009 quy định nghiêm cấm nhà sản xuất quảng cáo chân tính không có tính năng nhưng trên thực tế vẫn có sự lách luật. Vì vậy, bạn hãy cân nhắc khi chọn mua những chiếc đồng hồ đắt tiền chỉ vì số lượng chân kính lớn hơn bình thường.
Các loại chân kính của cỗ máy thời gian
Chân kính có những hình dạng, kích thước khác nhau để chịu lực và phù hợp với các chi tiết trong bộ máy. Chúng được chia thành 5 loại:
Chân kính tròn có lỗ xuyên tâm [Hole Jewels]: Jewel hình tròn, dẹt, khoan lỗ ở giữa, loại này được dùng để gắn vào các trục bánh răng xoay có vận tốc quay nhỏ, không yêu cầu cao lắm về độ sai số. Độ chịu lực tác động từ các phương vuông góc với trục quay.
Chân kính tròn không có lỗ [Cap Jewels]: hình tròn, dẹt, ở giữa không khoan lỗ, thường được đặt áp vào 2 đầu trục quay có yêu cầu cao về độ sai số, có vận tốc quay lớn, chịu ảnh hưởng nhiều bởi lực tác động dọc trục.
Chân kính dạng phiến, vuông chữ nhật [Pallet Jewels]: Jewel có hình viên gạch được gắn trên những điểm bị tác động, va đập theo chiều ngang như hai đầu ngựa, trượt cò khoá, bánh thoát [còn gọi bánh xe gai].
Chân kính dạng con lăn [Roller Jewels]: có hình dạng hình trụ, chỉ được gắn trên bệ bánh lắc để ngựa “đá”, điểm bị tác động va đập kiểu trượt [chiều ngang].
Chân kính bảo vệ sốc [Shock Protection Jewels]: không có hình dạng cụ thể, nằm chèn giữa chân kính khác và bộ phận nào đó, ngăn không cho làm vỡ chân kính cần bảo vệ khi đồng hồ bị chấn động mạnh.
Chúng ta đã cùng nhau khám phá nhân vật chính ngày hôm nay - “Jewel là gì?”. Quả thực, mỗi một chi tiết nhỏ bé trong cỗ máy đều dẫn chúng ta tới một xứ sở kỳ diệu trong thế giới đồng hồ rộng lớn.
Và chiếc đồng hồ với những chân kinh tinh tế và chuẩn xác có phải là phong cách bạn hướng đến? Cùng chia sẻ với Xwatch câu chuyện của bạn nhé!
Đã bao giờ bạn ngắm nhìn bộ máy phía trong chiếc đồng hồ của mình từ phía sau và tự hỏi những viên đá màu hồng bí ẩn nằm trên bộ máy ấy có ý nghĩa gì hay chưa? Đó chính là chân kính của đồng hồ.
Vậy chân kính là gì? Tại sao đồng hồ lại cần có chân kính và có những loại chân kính nào? Hãy cùng Galle Watch giải đáp những câu hỏi này trong video ngày hôm nay nhé.
Chân kính đồng hồ là gì? Jewels nghĩa là gì? Chân kính đồng hồ làm bằng gì?
Chân kính đồng hồ trong tiếng anh được ký hiệu là Jewel. Bộ phận này có màu hồng đỏ bóng bẩy trong suốt, xuất hiện mặt trong các bộ máy của đồng hồ bất kể là máy cơ hay hay quartz. Những ổ trục có sử dụng chân kính đầu tiên trên thế giới được ba thợ chế tác người Anh là Nicolas Fatio de Duillier, Pierre và Jacob Debaufre giới thiệu vào năm 1702.
Cái tên Jewels có nghĩa là đá quý, dùng để ám chỉ nguồn gốc vật liệu quý giá và cũng là một bộ phận tuyệt đẹp, giá trị cao của đồng hồ. Còn từ chân kính lại có nguồn gốc từ Trung Quốc, dịch ra có thể hiểu là “chân bằng kính”, trong đó, “chân” là giá đỡ và “kính” là sự trong suốt. Từ này được du nhập vào Việt Nam khi chúng ta vẫn còn dùng ngôn ngữ Hán Việt.
Tuy nhiên, vào thời điểm đó, phát minh Jewels không được nhân rộng vì sự đắt đỏ của những loại đá quý được chọn làm chân kính. Hàng thế kỷ trôi qua, chân kính được làm từ rất nhiều vật liệu quý giá như kim cương, đá quý, đá sapphire, ngọc thạch lựu, ruby hay thạch anh,... Chúng có một đặc điểm chung là độ mài mòn thấp, độ cứng cao, trơn trượt khi tiếp xúc với các bộ phận khác trong đồng hồ. Mỗi thương hiệu sẽ lựa chọn một chất liệu khác nhau, tùy thuộc vào giá trị của sản phẩm, phần lớn đều không quá đắt đỏ. Từ năm 1900, một số vật liệu chỉ còn xuất hiện ở trên những thiết kế đắt tiền, phần còn lại đều dùng sapphire tổng hợp, ruby nhân tạo do Auguste Verneuil phát minh. Tuy nhiên, một số đơn vị sản xuất hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng,...còn dùng đến cả thủy tinh pha màu đề làm chân kính. Chất liệu này độ cứng rất thấp, dễ bị mài mòn
Cách xem chân kính đồng hồ nhanh nhất là ngắm nhìn ở phía sau bộ máy
Có bao nhiêu loại chân kính đồng hồ cơ/quartz?
Chân kính đồng hồ được gia công khá nhỏ, to nhất cũng không vượt quá 2mm, chúng được tiện, gọt, đánh bóng, khoan lỗ, khoét trũng,...để phù hợp với từng bộ máy. Các loại chân kính thường được sử dụng nhiều nhất là:
Chân kính tròn có lỗ xuyên tâm [Hole Jewels]: Đây là loại chân kính hình tròn, dẹt, ở giữa được khoan lỗ, dùng để gắn vào các trục bánh răng xoay có vận tốc nhỏ, không yêu cầu cao về độ sai số và chịu lực tác động từ các phương vuông góc với trục quay.
Chân kính tròn không có lỗ xuyên tâm [Cap Jewels]: Đây là loại chân kính mũ, có hình tròn, dẹt và ở giữa không khoan lỗ xuyên tâm hoặc không có lỗ. Chúng thường được đặt ở 2 đầu trục quay, yêu cầu cao về độ sai số, vận tốc quay lớn và chịu nhiều ảnh hưởng bởi lực tác động dọc trục.
Chân kính phiến, vuông chữ nhật [Pallet Jewels]: Loại chân kính này được chế tác theo hình viên gạch, thường gắn trên những điểm hay bị tác động, va đập theo chiều ngang như hai đầu ngựa, trượt cò khóa, bánh thoát [bánh xe gai].
Chân kính con lăn [Roller Jewels]: Là loại chân kính hình trụ, được gắn trên bệ bánh lắc và điểm bị tác động, va đập kiểu trượt [chiều ngang].
Chân kính bảo vệ sốc [Shock Protection Jewels]: Loại chân kính này không có hình dạng cụ thể, là một tổ hợp chân kính đồng hồ được sản xuất với mục đích ngăn không cho làm vỡ chân kính khi bị chấn động mạnh.
Chân kính đồng hồ có rất nhiều loại
Chân kính đồng hồ có tác dụng gì?
Trước tiên chúng ta sẽ phải hiểu được cơ chế hoạt động cơ bản của một bộ máy cơ trước.
Động lực giúp cho các chi tiết trong bộ máy hoạt động là do dây cót đồng hồ tạo ra. Khi bạn lên dây cót đồng hồ tức là bạn đang làm cho dây cót cuộn chặt lại. Động lực từ dây cót chính qua bốn bánh xe răng [gọi là hệ truyền động] truyền đến bánh xe cân bằng. Hệ truyền động làm cho kim trên mặt đồng hồ di chuyển. Bánh xe cân bằng có tác dụng như con lắc [quả lắc] của đồng hồ treo tường, nó là trái tim của chiếc đồng hồ. Vây xung quanh bánh xe cân bằng là những bánh răng cực nhỏ điều khiển đồng hồ chạy nhanh hoặc chậm.
Các loại bánh răng trong bộ máy đồng hồ đều được lắp trên trục và chúng không ngừng chuyển động khi dây cót nhả dần. Và trong quá trình đó sẽ sinh ra ma sát giữa những chi tiết nhỏ với nhau. Khi đó hai vật liệu làm cùng làm từ kim loại nếu cứ ma sát trong thời gian dài đến khi khô dầu sẽ khiến cho chúng bị mài mòn và làm hỏng cơ chế hoạt động của toàn bộ cỗ máy.
Để giảm ma sát giữa các chi tiết kim loại với nhau thì các trục bánh răng đều được lắp trên các chân kính làm từ những loại đá có độ cứng tốt hơn kim loại như kim cương, sapphire, đá ruby. Chân kính giúp cho sự ma sát giữa trục và ổ trục nhỏ hơn, như vậy tổn hao của đồng hồ càng nhỏ, hiện tượng giảm tốc và hao mòn của các chi tiết chuyển động trong đồng hồ cũng sẽ chậm hơn.
Như vậy tổng kết lại chúng ta sẽ thấy được chân kính có 5 chức năng chính trong bộ máy đồng hồ. Thứ nhất là làm giảm đi sự ma sát giữa các bánh răng để tăng độ chính xác. Dù vậy thì chức năng này chỉ giúp cải thiện độ chính xác ở mức độ vừa phải. Tiếp theo chính là tăng tuổi thọ của các bộ phận bị lực tác động giúp đồng hồ bền hơn. Đây là một trong 2 công dụng lớn nhất của chân kính. Thứ 3 chính là công dụng chống sốc để tăng độ bền cho các chân kính khác. Thứ 4 là một công dụng lớn khác, đó là giúp bộ máy đồng hồ trở nên đẹp hơn. Và cuối cùng là chân kính giúp tăng giá trị cho đồng hồ lên đáng kể nếu chiếc đồng hồ của bạn sử dụng những loại đá quý tự nhiên để làm chân kính như kim cương hay ruby tự nhiên.
ý nghĩa chân kính trong đồng hồ.
Ý nghĩa chân kính trong đồng hồ cực kỳ quan trọng
Số lượng chân kính đồng hồ cần có trong một cỗ máy
Số chân kính trong đồng hồ là gì? Đồng hồ pin có chân kính không? Đồng hồ 21 chân kính là gì?... Đó là những câu hỏi được rất nhiều người dùng quan tâm. Theo những kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, Galle Watch có thể trả lời cho bạn, số chân kính được coi là đủ sẽ thay đổi theo từng loại máy khác nhau.
Với những chiếc đồng hồ pin thì số chân kính vừa đủ là khoảng 4 chân kính. Còn những mẫu đồng hồ quartz nhiều chức năng hơn như chronograph, có lịch thứ, ngày, tháng thì số chân kính cần là 6 - 7. Đồng hồ cơ thì cần đến 17 chân kính với những mẫu lên cót tay, còn đồng hồ cơ tự lên cót, con số này sẽ là 21. Đặc biệt, đồng hồ cơ có hai trống dự trữ năng lượng thì sẽ cần nhiều chân kính hơn, khoảng 23. Với những chiếc có nhiều chức năng thì số chân kính cần thiết là khoảng 25 - 27. Số lượng chân kính có thể lên tới hơn 40 với những chiếc đồng hồ cực kỳ phức tạp, thậm chí có cả những mẫu đồng hồ 100 chân kính, nhưng chúng thực sự rất hiếm.
Video [GÓC KỸ THUẬT] - Chân kính và tầm quan trọng trong bộ máy đồng hồ
Như vậy, chân kính đồng hồ là một phộ phận cực kỳ quan trọng của bộ máy, số lượng chân kính quyết định sự chính xác và chức năng của sản phẩm, do đó, khi mua hàng khách hàng cần đặc biệt chú ý đến vấn đề này. Đến với Galle Watch, bạn sẽ được các chuyên gia kỹ thuật giải đáp kỹ càng hơn và tư vấn chọn mua sản phẩm phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng.
-----------------------------------------------------------
Để được tư vấn cụ thể, Quý khách hàng liên hệ tới Galle Watch qua:
Hotline: 1800 6785
Facebook: //www.facebook.com/GalleWatch/
Hệ thống Showroom: //galle.vn/he-thong-cua-hang.html