4 nhóm thực phẩm nên ăn như thế nào

Chúng ta ai cũng biết “có thực mới vực được đạo”. Kể từ khi có loài người, con người ta phải ăn để tồn tại. Nhưng ăn thế nào để có một cơ thể khỏe mạnh, trạng thái tinh thần thoải mái thì tồn tại mới có ý nghĩa.

Người Việt Nam chúng ta có một điểm nổi bật trong các món ăn là ăn nhiều loại thức ăn. Đứng về góc độ dinh dưỡng, đây là một cách ăn hợp lý, cung cấp cho cơ thể con người nhiều chất dinh dưỡng nhất. Mỗi ngày, cơ thể con người cần cung cấp khoảng 60 chất dinh dưỡng. Chúng được lấy từ thức ăn trong bữa ăn hàng ngày. Mỗi thực phẩm đều cung cấp một hay nhiều chất dinh dưỡng hoặc các chất chức năng, tuy nhiên, dù có hoàn thiện tới đâu thì thực phẩm đó cũng không thể chứa đủ các chất dinh dưỡng. Chính vì vậy, việc phối hợp các thực phẩm là rất cần thiết.

Món nem rán (chả giò) có đến 15 loại thực phẩm khác nhau cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho bữa ăn.

Mỗi ngày nên ăn đủ 15 đến 20 loại thực phẩm khác nhau, càng đa dạng càng có có lợi cho sức khỏe. Như vậy, chế biến món ăn hỗn hợp vừa cung cấp được nhiều chất dinh dưỡng, lại vừa bảo toàn được các chất dinh dưỡng trong thực phẩm, tiết kiệm chất đốt và đem tới cho chúng ta món ăn ngon miệng.

Cũng cần lưu ý là mỗi bữa ăn muốn cung cấp đủ năng lượng, các acid amin, vitamin và các chất khoáng thì nên ăn đủ cả 4 nhóm thức ăn mỗi bữa. Các nhóm đó như sau: nhóm chất bột là nguồn cung cấp năng lượng chính cho bữa ăn (được lấy chủ yếu từ ngũ cốc) chiếm 65-70% khẩu phần; nhóm chất đạm cung cấp các nguyên liệu để xây dựng cơ thể và có vai trò quan trọng trong chuyển hóa chiếm 12-14%; nhóm dầu, mỡ hay bơ giúp cơ thể hòa tan được một số vitamin như A, D, E, K chiếm khoảng 18-20% và cuối cùng là nhóm cung cấp vitamin và muối khoáng (từ rau, củ và quả chín). Có ăn đủ 4 nhóm thực phẩm mới có thể giúp cơ thể vừa đưa được các chất dinh dưỡng vào, vừa hấp thu, sử dụng và đào thải tốt nhất các chất không cần thiết ra khỏi cơ thể.

Món canh sườn (hay canh cua) khoai sọ rau rút có đầy đủ chất đạm, tinh bột và rau xanh.

Có rất nhiều món ăn kết hợp với các loại thực phẩm truyền thống mà vẫn mang tính khoa học. Ví dụ như: món xôi lúa bao gồm gạo nếp, ngô, đỗ xanh, hành phi và đôi khi có rắc lạc, vừng. Trong đó, gạo và ngô là hai loại ngũ cốc cung cấp nhiều tinh bột (là nguồn cung cấp năng lượng cơ bản của người Việt Nam trong bữa ăn), chúng còn là nguồn cung cấp đạm thực vật đáng kể. Tuy nhiên, trong gạo còn thiếu nhiều lysin là một loại acid amin cần thiết cho sự tăng trưởng, ngô còn thiếu tryptophan cũng là một acid amin cần thiết cho cơ thể thì trong đỗ xanh lại giàu lysin và tryptohphan cũng là một loại acid amin cần thiết cho cơ thể, vừng cũng có nhiều tryptophan để bổ sung sự thiếu hụt của ngô và gạo, làm tăng giá trị dinh dưỡng của món ăn. Mỡ làm hòa tan và giúp tiêu hóa caroten (là tiền vitamin A), đồng thời mùi thơm của hành phi kích thích tiêu hóa, tăng tiết dịch vị. Món nem rán (chả giò) tính ra cũng có đến 15 loại thực phẩm từ nhân nem đến mỡ rán và nước chấm. Nhiều món ăn hỗn hợp khác cũng cho ta một cảm giác ngon miệng lại giàu chất dinh dưỡng như món canh cua nấu với rau rút, khoai sọ, vừa cung cấp tinh bột (từ khoai sọ), lại vừa cung cấp chất đạm động vật (từ cua) và vitamin với khoáng (từ rau).

Trong đó có 3 nhóm thực phẩm cung cấp năng lượng (được tính bằng Kilocalo, viết tắt Kcal) cho mọi hoạt động sống của con người gồm chất bột đường, chất đạm, chất béo được ví như “xe chạy phải cần xăng” và nhóm thứ 4 không cung cấp năng lượng nhưng vô cùng quan trọng, khi thiếu sẽ gây những hậu quả xấu cho sức khỏe đó là các vitamin và khoáng chất, ví như “xe muốn chạy tốt còn cần có nhớt”.

Thực tế, mỗi loại thực phẩm trong tự nhiên thường chứa nhiều chất dinh dưỡng, nhưng với tỷ lệ nhiều ít khác nhau. Việc chọn lựa phối hợp thực phẩm một cách khoa học sẽ giúp cung cấp đầy đủ nhất các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

Có thể bạn không biết, cơ thể người khỏe mạnh thông thường luôn cần được bổ sung đầy đủ dinh dưỡng của 4 nhóm thực phẩm: carbohydrate, protein, lipid và vitamin. Tuy nhiên tùy vào độ tuổi, giai đoạn phát triển và cơ địa mà mỗi cơ thể sẽ cần được cung cấp dinh dưỡng theo tỉ lệ khác nhau.

Vì mỗi nhóm chất dinh dưỡng sẽ có vai trò riêng, hỗ trợ cung cấp năng lượng riêng để nuôi dưỡng cơ thể, nên việc cung cấp đầy đủ 4 nhóm dinh dưỡng là đặc biệt quan trong và cần thiết, giúp cơ thể khỏe mạnh và nhiều sức sống, đồng thời ngăn chặn các loại bệnh, tăng sức đề kháng tốt hơn cho mọi hoạt động hàng ngày của bạn.

II. 4 Nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu

Nhóm 1: Carbohydrate - Nhóm bột đường

Các thực phẩm thuộc nhóm bột đường:

- Carbohydrate đơn: sữa, đường ăn, kẹo, nước ngọt, siro…

- Carbohydrate phức tạp: đậu, khoai, ngô, củ cải, bánh mì nguyên cám...

Nhóm bột đường là nhóm có dinh dưỡng cung cấp năng lượng chủ yếu cho các hoạt động của cơ thể. Carbohydrate đơn có cấu trúc đơn giản, dễ hấp thụ hơn so với Carbonhydrate phức tạp có thời gian tiêu hóa chậm hơn. Một gram Carbonhydrate có thể cung cấp cho cơ thể khoảng 4 kcal năng lượng, chiến đến 60% - 65% tổng năng lượng một ngày.

Nhóm: Carbohydrate - Nhóm bột đường

Nhóm 2: Protein - Nhóm chất đạm

Các thực phẩm thuộc nhóm Protein:

- Thịt, cá, trứng, đậu (đỗ), sữa cùng các chế phẩm từ sữa…

- Sữa mẹ cũng là nguồn protein dồi dào cho trẻ trong giai đoạn phát triển

Nhóm thực phẩm cung cấp Protein giúp cơ thể xây dựng tế bào, tạo ra dịch tiêu hóa, men cũng như các hormon giúp tạo kháng thể chống đỡ bệnh tật. 1 gram chất đạm sẽ cung cấp khoảng 4 kcal năng lượng. Protein cũng là thành phần giúp điều hòa sự cân bằng nước và hỗ trợ vận chuyển dưỡng chất đến các cơ quan cơ thể.

Theo các nhà khoa học, trẻ em trong giai đoạn phát triển rất cần bổ sung protein. Vì thế các bà mẹ nên chú ý bổ sung thực phẩm chứa nhiều protein cho trẻ nhé!

Nhóm: Protein- Nhóm chất đạm

Nhóm 3: Lipid - Nhóm chất béo

Các thực phẩm thuộc nhóm lipid:

- Các loại bơ, đậu, mỡ có trong thịt, trứng, sữa, các loại hạt có dầu.

- Tuy nhiên để tránh trường hợp mắc bệnh mỡ trong máu, bạn nên cung cấp chất béo từ dầu thực vật, cá và các chế phẩm đậu nành thay vì chất béo có từ động vật.

Chất béo cũng là nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể khỏe mạnh. Chất béo hỗ trợ cơ thể hấp thu vitamin tan trong dầu mỡ như Vitamin A, D, E và K.

Chất béo cũng là thành phần chủ yếu của màng tế bào, đặc biệt là tế bào thần kinh. Chất béo sẽ giúp cho các tế bào não phát triển, cấu tạo nên một số hormon như: testosterone, cortisol, ...

Ăn nhiều thực phẩm có chất béo sẽ dễ gây ra các bệnh xơ vữa động mạch hoặc thoái hóa chức năng gan. Chính vì vậy cơ thể người khỏe mạnh nên cân nhắc chỉ số bổ sung ít hoặc vừa đủ chất béo cần thiết.

Nhóm: Lipid - Nhóm chất béo

Nhóm 4: Vitamin & khoáng chất

Vitamin cùng với khoáng chất sẽ được gọi chung là vi chất dinh dưỡng. Nhóm chất này không cung cấp năng lượng như những nhóm dinh dưỡng khác. Vì chất dinh dưỡng là những chất có vai trò quan trọng, đặc biệt là trẻ em. Về cơ bản, mỗi cơ thể của người khỏe mạnh sẽ cần trên 20 loại Vitamin và khoáng chất.

Các khoáng chất cần thiết:

• Sắt: còn được xem là huyết sắc tố, thành phần quan trọng trong hồng cầu. Sắt có mặt trong các loại thịt đỏ, cá và các nội tạng thực vật. Ngoài ra bạn có thể hấp thụ chất sắt từ đậu, rau có màu xanh thẫm.
• Canxi & Photpho: giúp xương và răng chắc khỏe, ngoài ra canxi còn tham gia các phản ứng sinh hóa khác nữa trong cơ thể. Ví dụ như co cơ, hấp thụ vitamin B12, các hoạt động của men tụy trong việc tiêu hóa mỡ... bổ sung canxi & photpho chủ yếu từ sữa cùng các chế phẩm từ sữa.
• Iot: hỗ trợ phòng ngừa bướu cổ, thiểu năng trí tuệ. Các mẹ bầu khi mang thai cũng cần bổ sung iot để tránh những hậu quả không đáng có. Iot có mặt trong các loại thực phẩm: muối ăn, hải sản hoặc thực phẩm trồng bằng đất chứa nhiều Iot.

Các loại Vitamin thiết yếu:

• Vitamin A: Hỗ trợ xây dựng, duy trì các mô đặc biệt là 2 bộ phận cần được bổ sung nhiều Vitamin A là mắt và da. Vitamin A có trong các thực phẩm có màu vàng, đỏ như cà rốt, đu đủ, cà chua hoặc gan, trứng, ...
• Nhóm vitamin B (B1, B2, B3, ...): Nhóm vitamin này có khả năng tan trong nước, hỗ trợ chuyển hóa Carbohydrate, chất béo hay protein thành năng lượng. Đặc biệt, vitamin B9 là loại vitamin cần thiết nhất cho các mẹ bầu. Nhóm vitamin B thường có mặt trong các loại rau xanh thẫm, các loại đậu, trứng, ...
• Vitamin C: Giúp cho việc hấp thu chất sắt từ thực vật tốt hơn, chống oxy hóa và tạo mô liên kết. Vitamin C thường có nhiều trong các loại quả họ cam chanh, dâu tây, khoai lang, ...
• Vitamin D: Hỗ trợ cơ thể hấp thu canxi và photpho để duy trì răng, khung xương chắc chắn. Khi thiếu vitamin D, trẻ nhỏ sẽ dễ bị còi xương và người lớn sẽ bị loãng xương. Ngoài dầu cá, trứng, sữa thì vitamin D còn hấp thụ nhờ vào ánh nắng mặt trời.

Nhóm: Vitamin & khoáng chất

Ngoài ra 4 nhóm dinh dưỡng trên, NƯỚC cũng là một phần không thể thiếu đối với cơ thể. Mặc dù không được xếp vào bất cứ nhóm chất dinh dưỡng nào, nhưng không ai có thể phủ nhận được tầm quan trọng của nước. Chúng ta cần duy trì thói quen uống nước thường xuyên, từ 1,5 - 2 lít mỗi ngày để cung cấp đủ nước cho cơ thể.

4 nhóm thực phẩm gồm những gì?

Một cơ thể khỏe mạnh luôn cần được đảm bảo có đầy đủ dinh dưỡng từ 4 nhóm thực phẩm là: bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất.

Thịt trứng sữa là nhóm thực phẩm giàu chất gì?

Tất cả thực phẩm được làm từ thịt, thịt gia cầm, hải sản, các loại đậu, trứng, sản phẩm từ sữa đậu nành, các loại hạt đều được coi là thực phẩm nhóm protein. Các loại đậu cũng thuộc nhóm rau.

Ăn gì để bổ sung đạm?

20 thực phẩm giàu protein, ngon miệng dễ ăn.

Trứng. Trứng là một trong những thực phẩm lành mạnh và bổ dưỡng nhất hiện nay. ... .

Hạnh nhân. Hạnh nhân rất giàu chất dinh dưỡng thiết yếu, bao gồm chất xơ, vitamin E, mangan và magie. ... .

Ức gà Ức gà thực phẩm rất giàu protein. ... .

Yến mạch. ... .

Phô mai Cottage. ... .

Sữa chua Hy Lạp. ... .

Sữa. ... .

Bông cải xanh..

Đâu là nhóm dinh dưỡng cần phải có trọng nhóm thức ăn?

2. Nhóm dưỡng chất cần có Có thể bạn đã được biết rằng một bữa ăn bổ dưỡng là được cung cấp đầy đủ 4 nhóm dưỡng chất chính đó là chất đạm, tinh bột, chất béo và vitamin, khoáng chất. Phần tiếp theo sau đây là giới thiệu chi tiết về những thực phẩm thuộc nhóm dinh dưỡng để bạn cân đối trong bữa ăn của gia đình.