Nghệ sĩ Đức Trịnh - Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam - cho biết nhạc sĩ Xuân Phương nhập viện vài ngày trước khi qua đời. Những năm gần đây, anh sống kín tiếng, ít xuất hiện trên truyền thông.
Ca sĩ Minh Quân sốc khi nghe tin Xuân Phương qua đời, bởi nhạc sĩ giấu bệnh bạn bè. "Gần đây tôi mới biết anh mắc bạo bệnh, vẫn nghĩ anh sẽ chống chọi được thêm một thời gian", Minh Quân nói. Minh Quân từng được nhạc sĩ giao hát một số nhạc phim, trong đó có bài Nếu phải xa nhau trong phim Sóng ngầm.
Nhạc sĩ Xuân Phương. Ảnh: Hội Nhạc sĩ Việt Nam
Xuân Phương sinh năm 1973 ở Hưng Yên, tốt nghiệp Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Anh nổi tiếng qua các ca khúc Lời ru cho con, Nếu phải xa nhau và Mong ước kỷ niệm xưa.
Xuân Phương học nhạc từ năm sáu tuổi, sau đó vào khoa piano của Nhạc viện Hà Nội. Học được bốn năm, anh chuyển sang khoa sáng tác, với tác phẩm đầu tay là ca khúc Chỉ tại mưa . Nhạc sĩ là một trong những người thành lập ban nhạc Chìa Khóa Vàng, nổi tiếng ở Hà Nội đầu những năm 1990. Với phong cách tươi trẻ, lại hợp tác cùng những giọng ca nổi tiếng lúc ấy như Bằng Kiều, Mỹ Linh, Ngọc Anh 3A, Chìa Khóa Vàng được thế hệ 7x, 8x yêu thích.
Ca khúc "Mong ước kỷ niệm xưa".
Xuân Phương còn có duyên sáng tác nhiều bản nhạc phim, nổi tiếng nhất là Mong ước kỷ niệm xưa trong Xin hãy tin em của đạo diễn Đỗ Thanh Hải. Sau ca khúc, anh được đạo diễn Nguyễn Hữu Trọng mời sáng tác nhạc phim Sóng ngầm. Thấy kịch bản hợp với bài Nếu phải xa nhau, anh mang ca khúc đã sáng tác 10 năm trước ra phối lại. Với phim Của để dành, anh được đạo diễn Đỗ Thanh Hải đèo lên hiệu sách Tràng Tiền, tìm mua thơ về để phổ nhạc. Ca khúc Lời ru cho con ra đời từ bài thơ của tác giả Vân Thị Kiều Anh. Hơn một năm sau, anh nhận được điện thoại của tác giả bài thơ, khen ca khúc hay.
Sinh thời, nhạc sĩ cho biết Mong ước kỷ niệm xưa là một trong những ca khúc khiến anh ấn tượng nhất sự nghiệp sáng tác của mình. Xuân Phương nói: "Khi sáng tác bài hát này tôi còn rất trẻ, khoảng 23-24 tuổi. Hồi ấy, tôi mới tốt nghiệp ra trường nên có rất nhiều cảm xúc và kỷ niệm. Ca từ và giai điệu trong bài hát dường như có sẵn trong đầu, tôi chỉ làm nhiệm vụ duy nhất là ghi chúng ra thành bài hoàn chỉnh".
Các ca khúc "Mong ước kỷ niệm xưa", "Lời ru cho con'', ''Nếu phải xa nhau'' của nhạc sĩ Xuân Phương lưu dấu trong lòng nhiều khán giả.
Nhạc sĩ qua đời ở tuổi 50, sáng 29/11 vì bệnh ung thư. Những năm gần đây, Xuân Phương sống kín tiếng, ít xuất hiện trên truyền thông. Sinh thời, các sáng tác của nhạc sĩ gắn liền với ký ức của đông đảo khán giả lứa tuổi 7x, 8x, được chọn làm ca khúc chủ đề của nhiều bộ phim. Các ca sĩ thể hiện nhạc của anh đều để lại dấu ấn, như Nguyễn Ngọc Anh, Hồ Quỳnh Hương, Minh Quân.
Mong ước kỷ niệm xưa
Tam ca 3A hát "Mong ước kỷ niệm xưa". Video: Phương Nam phim
Ca khúc xuất hiện lần đầu trong phim truyền hình Xin hãy tin em [1997] của đạo diễn Đỗ Thanh Hải, do Tam ca 3A thể hiện. Bài hát nhanh chóng được đón nhận với giai điệu da diết, ca từ gợi kỷ niệm đẹp thời đi học. Nhiều năm trôi qua, Mong ước kỷ niệm xưa vẫn nổi tiếng với nhiều thế hệ học sinh, sinh viên Việt Nam, thường xuất hiện trong lễ tốt nghiệp.
Nhạc sĩ Xuân Phương từng cho biết bài hát là một trong những sáng tác khiến anh ấn tượng nhất sự nghiệp. Anh viết bài nhạc khi 23-24 tuổi, mới ra trường nên có nhiều cảm xúc. ''Ca từ và giai điệu trong bài hát dường như có sẵn trong đầu, tôi chỉ làm nhiệm vụ duy nhất là ghi chúng ra thành bài hoàn chỉnh'', nhạc sĩ cho biết.
Nhạc sĩ Xuân Phương [1973-2023]. Ảnh: Facebook Hoài Phương
Lời ru cho con
"Lời ru cho con" qua tiếng hát Hà Trần. Video: Phương Nam phim
Thành công của Mong ước kỷ niệm xưa đưa Xuân Phương trở thành một trong những người viết nhạc phim nổi bật. Ca khúc Lời ru cho con được anh sáng tác cho phim Của để dành [1998] do Đỗ Thanh Hải đạo diễn. Cùng giọng hát nội lực của Hà Trần, bài hát đã có chỗ đứng nhất định trong lòng khán giả đến nay.
Trước khi sáng tác, anh cùng đạo diễn lên hiệu sách Tràng Tiền, mua thơ về phổ nhạc. Bài hát được ra đời từ bài thơ của Vân Thị Kiều Anh. Sau hơn một năm phim phát sóng, Xuân Phương nhận được cuộc điện thoại của nhà thơ từ TP HCM, nói: "Tôi là tác giả bài thơ anh đã phổ nhạc. Bài hát rất hay".
Nếu phải xa nhau
Minh Quân ghi dấu ấn với "Nếu phải xa nhau". Video: Trịnh Minh Quân
Sau loạt ca khúc nhạc phim hợp tác cùng Đỗ Thanh Hải, Xuân Phương nhận được nhiều lời mời cộng tác của các đạo diễn trẻ. Khi làm phim Sóng ngầm [lên sóng năm 2000], đạo diễn Nguyễn Hữu Trọng mời anh viết ca khúc. Đọc kịch bản, anh đã mang sáng tác 10 năm trước - Nếu phải xa nhau - ra phối lại. Bài hát do Minh Quân thể hiện, là một trong những hit của ca sĩ.
Ca khúc viết về sự chia tay nhưng không mang sắc thái bi lụy mà có cách nhìn nhận tích cực, chọn trân trọng những kỷ niệm đẹp khi yêu: "Sẽ nhớ mãi nhớ mãi khi chúng ta bên nhau. Rồi mai xa nhau lòng ta vẫn có nhau. Thời gian sao trôi mau làm ta luôn nhớ về. Một người yêu nơi xa lòng chợt dâng nỗi thương nhớ năm nào".
Lời chưa nói
Ca khúc "Lời chưa nói" do Hà Trần thể hiện. Video: Topic Hà Trần
Bài hát là nhạc phim Phía trước là bầu trời [2001], mang màu sắc ballad nhẹ nhàng. Từ khi ra mắt, sáng tác của nhạc sĩ Xuân Phương nhanh chóng chinh phục khán giả bởi giai điệu đẹp, ca từ ngọt ngào.
Lời ca gửi gắm tâm sự của cô gái khi "tình yêu đã xa rồi": "Dẫu có anh bên mình em vẫn hay rằng em chỉ nâng cánh chim bay. Chẳng bao giờ có được người yêu dấu. Chất chứa trong lòng bao đắng cay. Người hỡi! Tình yêu đã xa rồi thiêu đốt con tim bằng ngọn lửa đắm say. Để lại cô đơn bằng lời nói giá băng. Dù mãi chỉ là khát khao mong nhớ vẫn biết trong đời một ước mơ còn mãi".
Anh
MV "Anh" của Hồ Quỳnh Hương. Video: Youtube Hồ Quỳnh Hương
Anh là ca khúc do đạo diễn Danh Dũng đặt hàng Xuân Phương viết cho phim Nghe trà [2009]. Theo nhạc sĩ, dù được nhiều ca sĩ thể hiện, Hồ Quỳnh Hương vẫn là người truyền tải tốt nhất bài hát, khiến người nghe cảm nhận được nỗi nhớ người yêu dâng trào của cô gái trong ca khúc: "Và em muốn hét lên cho thỏa nỗi nhớ. Cho vơi đi những khát khao trong lòng. Cho dịu đi tình yêu như cháy bỏng. Nỗi nhớ anh nghẹn ngào ngập tràn trong tim em".
Ở câu hát cuối "Có những điều quan trọng hơn cả sự lừa dối và yêu anh", nhạc sĩ lý giải muốn người phụ nữ phải mạnh mẽ, vượt qua những dối trá trong tình yêu, bởi trong cuộc sống còn nhiều điều đẹp đẽ đang chờ phía trước.
Người đàn bà thứ hai
Ngọc Anh thể hiện "Người đàn bà thứ hai''. Video: FC Nguyễn Ngọc Anh
Ca khúc được Xuân Phương phổ nhạc từ bài thơ cùng tên của nhà thơ Phan Thị Vĩnh Hà, đề cập mối quan hệ mẹ chồng - nàng dâu, nói lên nỗi lòng của người làm con. Bài hát là nhạc phim Người đàn bà thứ hai [2009], do Nguyễn Ngọc Anh trình bày.
Những tâm sự trong bài chạm cảm xúc khán giả, là chất xúc tác làm nên thành công của phim: "Anh ấy có thể sống với con suốt cuộc đời. Cũng có thể chia tay trong ngày mai, có thể. Nhưng anh ấy suốt đời yêu mẹ. Dù thế nào, con chỉ là người thứ hai...".