Bao nhiêu loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng năm 2024
|
Gần 1/3 số loài động vật trên Trái Đất hiện có nguy cơ tuyệt chủng với nhiều trường hợp có thể biến mất chỉ trong vài thập kỷ tới. Show Hành tinh xanh đã trải qua 5 sự kiện tuyệt chủng hàng loạt trong lịch sử và nhiều chuyên gia cảnh báo rằng sự kiện thứ 6 có thể đang diễn ra do hoạt động của con người kể từ "kỷ nguyên khám phá". Theo Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), khoảng 41.000 loài động vật - chiếm gần 1/3 tổng số được đánh giá - đang bị đe dọa tuyệt chủng, trong đó có nhiều loài và phân loài nổi tiếng như đười ươi Sumatra (Pongo abelii), báo Amur (Panthera pardus orientalis), voi Sumatra (Elephas maximus sumatranus), tê giác đen (Diceros bicornis), đồi mồi (Eretmochelys imbricata), khỉ đột sông Cross (Gorilla gorilla diehli) và hổ Sunda (Panthera tigris sondaica). Một con báo Amur non tại vườn thú Leipzig ở Đức vào ngày 23/11/2021. Ảnh: AFP IUCN mô tả mức độ cực kỳ nguy cấp là "một danh mục chứa những loài có nguy cơ tuyệt chủng cực cao do số lượng giảm nhanh từ 80% đến hơn 90% trong 10 năm (hoặc ba thế hệ), quy mô dân số hiện tại dưới 50 cá thể, hoặc những yếu tố khác". Nhiều loài trong danh mục này đang bị đe dọa đến mức chúng có thể không tồn tại đến năm 2050. Ví dụ, chỉ còn 70 con báo Amur trong tự nhiên, trong khi cá heo California - loài động vật biển có vú quý hiếm nhất thế giới - chỉ còn lại 10 cá thể, theo Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF). Ngoài ra, có vô số loài ít được biết đến cũng đang gặp nguy hiểm. Một đánh giá năm 2019 xuất bản trên tạp chí Biological Conservation cho thấy hơn 40% các loài côn trùng đang bị đe dọa tuyệt chủng, trong đó có những loài cực kỳ nguy cấp như châu chấu râu trắng (Chorthippus acroleucus), dế bụi phía nam dãy Alpine (Anonconotus apenninigenus), bướm xanh Swanepoel (Lepidochrysops swanepoeli), ong nghệ Franklin (Bombus franklini) và châu chấu không cánh Seychelles (Procytettix fusiformis). Trong một báo cáo vào năm 2018, Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) nói rằng hơn 90% rạn san hô trên thế giới có thể chết vào năm 2050 ngay cả khi đạt mục tiêu giới hạn sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5℃. San hô rất dễ bị tổn thương do hiện tượng tẩy trắng khi nước biển ấm lên. Ảnh: Lea McQuillan Tương lai của động vật lưỡng cư cũng không sáng sủa hơn. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature năm 2022 ghi nhận 2/5 số loài lưỡng cư đang bị đe dọa tuyệt chủng. Vào năm 2050, 35% loài ếch có thể biến mất tại các vùng nhiệt đới ẩm ướt của Australia. Trong khi hiện tượng tuyệt chủng xảy ra trong tự nhiên, hoạt động của con người có thể đẩy nhanh tốc độ biến mất của một loài. "Các hệ sinh thái trên đảo là ví dụ hoàn hảo để minh họa điều này. Chúng bị cô lập và thường có mức độ đặc hữu cao. New Zealand đã báo cáo sự sụt giảm từ khoảng 230 loài chim vào thời điểm con người xuất hiện xuống còn khoảng 150 loài hiện nay - mất khoảng 80 loài chim", Nic Rawlence, Giảng viên cao cấp về ADN cổ đại tại Khoa Động vật học thuộc Đại học Otago của New Zealand, cho biết. Nếu có đủ thời gian, nhiều loài có thể thích nghi với những thay đổi khí hậu và thay đổi môi trường tự nhiên của chúng. Một nghiên cứu trên tạp chí Trends in Ecology & Evolution năm 2021 đã nhận thấy một số loài động vật "đang thay đổi hình thái" để đối phó tốt hơn với biến đổi khí hậu, trong đó các loài chim dường như dễ thích nghi nhất. Theo nghiên cứu, một số loài vẹt Australia trong 150 năm qua đã tiến hóa để có kích thước mỏ tăng lên, một sự thích nghi cho phép chúng điều chỉnh nhiệt độ bên trong cơ thể tốt hơn. Tuy nhiên, với hoạt động của con người làm tăng tốc độ biến đổi khí hậu và tàn phá của môi trường, những loài động vật dễ bị tổn thương nhất sẽ không kịp thích nghi. Theo Rawlence, để bảo vệ đa dạng sinh học còn lại trên Trái Đất, chúng ta cần biết nó phản ứng như thế nào với biến đổi khí hậu và tác động của con người trong cả quá khứ và hiện tại, để có thể dự đoán những gì có thể xảy ra trong tương lai, từ đó thực hiện các chiến lược bảo tồn hiệu quả. Loài nguy cấp hoặc loài có nguy cơ tuyệt chủng là một loài rất có khả năng bị tuyệt chủng trong tương lai gần, trên toàn thế giới hoặc trong một khu vực tài phán chính trị cụ thể. Các loài có nguy cơ tuyệt chủng có thể gặp rủi ro do các yếu tố như mất môi trường sống, các loài săn trộm và xâm lấn. Danh sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) liệt kê tình trạng bảo tồn toàn cầu của nhiều loài và nhiều cơ quan khác đánh giá tình trạng của các loài trong các khu vực cụ thể. Nhiều quốc gia có luật bảo vệ các loài sống dựa vào bảo tồn, ví dụ, cấm săn bắn, hạn chế phát triển đất đai hoặc tạo ra các khu vực được bảo vệ. Một số loài có nguy cơ tuyệt chủng là mục tiêu của các nỗ lực bảo tồn rộng rãi như nuôi nhốt và phục hồi môi trường sống. Đến năm 2012, có 3079 loài thú và 2655 loài thực vật được xếp vào loài nguy cấp, so với năm 1998 là 1102 loài thú và 1197 loài thực vật. Tình trạng bảo tồn[sửa | sửa mã nguồn]Tình trạng bảo tồn của một loài ám chỉ khả năng loài đó sẽ tuyệt chủng. Nhiều yếu tố được xem xét khi đánh giá tình trạng bảo tồn của một loài như thống kê về số cá thể còn lại, số lượng tăng hay giảm trong quần thể theo thời gian, tỷ lệ sinh thành công, hoặc những yếu tố đe dọa biết được. Loài nguy cấp theo Sách Đỏ IUCN là tình trạng bảo tồn nổi tiếng trên toàn cầu. Hơn 50% các loài trên thế giới được ước tính có nguy cơ tuyệt chủng. Trên bình diện quốc tế, 195 quốc gia đã ký một thỏa thuận để tạo ra các Kế hoạch hành động đa dạng sinh học nhằm bảo vệ các loài bị đe dọa và bị đe dọa khác. Ở Hoa Kỳ, các kế hoạch như vậy thường được gọi là Kế hoạch khôi phục loài. Danh sách đỏ của IUCN[sửa | sửa mã nguồn]Mặc dù được dán nhãn là một danh sách, Danh sách đỏ của IUCN là một hệ thống đánh giá tình trạng bảo tồn toàn cầu của các loài bao gồm "Thiếu dữ liệu" (DD) loài - loài cần thêm dữ liệu và đánh giá trước khi xác định được tình hình của chúng - cũng như các loài được đánh giá toàn diện theo quy trình đánh giá loài của IUCN. Những loài " Gần bị đe dọa " (NT) và " Ít quan tâm nhất " (LC) tình trạng đã được đánh giá và phát hiện có dân số tương đối mạnh mẽ và khỏe mạnh, mặc dù những điều này có thể đang suy giảm. Không giống như sử dụng chung hơn ở nơi khác, Danh sách sử dụng thuật ngữ "các loài có nguy cơ tuyệt chủng" và "các loài bị đe dọa" với ý nghĩa cụ thể: "Nguy cơ tuyệt chủng" (EN) nằm giữa "dễ bị tổn thương" (VU) và "Cực kỳ nguy cấp" (CR). Năm 2012, Danh sách đỏ của IUCN đã liệt kê 3.079 loài động vật và 2.655 loài thực vật có nguy cơ tuyệt chủng (EN) trên toàn thế giới. Biến đổi khí hậu[sửa | sửa mã nguồn]Trước khi sự ấm lên toàn cầu do con người, các loài chủ yếu chịu áp lực ở mức khu vực như săn bắn quá mức và phá hủy sinh cảnh. Cùng với tác động của ấm lên toàn cầu kể từ cuộc cách mạng công nghiệp, biến đổi khí hậu bắt đầu ảnh hưởng đến sự an toàn của các loài. Nigel Stork, itorng bài viết "Re-assessing Extinction Rate" giải thích, "nguyên nhân chính gây tuyệt chủng là biến đổi khí hậu, và đặc biệt là sự gia tăng nhiệt độ hơn là chỉ có tác nhân phá rừng." Stork tin rằng biến đổi khí hậu là vấn để chính làm cho các loài trở nên nguyên cơ tuyệt chủng. Stork cho rằng sự gia tăng nhiệt độ quy mô khu vực và toàn cầu đang làm cho các khói khó sinh sản hơn. Khi sự ấm lên toàn cầu tiếp diễn, các loài không còn khả năng sống sót. |
