Các đề tài về văn hóa tín ngưỡng tôn giáo năm 2024

Cuốn sách là tập hợp các bài viết của nhiều tác giả công tác trong lĩnh vực văn hóa, tín ngưỡng tôn giáo và được tập hợp và in ấn xuất bản lần đầu năm 2001, đến nay cuốn sách được bổ sung, chỉnh sửa hoàn thiện và tái bản nhiều lần. Hiện tại nội dung cuốn sách được chia nhỏ ra 19 chương với các phần như: Khái quát tín ngưỡng các tộc người Việt Nam; Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên; tín ngưỡng thờ thành hoàng; Tín ngưỡng thờ Mẫu; Tín ngưỡng thờ đức Thánh Trần; Tứ bất tử; Tín ngưỡng nghề nghiệp… khái quát tất cả các loại hình tín ngưỡng ở các vùng miền và một số vấn đề liên quan đến tín ngưỡng như lễ hội, tranh thờ, múa nghi lễ, giáng bút…

Bằng nguồn tư liệu phong phú, GS.TS. Ngô Đức Thịnh (chủ biên), cố Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã khái quát hóa hệ thống tín ngưỡng để người đọc rõ nhất về bức tranh tín ngưỡng hiện nay. Cuốn sách do Nhà xuất bản Hà Nội xuất bản năm 2022. Đây là tài liệu tham khảo bổ ích, thiết thực đối với bạn đọc, nhất là các nhà nghiên cứu, nhà quản lý về văn hóa, tôn giáo.

ĐỀ TÀI 7: Vấn đề đoàn kết tôn giáo ở Việt Nam

1. bản chất, nguồn gốc và tính chất của tôn giáo

1.1. Bản chất của tôn giáo

Chủ nghĩa Mác - Lênin coi tín ngưỡng, tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội

phản ánh một cách hoang đường, hư ảo hiện thực khách quan. Qua hình thức

phản ánh của tôn giáo, những sức mạnh tự phát trong tự nhiên và xã hội đều trở

thành thần bí. C. Mác và Ph. Ăngghen còn cho rằng, tôn giáo là một hiện tượng

xã hội, văn hóa, lịch sử;một lực lượng xã hội trần thế. Giữa tín ngưỡng và tôn

giáo có sự khác nhau, song lại cóquan hệ chặt chẽ mà ranh giới để phân biệt

chúng chỉ là tương đối. Tín ngưỡng là mộtkhái niệm rộng hơn tôn giáo. ở đây

chúng ta chỉ đề cập một dạng tín ngưỡng - đó là tínngưỡng tôn giáo (gọi tắt là

tôn giáo).Tín ngưỡng là niềm tin và sự ngưỡng mộ của con người vào một hiện

tượng, mộtlực lượng siêu nhiên, tôn sùng vào một điều gì đó pha chút thần bí,

hư ảo, vô hình tácđộng mạnh đến tâm linh con người, trong đó bao hàm cả niềm

tin tôn giáo. Còn tôngiáo thường được hiểu là một hiện tượng xã hội bao gồm

có ý thức tôn giáo lấy niềm tintôn giáo làm cơ sở, hành vi và các tổ chức hoạt

động tín ngưỡng tôn giáo - nghĩa là, tôngiáo thường có giáo lý, giáo luật, lễ nghi

và các tổ chức giáo hội. Mê tín dị đoan là mộthiện tượng xã hội tiêu cực đã xuất

hiện từ lâu và vẫn tồn tại ở thời đại chúng ta. Trênthực tế, mê tín dị đoan thường

xen vào các hình thức sinh hoạt tín ngưỡng tôn giáo.Việc xác định hiện tượng

mê tín dị đoan chủ yếu dựa vào biểu hiện và hậu quả tiêu cựccủa nó. Mê tín dị

đoan là niềm tin cuồng vọng của con người vào các lực lượng siêunhiên đến

mức độ mê muội với những hành vi cực đoan, thái quá, phi nhân tính, phảnvăn

hóa của một số người gọi chung là cuồng tín. Hiện tượng mê tín dị đoan thường

gắnchặt và lợi dụng các hình thức sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo để hành nghề.

Vì vậy, cùng với việc tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo

của nhân dân thì chúng ta phải loại bỏ dần mê tín dị đoan nhằm làm lành mạnh

hoá đời sống tinh thần xã hội.Tôn giáo là sản phẩm của con người, gắn với

những điều kiện lịch sử tự nhiên vàlịch sử xã hội xác định. Do đó, xét về mặt

bản chất, tôn giáo là một hiện tượng xã hộiphản ánh sự bất lực, bế tắc của con

người trước tự nhiên và xã hội.. Tuy nhiên, tôn giáocũng chứa đựng một số giá

trị văn hoá, phù hợp với đạo đức, đạo lý của xã hội.Vềphương diện thế giới

quan, thế giới quan duy vật mácxít và thế giới quan tôn giáo là đốilập nhau. Tuy

vậy, trong thực tiễn, những người cộng sản có lập trường mácxít khôngbao giờ

có thái độ xem thường hoặc trấn áp những nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo

hợppháp của nhân dân. Ngược lại, chủ nghĩa Mác-Lênin và những người cộng

sản, chế độxã hội chủ nghĩa luôn tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng và không tín

ngưỡng của nhân dân.

1.2: Nguồn gốc của tôn giáo:

1/ Mục tiêu của đề tài: Nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng của hoạt động tôn giáo đến văn hoá truyền thống của đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, đề xuất một số giải pháp chủ yếu để hoạt động tôn giáo trong vùng đồng bào DTTS phù hợp với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp.

2/ Mục tiêu cụ thể:

Làm rõ hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về tác động của hoạt động tôn giáo đến văn hoá truyền thống của đồng bào DTTS tỉnh Đắk Lắk

Phân tích các yếu tố ảnh hưởng của hoạt động tôn giáo trong việc bảo tổn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS

Phân tích, đánh giá thực trạng của các hoạt động tôn giáo ở vùng đồng bào DTTS ở Đắk Lắk

Đánh giá xác thực sự tác động của tôn giáo đến những giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào DTTS có đạo

Đề xuất một số giải pháp chủ yếu để hoạt động tôn giáo trong vùng ĐBDTTS phù hợp với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp.

3/ Chủ nhiệm đề tài: PGS. TS Lương Quỳnh Khuê

4/ Tổ chức chủ trì đề tài: Viện Khoa học Môi trường và Xã hội

5/ Cơ quan phối hợp nghiên cứu đề tài:

Ban Tôn giáo - Sở Nội vụ Đắk Lắk

Điện thoại: 05003855107

Địa chỉ: 7A, Đinh Tiên Hoàng, Thành phố Buôn Mê Thuột, Đắk Lắk

6/ Tổng kinh phí thực hiện đề tài: 510.290.000 đồng

7/ Thời gian thực hiện đề tài: 16 tháng (từ tháng 09/2014 đến tháng 12/2015)

8/ Danh sách thành viên chính thực hiện đề tài:

9/ Sản phẩm của đề tài:

01 Báo cáo kết quả nghiên cứu đề tài;

01 Báo cáo chuyên đề về thực trạng;

01 Báo cáo chuyên đề về giải pháp;

01 Báo cáo phân tích số liệu điều tra khảo sát;

01 Báo cáo tổng thuật tài liệu;

Hệ thống các bài tham luận trong các buổi tọa đàm, hội thảo;

11 chuyên đề nghiên cứu;

02 bài báo khoa học đăng trên các Tạp chí chuyên ngành trong nước;

10/ Đóng góp của đề tài:

- Về mặt lý luận: Đóng góp luận cứ khoa học, khách quan, có hệ thống cho việc phản biện khoa học và đề xuất các chủ trương, chiến lược, quy hoạch, chính sách, pháp luật có liên quan ảnh hưởng của hoạt động tôn giáo đến văn hoá truyền thống của đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

- Về mặt thực tiễn:

Đóng góp những luận cứ khoa học cho việc phản biện khoa học và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống luật, văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn… liên quan đến các ngành, các vấn đề về hoạt động tôn giáo; tác động của tôn giáo đến văn hoá truyền thống của đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là cơ sở để các nhà hoạch định chính sách đưa ra những chủ trương, chính sách đúng đắn và gắn với thực tiễn ở địa phương. Cụ thể: chính sách về hoạt động tôn giáo ở vùng đồng bào DTTS; chính sách về bảo tồn, phát huy những giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp ở vùng đồng bào DTTS ở Đắk Lắk