Cách làm thạch từ hạt mác púp

Đến với Cao Bằng, bên cạnh sự thưởng ngoạn cảnh trí đến mê hồn của thiên nhiên nơi đây ban tặng, bạn bè, du khách hài lòng với văn hóa ẩm thực và lòng người hào hiệp, mến khách. Một trong những món ăn thú vị để lại ấn tượng trong lòng du khách chính là thạch Mác púp (tiếng địa phương) tinh khôi trong tựa pha lê mà thơm dịu hương đất - trời - nắng - gió của miền non nước.

Hạt Mác púp khô và thạch Mác púp.

Mác púp (quả Mác púp) là tiếng của người Tày miền đông Cao Bằng. Cây Mác púp là dạng cây leo, cứng cáp, thường bám vào các loại cây to, như: gạo, sau sau, sung... và trụ trên các mỏm đá vôi để sinh tồn, phát triển. Cây Mác púp cũng có bộ rễ bám xuống đất, có gốc cây lâu năm to bằng bắp tay, cuộn dài chằng chịt ôm lấy thân cây to leo lên cao tới 10 -15 m. Thân cây mọc đến đâu thì đẻ nhánh đến đó, các nhánh cây có đường kính to bằng ngón tay trỏ, thuôn mập đến ngọn buông xuống tự nhiên. Lá cây hình e-lip mọc dày so le, trên lá màu xanh sáng, mặt dưới màu xám, cả hai mặt hằn rõ nhiều gân lá chân chim. Cây Mác púp leo lên thân cây khác tồn tại theo chức năng cộng sinh.
Hằng năm, vào cuối mùa xuân, Mác púp nở hoa, kết trái từ tháng 3 đến tháng 4 âm lịch. Quả Mác púp tròn, to như quả chanh không hạt, vỏ khá  dày, mịn màng, nây đều. Vào tháng 7 - 8 âm lịch, bà con vào rừng thu hái quả Mác púp, 1 kg  được khoảng 12 - 15 quả. Những quả Mác púp sau khi lấy về rửa sạch, phơi cho ráo nước, sau đó bổ vỏ tách lấy hạt có màu vàng nhạt. Hạt tép Mác púp sau khi phơi nắng nhẹ để khô rồi bảo quản bằng cách cho vào túi nilon dày hoặc nồi nhôm, đậy nắp kín. Giá bán từ 250.000 - 300.000 đồng/kg.
Để có được cốc thạch mát dịu, người làm thạch chuẩn bị nước đun sôi để nguội, tuy nhiên theo người dân địa phương, để được loại thạch Mác púp chất lượng phải dùng nguồn nước tự nhiên như nước mạch, nước giếng khơi. Chuẩn bị chiếc chậu, 1 túi vải sạch rộng chừng 20 cm, dài khoảng 40 cm. Sau đó, tiến hành đổ nước xuống chậu theo công thức 2,5 kg nước tương ứng với 200 g hạt tép quả khô (tương đương 1 ống bơ) cho vào túi vải. Tiếp theo là dồn hạt tép về đầu túi và đưa vào chậu nước vò nhẹ nhàng để các chất thạch màu trắng đục từ hạt tiết ra, đến khi thấy xuất hiện váng màu trắng đục phủ gần kín trên bề mặt nước là ngừng vò túi hạt tép. Để chậu nước thạch sau khoảng từ 1 - 2 giờ, thạch sẽ đông chắc hoàn toàn. Mỗi chậu thạch theo công thức trên ta sẽ có khoảng 2,5 - 3 kg thạch thành phẩm. Tuy cách làm tưởng chừng đơn giản nhưng thạch chất lượng tốt phải trong như pha lê, có độ kết dính cao, dẻo và ít nước dư trong chậu. Nước đường để ăn với thạch thường là đường làm từ mật mía (đường phên) hoặc đường hoa mai. Người ta dùng chiếc muôi hoặc dao cắt từng khoanh thạch nhỏ cho vào cốc, đổ lượng nước đường vừa phải tùy theo sở thích của mỗi người. Nhìn cốc thạch lóng lánh hòa quyện với nước đường mật sánh mịn, phảng phất mùi thơm dịu, trông thật bắt mắt khiến thực khách muốn thưởng thức ngay. Chạm miếng thạch vào đầu lưỡi mà cảm nhận sự mát rượi, tinh khiết, ngọt ngào, quyến rũ của sản vật thiên nhiên ban tặng qua bàn tay tài hoa của con người. Theo như người dân địa phương, thạch

Thạch Mác púp có tác dụng giải nhiệt tốt.

Mác púp có nhiều tác dụng như: làm mát cơ thể, lợi tiểu, trị được chứng đau bụng...
Mác púp phân bố khắp nơi trên địa bàn tỉnh, tuy nhiên, nhiều nhất và biết sử dụng làm thạch trắng chủ yếu ở huyện Trùng Khánh. Sự hấp dẫn về loại thạch dân dã này đã cuốn hút nhiều du khách các tỉnh, thành phố tìm mua hạt tép khô quả Mác púp để chế biến thạch. Hy vọng rằng, với sự quan tâm của các cấp, ngành liên quan, Cao Bằng sẽ nghiên cứu và phát triển loại cây thạch Mác púp trở thành hàng hóa trong tương lai gần.

Hạt Mác púp có lẽ là loại hạt còn khá xa lạ đối với nhiều người. Tuy nhiên, đối với người dân Cao Bằng đây là loại hạt vùng cao nổi tiếng thường được dùng để chế biến nên món thạch trắng trứ danh. Một số người đã tìm mua loại hạt này để làm thạch và giải nhiệt. Vậy hạt mác púp là gì và cách để chế biến món thạch mác púp ra làm sao? Mời các bạn cùng theo dõi bài viết sau đây nhé. 

Một số thông tin về cây mác púp

Cái tên Mác púp có nguồn gốc từ tiếng của người dân tộc Tày. Tại Việt Nam, cây mác púp là loại cây mọc dại thường xuất hiện nhiều ở khu vực miền núi huyện Trùng Khánh tỉnh Cao Bằng. Đây là loại cây thuộc họ dây leo. Rễ cây vươn dài thường bám trên các tảng đá vôi lớn hay gốc cây cổ thụ để sinh trưởng. Những cây lâu năm rễ vươn dài từ 10 đến 15 m. Quả mác púp có hình dạng thuôn lớn dần về đỉnh. Quả non thường có vỏ màu xanh, lớn hơn trái sung một chút. Khi chín chuyển sang màu vàng thẫm pha tím.

Cây Mác púp thường mọc nhiều ở khu vực vùng núi tỉnh Cao Bằng

Cứ đến khoảng tháng 7 âm lịch hàng năm là đến mùa thu hoạch mác púp. Người ta hái những quả mác púp đem về nhà. Sau đó rửa sạch, để ráo nước và bổ quả làm đôi để lấy hạt. Hạt mác púp mới đầu còn dính nhựa có mùi thơm nhè nhẹ. Vào những ngày trời nắng, người ta đem hạt ra phơi để bảo quản được lâu. Lúc này, khi đã phơi được vài nắng, hạt ngả dần sang màu vàng nhạt. Sau đó người ta, cất hạt trong những túi nilon bọc kín hay nồi nhôm rồi để ở nơi thoáng mát khô ráo.

Một số những công dụng của hạt Mác púp mà bạn chưa hề biết

Hạt mác púp là một vị thuốc dân gian vị ngọt tính mát. Những bà mẹ trẻ bị tắc sữa chỉ cần uống nước hạt Mác púp là sữa về dồi dào. Bên cạnh đó, hạt cũng rất tốt cho những ai bị mắc bệnh về đường ruột. Vì nó giúp cải thiện hoạt động của hệ tiêu hóa và khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể. Ngoài ra, người ta cũng phát hiện thêm một số công dụng khác của hạt mác púp có thể kể đến như: giải độc, tráng dương bổ thận, đau họng,… 

Hạt mác púp khô được bán với giá bao nhiêu?

Hạt mác púp trên thị trường có mức giá từ 300.000 đến 400.000 đồng/kg. Một kg hạt như vậy bạn có thể làm được khoảng 10 lít thạch. Hương vị của thạch Mác Púp rất khác với các loại thạch bán sẵn trên thị trường. Thạch có mùi thơm dịu, đôi khi thoảng vị chua, thanh thanh đặc trưng khó lẫn. 

Hạt mác púp khô có giá dao động từ 300.000 đồng đến 400.000 đồng/kg

Trước đây, việc mua loại hạt này còn gặp khá nhiều khó khăn. Có người phải nhờ người quen ở Cao Bằng mua hộ mới có. Hiện nay, bạn có thể mua hạt Mác púp tại các cửa hàng kinh doanh đặc sản Cao Bằng. Ngoài ra, một số trang thương mại điện tử như: Lazada, Shopee,… hiện cũng có bán sản phẩm này. Thật tiện lợi phải không nào.  

Thạch Mác púp – hương vị khó quên

Thạch mác púp là món ăn đặc trưng của Cao Bằng. Đây là nét văn hóa ẩm thực độc đáo của người dân tộc vùng cao. Ai đã từng thưởng thức món ăn này sẽ khó lòng quên được hương vị đặc biệt của nó.

Món thạch Mác púp là đặc sản của Cao Bằng nhất định bạn phải thử

Mong rằng những điều chia sẻ trên đây về hạt mác púp sẽ cung cấp các thông tin hữu ích đối với các bạn. Không chỉ là một loại hạt để làm thạch, mác púp còn là một vị thuốc dân gian tốt cho hệ tiêu hóa, giúp lợi sữa và giải độc. Nếu có điều kiện, bạn nên mua sẵn loại hạt này để cùng chế biến những món ăn giải nhiệt tuyệt vời cho cả gia đình. Chúc các bạn có một ngày nghỉ cuối tuần vui vẻ bên gia đình nhé!