Giải phẫu bệnh học [Hoa Kỳ] là một chuyên khoa y tế liên quan đến chẩn đoán bệnh dựa trên kiểm tra vĩ mô, kính hiển vi, sinh hóa, miễn dịch và phân tử của các cơ quan và mô. Trong thế kỷ qua, bệnh lý phẫu thuật đã phát triển vượt bậc: từ kiểm tra lịch sử toàn bộ cơ thể [khám nghiệm tử thi] đến thực hành hiện đại hơn, tập trung vào chẩn đoán và tiên lượng bệnh ung thư để hướng dẫn ra quyết định điều trị trong ung thư. Người sáng lập hiện đại của chuyên khoa này là nhà khoa học người Ý, Jacan Battista Morgagni từ Forlì.
Giải phẫu bệnh là một trong hai nhánh của bệnh lý, nhánh còn lại là bệnh lý lâm sàng, chẩn đoán bệnh thông qua phân tích phòng thí nghiệm dịch cơ thể và/hoặc mô. Thông thường, các nhà giải phẫu bệnh thực hành cả giải phẫu bệnh lý và lâm sàng, một sự kết hợp được gọi là bệnh lý chung. Các nhánh tương tự tồn tại trong bệnh lý thú y.
Sự khác biệt với bệnh lý lâm sàng[sửa | sửa mã nguồn]
Giải phẫu bệnh liên quan đến việc xử lý, kiểm tra và chẩn đoán mẫu vật phẫu thuật bởi một bác sĩ được đào tạo về chẩn đoán bệnh lý. Bệnh lý lâm sàng là bộ phận xử lý các yêu cầu xét nghiệm quen thuộc hơn với công chúng; chẳng hạn như số lượng tế bào máu, nghiên cứu đông máu, phân tích nước tiểu, xác định mức đường huyết và nuôi cấy cổ họng. Tiểu mục của nó bao gồm hóa học, huyết học, vi sinh, miễn dịch, xét nghiệm nước tiểu và ngân hàng máu.
Giải phẫu bệnh tự chia thành các nhánh nhỏ hơn, những nhánh chính là bệnh lý phẫu thuật [vú, phụ khoa, nội tiết, tiêu hóa, tiết niệu, mô mềm, đầu và cổ, da liễu], bệnh học thần kinh, bệnh máu, bệnh học tế bào, và bệnh lý pháp y. Để được cấp phép hành nghề bệnh lý phải hoàn thành trường y và có giấy phép hành nghề y. Một chương trình bác sĩ nội trú đã được phê duyệt và chứng nhận [tại Hoa Kỳ, Hội đồng Bệnh học Hoa Kỳ hoặc Hội đồng Bệnh học Xương khớp Hoa Kỳ] thường được yêu cầu để có được việc làm hoặc đặc quyền của bệnh viện.
TS.BS Nguyễn Vũ Thiện - Trưởng khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Nhân dân 115, đã giúp bạn đọc hiểu thêm về vai trò của giải phẫu bệnh trong việc xác định u lành tính, u ác tính, xét nghiệm sinh thiết phải chờ đợi bao lâu và mức độ chính xác thế nào... Thay mặt bạn đọc, xin chân thành cảm ơn bác sĩ!.
Xét nghiệm giải phẫu bệnh được thực hiện trên những mẫu bệnh phẩm tế bào, bệnh phẩm mô từ các cơ quan trong cơ thể được sinh thiết trong quá trình nội soi, sinh thiết kim hoặc trong quá trình phẫu thuật, đây được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh đặc biệt là các bệnh lý ác tính.
Xét nghiệm giải phẫu bệnh được thực hiện trên những mẫu bệnh phẩm tế bào, bệnh phẩm mô từ các cơ quan trong cơ thể được sinh thiết trong quá trình nội soi, sinh thiết kim hoặc trong quá trình phẫu thuật, đây được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh đặc biệt là các bệnh lý ác tính.
Giải phẫu bệnh là gì?
Giải phẫu bệnh [GPB] là một chuyên ngành y học liên quan đến chẩn đoán bệnh dựa trên những mẫu bệnh phẩm tế bào, bệnh phẩm mô được lấy ra từ các cơ quan, bộ phận của cơ thể, qua quá trình xử lý thành tiêu bản và được bác sĩ chuyên khoa giải phẫu bệnh phân tích dưới kính hiển vi. Kết quả sau phân tích giải thích được bản chất của tổn thương.
Vai trò của Giải phẫu bệnh trong y học
Xét nghiệm Giải phẫu bệnh được xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh
Xét nghiệm giải phẫu bệnh được xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh. Kết quả phân tích sẽ giúp các bác sĩ biết rõ được bản chất của những vùng tổn thương trên cơ thể, hoặc xác định khối u là lành tính hay ác tính. Từ đó, các bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị và tiên lượng bệnh cho từng bệnh nhân.
Xét nghiệm GPB được ứng dụng rộng rãi trong y học, đặc biệt đối với bệnh lý ung thư để:
- Sàng lọc, phát hiện ung thư sớm
- Chẩn đoán chính xác bản chất của tổn thương
- Xác định giai đoạn bệnh
- Tiên lượng bệnh
- Theo dõi bệnh nhân sau điều trị
Cần làm xét nghiệm Giải phẫu bệnh khi nào?
- Khi khách hàng đến khám sức khỏe tổng quát [sàng lọc phát hiện sớm ung thư]
- Người bệnh nội soi đường tiêu hóa, đường hô hấp có chỉ định sinh thiết
- Khi phát hiện khối hoặc tổn thương bất thường [sờ thấy hoặc qua chẩn đoán hình ảnh, thăm dò chức năng…]
- Tất cả các bệnh phẩm sau thủ thuật, phẫu thuật
- Thực hiện giải phẫu bệnh khi người bệnh điều trị ung bướu
- ## Các xét nghiệm Giải phẫu bệnh đang được triển khai tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ và ứng dụng trong chẩn đoán , điều trị bệnh
TBYT hiện đại sử dụng trong xét nghiệm Giải phẫu bệnh tại BVĐK tỉnh Phú Thọ
- Xét nghiệm tế bào học:
Mẫu bệnh phẩm tế bào học có thể lấy từ cổ tử cung, tuyến vú, tuyến giáp, hạch, xét nghiệm tế bào các loại dịch,…
- Xét nghiệm mô bệnh học:
– Bệnh phẩm bao gồm: các mẫu sinh thiết qua nội soi như thực quản, dạ dày, đại tràng, phế quản; mẫu mô sinh thiết qua da như vú, phổi, gan, thận…
– Kết quả cho biết bản chất tổn thương [lành tính hay ác tính], độ mô học, mức độ xâm nhập…
- Xét nghiệm hóa mô miễn dịch:
Giúp chẩn đoán phân biệt giữa các u lành tính và ác tính có hình ảnh mô học gần giống nhau, xác định nguồn gốc các u không biệt hóa, nguồn gốc ung thư di căn, phân loại các u lympho ác tính….
- Sinh thiết tức thì hay còn gọi là sinh thiết cắt lạnh:
Là xét nghiệm nhanh, được thực hiện ngay trong khi phẫu thuật viên đang mổ, giúp bác sĩ phẫu thuật biết được bản chất của khối u, vùng tổn thương đã lấy hết hay chưa, mức độ xâm lấn của khối u.
Nhờ phương pháp này người bệnh không phải phẫu thuật lần 2, phẫu thuật viên không phải chờ đợi kết quả lâu và đưa ra phương pháp phẫu thuật hợp lý cho bệnh nhân
*] Lưu ý: Giải phẫu bệnh có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán và điều trị bệnh, tuy nhiên kết quả giải phẫu bệnh có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố trong quy trình thực hiện và phân tích mẫu bệnh phẩm. Vì vậy để đảm bảo chất lượng mẫu bệnh nhẩm cần thực hiện:
- Lấy bệnh phẩm: lấy trúng, lấy đúng, lấy đủ
- Quy trình xử lý mẫu bệnh phẩm tuân theo quy trình của bộ y tế
- Trang thiết bị máy móc, kính hiển vi hiện đại giúp bác sĩ đọc tiêu bản và đưa ra chẩn đoán chính xác
- Kết hợp giữa các khoa lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh, thăm dò chức năng
- Liên tục đào tạo, cập nhật, nâng cao kiến thức chuyên môn
Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Giải Phẫu bệnh cùng đội ngũ bác sĩ trình độ chuyên môn cao, trang thiết bị y tế hiện đại tiên tiến, Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ hứa hẹn sẽ là địa chỉ thăm khám uy tín, chất lượng tốt.