Lượng nước mưa trung bình trên m2 ở tp.hcm năm 2024

Do tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH), những năm gần đây, TPHCM nói riêng và Việt Nam nói chung có mưa lớn bất thường hơn về thời gian, địa điểm, tần suất và cường độ. Mưa lớn và đặc biệt lớn xảy ra thường xuyên trên diện rộng và cục bộ đã gây lũ lớn, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng.

Tăng các hiện tượng mưa cực đoan

Kết quả nghiên cứu của Nhóm nghiên cứu môi trường nước và biến đổi khí hậu (WACLIM), Trường Đại học (ĐH) Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TPHCM) cho thấy, thời gian qua, TP thường xuất hiện những trận mưa lớn với cường độ cao. Lượng mưa trung bình ở TPHCM khoảng 1.700mm/năm và phân bố theo xu hướng giảm dần từ Đông Bắc sang Tây Nam. Lượng mưa tại TPHCM dưới ảnh hưởng của BĐKH có xu hướng tăng trong giai đoạn 1980-2017 và sự gia tăng lượng mưa sẽ tiếp tục diễn ra trong tương lai với gia tăng dự đoán khoảng 5-13%.

Đối với các yếu tố cực đoan của lượng mưa, cường độ mưa ngày lớn nhất dao động từ khoảng 72mm tại trạm Cần Giờ đến 112mm tại trạm Cát Lái, khu vực trung tâm TP xuất hiện nhiều trận mưa lớn trên 100mm/ngày trong khi khu vực Tây Bắc và Đông Nam xuất hiện mưa với cường độ thấp hơn (khoảng 80-90 mm/ngày). Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tần suất và cường độ các trận mưa lớn có xu hướng tăng trên toàn địa bàn TP và tăng cao ở khu vực trung tâm.

Mưa cực đoan gây ngập úng nhiều nơi tại TPHCM là tác động rõ nét nhất của biến đổi khí hậu. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Theo PGS.TS Đào Nguyên Khôi, Phó Trưởng khoa Môi trường, Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TPHCM), sự gia tăng này lý giải bằng sự dịch chuyển của các cơn bão nhiệt đới về phía Nam dẫn đến những năm gần đây TP bị ảnh hưởng nhiều bởi các cơn bão. Bên cạnh đó, sự gia tăng này có mối tương quan với các tác động của ENSO (hiện tượng El Nino và La Nina).

Dưới ảnh hưởng của BĐKH, các trận mưa với cường độ cao được dự đoán sẽ xảy ra nhiều hơn trong tương lai và tập trung nhiều ở khu vực trung tâm và phía Nam TP. TPHCM là một TP lớn, có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất cả nước. Tuy nhiên, khi quá trình phát triển kinh tế và đô thị hóa diễn ra quá nhanh, TP chưa có những giải pháp đồng bộ trong quy hoạch và quản lý cơ sở hạ tầng đô thị kết hợp.

Mặt khác, TPHCM nằm ở hạ lưu sông Đồng Nai, điều kiện địa hình bằng phẳng với gần 75% diện tích có cao độ thấp hơn 2m nên chịu nhiều tác động trực tiếp bởi dòng chảy từ thượng lưu các con sông; ảnh hưởng của triều cường và những trận mưa cực đoan với lưu lượng lớn đã làm TP thường xuyên bị ngập úng. Trong những năm gần đây, TP có xu hướng ngày càng gia tăng về số điểm ngập, độ sâu cũng như thời gian ngập. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là xu hướng xuất hiện sự kiện mưa cực đoan ngày càng gia tăng.

Cần một kế hoạch tổng thể

PGS.TS Đào Nguyên Khôi cho biết thêm, thời gian qua tại TPHCM, lượng mưa và phân bố mưa thay đổi, cùng sự gia tăng về tần suất, mức độ và quy mô các hiện tượng khí hậu thời tiết cực đoan. Khi lượng mưa và phân bố mưa thay đổi có thể gây lũ lụt nghiêm trọng vào mùa mưa và hạn hán vào mùa khô, tăng mâu thuẫn trong khai thác và sử dụng tài nguyên nước; càng ảnh hưởng đến vấn đề an ninh nguồn nước trong bối cảnh nguồn tài nguyên nước đang chịu nhiều áp lực từ các hoạt động phát triển ở thượng nguồn và tình trạng ô nhiễm, suy thoái ở nhiều nơi do tốc độ phát triển kinh tế - xã hội.

“Chúng ta cần một kế hoạch dài hơi trong việc thích ứng với BĐKH. Do đó, TP cần xem xét sự thay đổi các yếu tố khí hậu cực đoan này trong kế hoạch thích ứng BĐKH và quy hoạch cơ sở hạ tầng TP, đặc biệt đối với bài toán thoát nước đô thị và quản lý rủi ro ngập lụt”, PGS.TS Đào Nguyên Khôi nhận định.

Nghiên cứu yếu tố mưa cực đoan tại TPHCM, TS. Nguyễn Văn Hồng, Phó Phân viện trưởng, Phân viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, cũng cho biết, những năm gần đây tình hình BĐKH diễn ra ngày càng rõ rệt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế - xã hội ở TPHCM.

Việc thay đổi nhiệt độ đột ngột, nhất là nhiệt độ tăng, từ đó xuất hiện các trận mưa cực đoan liên tục khoảng 5 năm trở lại đây với cường độ mưa lớn đã gây ngập cho TP, thiệt hại về kinh tế - xã hội như tài sản của người dân, hạ tầng giao thông ước tính lên đến hàng tỷ đồng. Điển hình là trận mưa ngày 26-9-2016 tại trạm Mạc Đĩnh Chi (204,3mm), Thanh Đa (172,2mm), Cầu Bông (133,3mm) đã gây ngập cục bộ cả một khu vực lớn ở trung tâm TP.

Mưa cực đoan, ngập úng là tác động rõ ràng nhất của BĐKH, ảnh hưởng nặng nề đến TP. Việc xây dựng và thực hiện kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH tại TPHCM giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 phải được triển khai đồng bộ hơn, đồng thời cần phát huy tính chủ động của các sở ngành, quận huyện.

Trận mưa kéo dài nhiều giờ chiều tối qua có vũ lượng hơn 179 mm, đo tại trạm Mạc Đĩnh Chi (quận 1), gây ngập sâu 59 tuyến đường... được cho là lớn nhất tính từ năm 1975.

Trao đổi với VnExpress ngày 27/9, lãnh đạo Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ cho biết, trận mưa chiều tối qua xảy ra lớn nhất tại các quận trung tâm TP HCM. Với vũ lượng chuẩn xác là hơn 179 mm, đây là cơn mưa lớn nhất tính từ năm 1975 đến nay.

Do Nam bộ đang ở cao điểm mùa mưa, lại xuất hiện rãnh thấp đi qua sát khu vực, kết hợp với gió mùa tây nam đang hoạt động mạnh nên gây mưa lớn trên toàn khu vực, và TP HCM có lượng mưa lớn nhất.

"Khu vực quận 1 và Tân Bình đứng đầu. Ở một số nơi khác do địa hình dốc, như quận Thủ Đức, hình ảnh trên Internet cho thấy nước chảy xiết, nên nhiều người tưởng mưa ở đó lớn hơn", Phó giám đốc Đài khí tượng thủy văn giải thích. "Chiều tối nay TP HCM tiếp tục có mưa nhưng lượng mưa sẽ không cao như hôm qua", ông cảnh báo.

Trận mưa chiều tối qua đã gây ngập trên diện rộng và ùn tắc giao thông khắp TP HCM. Ảnh: Phạm Duy

Theo Trung tâm chống ngập TP HCM, trận mưa hôm qua gây ngập 59 tuyến đường, sâu từ 0,1 m đến 0,5 m; diện tích ngập từ 100 m2 đến 30.000 m2. Để ứng phó, trung tâm đã điều động 153 người; hơn 20 xe cẩu, 3 xe hút và 12 máy bơm từ 168m3/h đến 250m3/h...

Trung tâm xác định đây là trận mưa cực đoan, lớn nhất từ đầu năm đến nay. Chỉ trong 1 giờ 30 phút, lượng mưa đã vượt xa tần suất thiết kế hệ thống thoát nước hiện nay.

Trong Quyết định 752 của Thủ tướng đối với tuyến cống cấp 2, lượng mưa đạt trong 1 giờ 30 phút ứng với chu kỳ 100 năm chỉ là hơn 137 mm. Còn tần suất thiết kế cống hiện nay, tuyến cống cấp 3 là mưa gần 76 mm trong 3 giờ; tuyến cống cấp 2 là mưa hơn 85 mm; kênh, rạch chính cấp 1 là mưa gần 96 mm trong 3 giờ; đỉnh triều thiết kế là +1,32 m.

Riêng khu vực sân bay Tân Sơn Nhất mưa từ 16h30 đến 17h50, vũ lượng đạt hơn 170 mm (trạm đo Tân Sơn Hòa) đã xuất hiện ngập cục bộ tại bãi đậu số 11, 12, 13, 14, 15 với chiều sâu 30 cm, thời gian nước rút khoảng một giờ sau mưa. Tình hình đã cải thiện hơn nhiều so với trận mưa ngày 26/8 do đã cải tạo xong 7 vị trí cống băng ngang đường tuyến Mương A41 và đã nạo vét thông thoáng hệ thống thoát nước.

Cũng theo trung tâm này, ngay từ đầu năm, đơn vị cùng Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị đã xây dựng phương án ứng cứu cho từng vị trí có khả năng gây ngập. Đồng thời phối hợp với quận huyện, lực lượng PCCC, các đơn vị công ích thông qua Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn Thành phố để chuẩn bị ứng cứu.

Để đối phó với các trận mưa lớn, Trung tâm Chống ngập đã phát động lệnh ứng cứu toàn diện, Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị vận chuyển thiết bị, bố trí nhân sự ứng cứu theo kịch bản đã xây dựng từ đầu năm. Đồng thời liên lạc với Cảnh sát PCCC hỗ trợ lực lượng tham gia ứng cứu khi xuất hiện ngập tại tầng hầm của các tòa nhà trên địa bàn.

18 giờ sau trận mưa kỷ lục, nước vẫn còn ngập nhiều nơi tại TP HCM. Ảnh: Duy Trần

Trao đổi với báo chí bên lề cuộc họp sáng nay, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong cho biết rất chia sẻ với người dân phải gánh chịu tình trạng ngập nặng như vậy. "Chiều qua họp xong, bước ra đường là tôi thấy rồi, biết thể nào ngày mai cũng có nhiều hình ảnh ngập trên các báo. Trận mưa đó tôi thấy dứt khoát tình trạng ngập sẽ rất nặng nề", ông Phong nói.

Ông Phong nói rằng, thành phố đang rất nỗ lực tìm những giải pháp trước mắt cũng như lâu dài để giải quyết ngập. Các dự án chống ngập đã và đang triển khai "nhưng thực tế có những việc không thể giải quyết nhanh". Qua khảo sát cho thấy thành phố bị ngập nặng là do nhiều nguyên nhân, trong đó có mưa, có triều cường, cũng có nguyên nhân do quản lý.