Nội dung bài viết:
1. Phương pháp luận là gì?
Phương pháp là một hệ thống những nguyên tắc được rút ra từ các quy luật khách quan, thường dùng để điều chỉnh các hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn nhằm thực hiện mục tiêu đã định sẵn.
Phương pháp luận không có định nghĩa chính xác, tuy nhiên chúng ta có thể hiểu theo cách phổ biến nhất. Phương pháp luận là hệ thống các nguyên lý, các quan điểm là cơ sở có tác dụng chỉ đạo, xây dựng các phương pháp, xác định phạm vi, khả năng áp dụng các phương pháp và định hướng cho việc nghiên cứu tìm tòi cũng như lựa chọn, vận dụng phương pháp.
Hay có thể hiểu phương pháp luận là lý luận về phương pháp. Bao hàm hệ thống các phương pháp, thế giới quan của con người. Sử dụng các phương pháp, nguyên tắc để giải quyết vấn đề đã đặt ra để có hiệu quả cao.
2. Tìm hiểu về phương pháp luận
2.1. Chức năng của phương pháp luận
Phương pháp luận có chức năng định hướng con người, gợi mở cho hoạt động nhận thức và thực tiễn, còn phương pháp là cách thức, thao tác hoạt động cụ thể mà chủ thể phải tuân thủ và thực hiện nhằm đạt được kết quả nhất định.
Phương pháp luận đóng vai trò định hướng trong quá trình tìm tòi, lựa chọn, vận dụng phương pháp, định hướng, gợi mở trong phương pháp luận là nó đưa ra những quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo để chúng ta tìm tòi, xây dựng, lựa chọn và vận dụng phương pháp.
2.2. Các cấp độ phương pháp luận
Các cấp độ của phương pháp luận có nhiều loại đó là:
– Phương pháp luận ngành: là phương pháp luận sử dụng cho từng ngành khoa học cụ thể;
– Phương pháp luận chung: là phương pháp luận được sử dụng chung cho một nhóm ngành có đặc điểm chung và mối liên hệ chung có cơ sở để áp dụng;
– Phương pháp luận chung nhất: là phương pháp luận khái quát các quan điểm, nguyên tắc chung nhất. Phương pháp luận này được sử dụng cho các phương pháp luận chung, phương pháp luận cho tất cả các ngành khoa học và được các phương pháp cụ thể sử dụng.
3. Phân loại phương pháp luận
Phương pháp luận được chia làm hai loại chính, đó là:
3.1. Phương pháp luận bộ môn [ngành]
Phương pháp luận bộ môn hay phương pháp luận môn học có cấp độ hẹp nhất. Ở phương pháp này, các nguyên tắc và quan điểm được rút ra từ một lý thuyết khoa học chuyên ngành, nó phải phản ánh được quy luật của một lĩnh vực cụ thể như triết học, kiểm toán, văn học, toán học,…
3.2. Phương pháp luận chung
Phương pháp luận chung được chia thành 2 cấp độ khác nhau:
- Phương pháp luận chung nhất: Là phương pháp thể hiện chung nhất để mô tả tổng quan nhất các nguyên tắc, quan điểm khái quát. Phương pháp này được sử dụng như cơ sở để xác định phương pháp luận chung và phương pháp luận ngành.
- Phương pháp luận chung: Là phương pháp dùng để xác định phương pháp hay phương pháp luận của nhóm có đối tượng được nghiên cứu chung.
4. Ví dụ về phương pháp luận
Đối với phương pháp luận trong kinh tế học, các nhà kinh tế có thể chấp nhận những phương pháp luận trong ngành tự nhiên, nhưng thực tiễn xã hội là một hệ thống mở. Đó có thể là có nhiều biến số can thiệp, hoặc không nhất thiết phải kiểm soát mọi yếu tố như trong phòng thí nghiệm.
Về chủ nghĩa thực chứng, lý thuyết phải nhất quán với nhau và thể hiện được sự logic của nội dung. Ví dụ một số phát biểu về phương pháp luận “Không gì có thể được chứng minh là luôn luôn đúng”:
Chúng ta không bao giờ chắc chắn được rằng mô hình của mình là hoàn chỉnh hoặc đã thiết lập quan hệ nhân quả.
Chúng ta tiến bộ nhờ chứng minh vấn đề là sai bằng cách lặp lại các thử nghiệm và loại bỏ những vướng mắc không có tác dụng.
5. Phương pháp luận mà triết học Mác – Lênin muốn xác lập là gì?
Phương pháp luận mà triết học Mác – Lênin muốn xác lập là phương pháp luận biện chứng duy vật. Phương pháp luận này muốn xác lập ở người học thể hiện ở chỗ người học phải nắm được hai nguyên lý đó là nguyên lý về mối liên hệ phổ biến [trong thế giới này sự vật hiện tượng tồn tại trong mối liên hệ phổ biến là mối liên hệ giữa cái riêng – cái chung, nguyên nhân – kết quả, con người phải nhận thức sự vật, hiện tượng trong mối liên hệ phổ biến] và nguyên lý về sự phát triển [vì khi nhận thức sự vật, hiện tượng trong mối liên hệ phổ biến còn phải nhận thức trong sự chuyển đổi, chuyển hóa, phát triển, biến đổi không ngừng]. Nếu chúng ta không nhận thức thông qua hai nguyên lý đó chúng ta sẽ đi vào quan điểm sai lầm.
Thông qua hai nguyên lý trên, hình thành nên các nguyên tắc, quan điểm, chỉ đạo chúng ta trong hoạt động nhận thức và thực tiễn đó là nguyên tắc toàn diện. Nếu chúng ta vi phạm nguyên tắc toàn diện, sẽ rơi vào quan điểm đối lập, quan điểm sai lầm và đó là rơi vào phiến diện trong đánh giá.
Phương pháp luận biện chứng duy vật trang bị cho chúng ta nguyên tắc, quan điểm chỉ đạo là chúng ta phải nhìn nhận sự vật, hiện tượng thông qua nguyên lý, quy luật phạm trù, phải tuân thủ nguyên tắc khách quan, nguyên tắc toàn diện.
Trên đây là tư vấn của chúng tôi về chủ đề: Phương pháp luận là gì? [Cập nhật 2022]. Nếu quý khách hàng có bất kỳ câu hỏi liên quan đến chủ đề này có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi để nhận được câu trả lời nhanh chóng, chính xác nhất. Với đội ngũ luật sư và chuyên viên pháp lý nhiều kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, chúng tôi tự tin cam kết cho Quý khách hàng dịch vụ pháp lý tốt nhất, nhanh nhất, giá cả hợp lý nhất.