Triệu chứng bệnh zona thần kinh là gì

Đau dây thần kinh sau zona (postherpetic neuralgia PHN) là biến chứng phổ biến nhất của bệnh zona. Bệnh gây đau rát ở dây thần kinh và da. Cơn đau kéo dài sau khi ban và mụn nước do virus zona gây ra biến mất. Nguy cơ đau dây thần kinh sau zona tăng theo tuổi tác. Biến chứng zona thần kinh chủ yếu ảnh hưởng đến người trên 60 tuổi. Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ thống kê có đến 10% – 18% mắc các biến chứng sau khi nhiễm virus zona. Vậy những biến chứng đó là gì?

Zona thần kinh là gì?

1. Nguyên nhân

Zona là bệnh nhiễm trùng da do virus Varicella zoster (VZV) gây ra, virus này hay tấn công vào da và thần kinh. Bệnh còn có tên gọi zona hoặc shingles. VZV cũng là virus gây bệnh thủy đậu. Sau khi một người bị bệnh thủy đậu và khỏi bệnh, một số virus Varicella vẫn có thể tồn tại trong cơ thể ở trạng thái tiềm tàng mà không gây bệnh.

Trạng thái tiềm tàng này có thể kéo dài trong nhiều tháng, nhiều năm và virus VZV cư trú ở các hạch thần kinh. Khi có điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, stress tinh thần, hoặc suy nhược cơ thể, làm việc quá sức dẫn đến cơ thể giảm sức đề kháng…. thì virus này có thể tái hoạt động. Virus VZV sinh sản và lan truyền theo các đường dây thần kinh cảm giác, gây tổn thương da và dây thần kinh, từ đó gây nên triệu chứng và dấu hiệu của bệnh zona. ()

Do đó, bệnh zona thần kinh (PHN) là bệnh ngoài da mà biến chứng gây tổn thương ở các dây thần kinh. Triệu chứng của zona thường bao gồm một hoặc nhiều chùm mụn nước trên nền da viêm đỏ, đau rát hoặc ngứa, thường xuất hiện 1 bên cơ thể theo đường đi của một hoặc nhiều dây thần kinh cụ thể. Bệnh zona thần kinh có thể gây ra đau dữ dội và gây khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.

2. Triệu chứng

Khi bị mắc zona hoặc biến chứng zona thần kinh, các triệu chứng thường biểu hiện gây cảm giác đau đớn, khó chịu:

• Đau, rát hoặc ngứa ran tại các vùng da nhiễm bệnh hoặc vùng sẹo zona.
• Nhạy cảm khi chạm vào.
• Phát ban đỏ bắt đầu vài ngày sau cơn đau.
• Mụn nước chứa đầy chất lỏng vỡ ra và đóng vảy.
• Cảm giác ngứa, khó chịu.
• Sốt cao.
• Đau đầu.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Mệt mỏi.

Hầu hết người bệnh mắc zona đều có cảm giác đau đầu tiên. Với một số người, cơn đau có thể dữ dội. Tùy thuộc vào vị trí của cơn đau, đôi khi có thể nhầm lẫn với các vấn đề về cơ, tim, phổi hoặc thận. Cũng có một số trường hợp người bệnh bị đau do zona nhưng lại không kèm sốt hoặc phát ban.

Thông thường nhất, phát ban bệnh zona phát triển dưới dạng một dải các chùm mụn nước bao quanh bên trái hoặc bên phải của thân (chỉ 1 bên cơ thể). Đôi khi phát ban zona xảy ra quanh một mắt, một bên cổ, mặt. Bệnh zona được nhận biết bởi triệu chứng đặc trưng là cảm giác đau hoặc ngứa ran ở một bên mặt hoặc thân, sau đó phát ban đỏ với mụn nước nhỏ, các mụn nước nhỏ có thể liên kết thành mụn nước lớn hoặc có thể bị nhiễm trùng thành mụn mủ. (2)

Zona là bệnh nhiễm trùng da do virus thần kinh Varicella zoster (VZV) gây ra.

Bệnh zona thần kinh có nguy hiểm không?

Bệnh zona thường không nguy hiểm với những người khỏe mạnh dù có thể gây ra cảm giác đau đớn, bỏng rát khiến người bệnh vô cùng khó chịu. Nhưng với người mắc zona ở nửa bên mặt phải đến bác sĩ chuyên khoa Da liễu để khám ngay. Khám sớm giúp hạn chế tổn thương mắt, tránh nguy cơ giảm thị lực hoặc dẫn đến mù lòa, tránh sẹo zona vùng mặt.

Bệnh zona có thể dẫn đến viêm phổi, các vấn đề về thính giác, mù lòa, viêm não hoặc viêm màng não và tử vong nhưng rất hiếm. Cứ 5 người mắc zona sẽ có 1 người xuất hiện cơn đau dữ dội. Cơn đau có thể tiếp tục ngay cả sau khi hết phát ban. Cơn đau này được gọi là đau dây thần kinh sau herpes (PHN). Khi tuổi càng cao, nguy cơ bị đau dây thần kinh hậu herpes nhiều hơn và bệnh dễ nghiêm trọng hơn.

Điều trị bệnh zona sớm có thể giúp rút ngắn thời gian tồn tại của virus, rút ngắn được thời gian nhiễm bệnh từ đó giảm nguy cơ mắc các biến chứng zona sau này. Các loại thuốc kháng virus được khuyến cáo sử dụng là phương pháp điều trị đầu tiên khi bạn được chẩn đoán mắc bệnh zona.

Tiêm vaccine phòng bệnh zona là điều vô cùng cần thiết, có thể giúp tránh mắc zona hoặc giảm nhẹ mức độ bệnh zona. Ngay cả khi bạn đã nhiễm zona và khỏi bệnh, việc tiêm phòng này cũng có thể làm ngăn chặn nguy cơ tái phát bệnh trở lại, cũng như giảm được nguy cơ mắc các biến chứng zona sau này.

Tổng hợp các biến chứng zona thần kinh thường gặp

1. Đau dây thần kinh sau zona là biến chứng phổ biến nhất

Các triệu chứng bệnh zona của bạn thường biến mất khi hết phát ban. Nhưng với chứng đau dây thần kinh sau zona (PHN), bạn có thể cảm thấy đau, rát trong nhiều tháng hoặc nhiều năm sau khi phát ban đã lành. có thể gặp đau giật từng cơn làm người bệnh khó chịu và ảnh hưởng đến các hoạt động thường nhật.

Biến chứng này thường phổ biến ở người lớn tuổi (từ 50 tuổi trở đi). các cảm giác này có thể biến mất sau một thời gian hoặc kéo dài trong nhiều năm hoặc có thể vĩnh viễn. Bác sĩ chỉ định các loại thuốc hoặc liệu pháp khác nhau để giúp điều trị chứng đau dây thần kinh này. (3)

2. Ngứa, châm chít (rối loạn cảm giác da) sau zona

Các cảm giác khác liên quan đến biến chứng hậu zona bao gồm mất cảm giác, ngứa ran và lạnh. Các trường hợp nghiêm trọng của ngứa sau zona có thể dẫn đến trầm cảm, sụt cân và mất ngủ.

Ngứa sau zona phát triển ở vùng da đã lành bệnh zona. ngứa nhiều và gãi vùng da bị sẹo zona có thể dẫn đến trầy da, gây bội nhiễm vi khuẩn và làm bệnh nặng hơn.

Ngứa sau zona là biến chứng thường thấy gây cảm giác ngứa rát, khó chịu

3. Giảm thị lực hoặc tổn thương mắt

Herpes zoster ophthalmicus (HZO) hoặc bệnh zona xảy ra gần hoặc trong mắt, chiếm tới 20% trong tất cả các trường hợp bệnh zona. Nếu không được điều trị, có tới 70% bệnh nhân mắc HZO phát triển các biến chứng nghiêm trọng có thể bao gồm nhạy cảm với ánh sáng, sưng mí mắt, tăng nhãn áp, viêm và sẹo giác mạc, suy giảm thị lực, mù lòa. Bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh HZO nên tham khảo ý kiến ​​​​bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức để được điều trị chuyên khoa.

4. Hội chứng Ramsay Hunt

Nếu bị zona ở vùng quanh tai bạn cần được can thiệp điều trị càng sớm càng tốt. Trong trường hợp không được điều trị, có thể dẫn đến hội chứng Ramsay Hunt (virus zona gây hại đến các cơ quan tai mũi họng), gây ra các vấn đề về thính lực:

• Chóng mặt, cảm giác mất thăng bằng.
• Đau tai.
• Mất thính giác.
• Mất khả năng cử động các bộ phận trên mặt.
• Ù tai.

Dù đây là biến chứng hiếm gặp nhưng với điều trị sớm, bạn có cơ hội hồi phục hoàn toàn.

5. Liệt một phần cơ mặt

Liệt một phần cơ mặt vừa là triệu chứng nhiễm virus zona hạch gối (zona mặt, còn gọi là zona dây thần kinh tam thoa, zona dây thần kinh sinh ba), đồng thời đây cũng là biến chứng zona thần kinh nguy hiểm. Thông thường triệu chứng liệt nửa mặt hoặc liệt một phần cơ mặt sẽ đi đôi cùng với các tổn thương da. Bạn có thể dễ dàng nhận biết được biến chứng này khi gương mặt bị mất các biểu cảm, méo miệng hoặc mất khả năng nhăn trái, cử động các vùng cơ trên phần mặt bị liệt.

Triệu chứng liệt nửa mặt có thể khỏi sau một thời gian hoặc kéo dài vĩnh viễn. Chính vì vậy, khi xuất hiện tình trạng liệt nửa mặt bạn cần gặp bác sĩ để được chẩn đoán, can thiệp điều trị càng sớm càng tốt để giảm thiểu nguy hiểm cũng như các biến chứng sau này.

6. Nhiễm trùng da

Nhiễm trùng da hoặc bội nhiễm là biến chứng tổn thương da thường thấy ở nhiều bệnh nhân mắc zona. Bất kỳ tổn thương ở vị trí nào trên da khi nhiễm bệnh cũng có nguy cơ bị bội nhiễm. Đặc biệt, trong giai đoạn mụn nước nếu như các bóng nước bị vỡ sẽ dẫn đến tình trạng các loại vi khuẩn, tụ cầu xâm nhập và dẫn đến tình trạng mưng mủ, chảy dịch, làm trầm trọng hơn các tổn thương da, khiến cho bệnh trở nặng và dễ để lại sẹo xấu.

Khi bị nhiễm trùng da cũng ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý người bệnh, kéo dài cảm giác đau đớn, nóng rát, khó chịu,… khiến người bệnh áp lực. Nguy hiểm hơn, nếu không được xử lý sớm các tổn thương da có thể lan rộng đến các vùng khác trên cơ thể, dẫn đến nhiễm trùng máu và nguy cơ tử vong rất cao.

7. Viêm phổi

Viêm phổi là biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. Chúng chủ yếu xuất hiện ở các bệnh nhân đã suy giảm miễn dịch trước đó, cảnh báo nguy cơ tử vong nếu không được can thiệp điều trị kịp thời.

Biến chứng này được xếp vào hàng zona lan tỏa, mức độ tổn thương nặng vì khi được chẩn đoán mắc zona lan tỏa, bệnh nhân đã có những tổn thương vượt quá sự chi phối của dây thần kinh (xấp xỉ 20 tổn thương nằm ngoài khoanh da hoặc xấp xỉ 2 tổn thương ở khoanh da).

Biến chứng viêm phổi hậu zona hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm

8. Đột quỵ

Nếu virus varicella-zoster gây bệnh zona lây lan đến não hoặc tủy sống, có khả năng xảy ra các biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ và viêm màng não, đặc biệt ở người mắc bệnh HZO.

9. Viêm não

Viêm não cũng là một biến chứng zona nguy hiểm, chúng có thể xuất hiện sau vài ngày trong giai đoạn tổn thương da của người bệnh, đặc biệt là những người nhiễm zona tai. Vì tai có cấu tạo đặc biệt, thông với hệ thống não bộ, nhiều dây thần kinh dày đặc dưới da, cho nên khi virus xuất hiện và xâm nhập ở vị trí này sẽ làm tăng nguy cơ lây lan bệnh lên não. Nguy hiểm hơn ở những tổn thương da ở phía trong ống tai, khu vực màng nhĩ vì đây là những vùng khó chăm sóc, vệ sinh và dễ bị bội nhiễm.

Dù nguy hiểm nhưng viêm não có thể hồi phục hoàn toàn nếu được phát hiện sớm, can thiệp kịp thời và điều trị đúng cách. Nhưng cũng có số ít các trường hợp người bị viêm não do zona phải gánh chịu những di chứng nặng nề như liệt, tê bì chân tay, động kinh thậm chí tử vong.

10. Viêm màng não

Tương tự như viêm não, những bệnh nhân mắc zona tai cũng có nguy cơ bị viêm màng não. Khi bị viêm nào bệnh nhân cũng có cơ hội hồi phục cao khi được chăm sóc và điều trị tốt. Mặt khác, bạn cũng có thể đối mặt với nguy cơ gặp phải các tình trạng nguy hiểm như liệt, động kinh hoặc tử vong nếu không được cứu chữa kịp thời. Khi phát hiện bị nhiễm zona tai, bệnh nhân cần tuân thủ theo phác đồ điều trị cũng như chỉ định bác sĩ để có thể nhanh chóng khỏi bệnh và hạn chế được những biến chứng nguy hiểm.

11. Gây tổn thương vĩnh viễn cho hệ thần kinh và cột sống

Virus zona có thể gây ra một số biến chứng tổn thương vĩnh viễn đối với hệ thần kinh và cột sống. Một trong những biến chứng chính là đau thần kinh vĩnh viễn, được gọi là đau sau zona (postherpetic neuralgia).

12. Nguy hiểm tới thai nhi

Bệnh zona khi mang thai hiếm khi gây biến chứng cho em bé. Nếu bạn bị bệnh zona ngay trước khi sinh hoặc trong những ngày sau đó, hãy bảo vệ trẻ sơ sinh của bạn khỏi tiếp xúc với vết phát ban của bệnh zona. Che vết phát ban và rửa tay thường xuyên là một biện pháp hữu hiệu.

13. Tử vong

Khi mắc zona lan tỏa người bệnh có nguy cơ tử vong cao vì lúc này, các di chứng zona có thể đã xuất hiện ở phổi, màng não hoặc bị nhiễm trùng nặng dẫn đến nhiễm trùng huyết. Với những trường hợp nặng, nếu không được can thiệp và điều trị kịp thời, nguy cơ tử vong sẽ rất cao.

14. Những biến chứng hiếm gặp khác

Trong một số rất ít các biến chứng của zona liên quan đến gan và phổi, gây nguy hiểm đến hệ thần trung trung ương, đặc biệt là não. Khi gặp các biến chứng này, người bệnh cần nhanh chóng nhập viện để các bác sĩ chẩn đoán, can thiệp điều trị ngay lập tức.

Ai dễ bị biến chứng của zona thần kinh?

Bất cứ ai đã từng bị thủy đậu đều có thể bị bệnh zona. Đa phần người dân đều sẽ bị nhiễm thủy đậu khi còn nhỏ, cho nên nhóm đối tượng này là những người có thể dễ mắc zona và gánh chịu những biến chứng của zona thần kinh. Các yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh zona bao gồm:

• Bệnh zona thường xảy ra ở những người trên 50 tuổi, riêng với những người trên 60 tuổi có nhiều khả năng gặp các biến chứng nghiêm trọng hơn
• Bệnh nhân đang mắc các bệnh làm suy yếu hệ thống miễn dịch như HIV/AIDS, ung thư, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh zona.
• Bức xạ hoặc hóa trị có thể làm giảm sức đề kháng của bạn với bệnh tật và có thể gây ra bệnh zona.
• Các loại thuốc ngăn ngừa đào thải các cơ quan cấy ghép có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh zona.
• Sử dụng steroid lâu dài, chẳng hạn như prednisone, cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh zona.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn cần đến gặp bác sĩ để thăm khám cũng như hỏi ý kiến về tình trạng bệnh, hướng điều trị khi nhiễm zona nếu:

• Bạn định dùng thuốc kháng virus trong giai đoạn đầu để rút ngắn quá trình lây nhiễm.
• Xuất hiện phát ban ở bất kỳ vị trí nào trên mặt.
• Có các dấu hiệu nhiễm khuẩn tại khu vực phát ban, mụn nước (các dấu hiệu bao gồm mẩn đỏ lan rộng, sưng tấy, sốt cao và có mủ).
• Phát ban kéo dài hơn 10 ngày mà không cải thiện, cảm giác đau đớn khiến bạn không thể chịu nổi. Bác sĩ có thể kê toa thuốc giảm đau mạnh hơn hoặc phong bế thần kinh.
• Bạn bị bệnh zona và tiếp xúc với người có hệ thống miễn dịch suy yếu, bạn phát triển bất kỳ triệu chứng lạ nào khi phát ban bệnh zona, chẳng hạn như chóng mặt, ù tai, suy nhược đột ngột, nhìn đôi, mặt rũ xuống hoặc lú lẫn.

Làm sao để phòng ngừa các biến chứng của zona thần kinh?

1. Tiêm vaccine ngừa bệnh zona

Vắc xin zoster tái tổ hợp (Shingrix) là cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh zona và các biến chứng của nó. Hai liều có hiệu quả hơn 90% để bảo vệ người lớn từ 50 tuổi trở lên có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Khả năng miễn dịch duy trì mạnh mẽ trong ít nhất 7 năm đầu tiên sau khi tiêm chủng. Vaccine kém hiệu quả hơn ở những người có hệ thống miễn dịch yếu. Thông thường, hiệu quả của Shingrix trong việc ngăn ngừa bệnh zona là 68% – 91%, tùy thuộc vào tình trạng bệnh ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch như thế nào.

2. Hạn chế tiếp xúc với các vết mẩn ngứa của người bệnh

Bệnh zona lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với chất lỏng từ mụn nước phát ban. Virus có thể lây sang những người chưa tiêm vaccine phòng bệnh zona và chưa bao giờ bị thủy đậu. Ngay cả khi một người đã được tiêm ngừa bệnh zona, họ vẫn có nguy cơ mắc bị lây nhiễm virus zona nhưng rủi ro, biến chứng của bệnh thấp hơn.

Bên cạnh đó, những người có tiền sử bệnh zona có nguy cơ tái nhiễm cao. Bạn cần lưu ý, virus zona chỉ có thể lây khi mụn nước phát ban xuất hiện, còn trước khi chúng xuất hiện hoặc sau khi đã đóng vảy thì khả năng lây nhiễm dường như bằng không.

Để tránh bị lây nhiễm virus zona cho người khác, bệnh nhân cần thực hiện các bước che chắn vết phát ban, không chạm vào chúng khi chúng chưa đóng vảy. Đặc biệt, không tiếp xúc với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ có đề kháng yếu, nhẹ cân, phụ nữ đang mang thai nhưng chưa tiêm vaccine ngừa bệnh zona, vaccine thủy đậu, người già, người có hệ miễn dịch yếu,…

Tiêm vaccine ngừa bệnh zona là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu Một số câu hỏi liên quan về bệnh Zona thần kinh

3. Zona thần kinh có chữa được không?

Các thuốc kháng virus có thể tiêu diệt được virus zona nhưng chỉ tác dụng trong 72 giờ khi phát ban, sau 72 giờ thì thuốc kháng virus không có tác dụng đối với virus zona. do đó nếu phát hiện trễ hoặc điều trị trễ thì dễ dẫn đến biến chứng sau khi lành bệnh zona. Khi bệnh nhân nhiễm virus và khỏi bệnh, virus vẫn cư trú trong cơ thể người bệnh và tiềm ẩn các nguy cơ tái phát bệnh cùng những biến chứng của zona thần kinh.

Bài viết liên quan:8 cách chữa zona thần kinh hiệu quả theo từng giai đoạn

4. Zona có lây không?

Virus zona có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với mụn nước trên da người bệnh. Nếu bạn chưa bao giờ bị thủy đậu thì nguy cơ lây nhiễm càng cao, còn những người đã tiêm vaccine phòng bệnh thủy đậu, phòng zona vẫn có thể bị lây nhiễm loại virus này khi tiếp xúc trực tiếp với mụn nước trên da người bệnh.

5. Zona thần kinh chữa ở đâu tốt?

Bạn có thể đến các bệnh viện lớn, các trung tâm y tế được cấp phép để chữa trị zona thần kinh, bác sĩ da liễu, bác sĩ nội thần kinh. Một địa chỉ uy tín để chữa zona thần kinh chính là khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, BVĐK Tâm Anh TP.HCM có chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm, có tâm với nghề, cùng với hệ thống trang thiết bị hiện đại, tiên tiến nhất được nhập khẩu từ Nhật Bản, Hoa Kỳ,… giúp bạn chẩn đoán và điều trị các biến chứng zona một cách tốt nhất.

6. Có nên tiêm vaccine phòng ngừa zona không?

Việc tiêm vaccine phòng bệnh zona được khuyến khích vì có thể giảm nguy cơ nhiễm virus zona và giảm các biến chứng nguy hiểm mà bệnh này mang lại.

Hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích về các biến chứng zona thần kinh cực kỳ nguy hiểm, giúp bạn có thêm nhiều kinh nghiệm chăm sóc, theo dõi sức khỏe bản thân và những người thân yêu, đặc biệt chủ động phòng tránh bệnh do virus zona gây nên.