Bài giảng Mạch lạc trong văn bản lớp 7

Trong chương trình Ngữ Văn lớp 7, phần Tập làm văn sẽ cung cấp những kiến thức quan trọng cho học sinh.

Chính vì vậy, Download.vn xin giới thiệu bài Soạn văn 7: Mạch lạc trong văn bản, kính mời quý bạn đọc cùng tham khảo.

Soạn bài Mạch lạc trong văn bản - Mẫu 1

I. Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc

1. Mạch lạc trong văn bản

a. Mạch lạc trong văn bản có những tính chất:

- Trôi chảy thành dòng, thành mạch.

- Tuần tự đi qua khắp các phần, các đoạn trong văn bản.

- Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn.

b.

- Ý kiến: Trong văn bản, mạch lạc là sự tiếp nối của các câu, các ý theo một trình tự hợp lí là đúng.

- Lý do: Các câu văn, các ý văn chính là những yếu tố cơ bản làm nên một văn bản. Chỉ khi các yếu tố này được viết theo một trình tự hợp lý, chặt chẽ thì mới tạo ra một văn bản mạch lạc.

2. Các điều kiện để có một văn bản mạch lạc

a.

- Toàn bộ sự việc trong văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê xoay quanh sự việc chính: Hai anh em Thành và Thủy phải chia tay nhau do bố mẹ ly hôn.

- Sự chia tay và những con búp bê đóng vai trò xuyên suốt toàn bộ tác phẩm.

- Quá trình chia đồ chơi của hai anh em, sự chia cắt của hai con búp bê và cuộc chia tay đẫm nước mắt của hai anh em.

- Hai anh em Thành và Thủy là những nhân vật chính của câu chuyện.

b.

Một loạt những từ ngữ và chi tiết trên là chủ để liên kết các sự việc thành một thể thống nhất. Đó có thể được xem là mạch lạc trong văn bản.

c.

- Các đoạn ấy được nối với nhau theo mối liên hệ về thời gian (sáng sớm hôm ấy, gần trưa, chiều), không gian (ở nhà, ở trường)

- Những mối liên hệ ấy diễn ra hết sức tự nhiên và hợp lý.

II. Luyện tập

Câu 1. Hãy tìm hiểu tính mạch lạc:

a. Văn bản "Mẹ tôi":

- Có lời giới thiệu của nhân vật tôi: lý do mà bố viết thư cho mình.

- Sau đó, nội dung bức thư được En-ri-cô nhắc lại toàn bộ:

• Việc En-ri-cô hỗn láo với mẹ vào buổi sáng khi cô giáo đến thăm.
• Bố nhắc lại quá khứ mẹ lo mất con, đánh giá sự hy sinh của mẹ.
• Đặt giả thiết ngày mẹ mất và con sẽ cảm thấy hối hận như thế nào.
• Yêu cầu con không lặp lại lỗi lầm.

- Chủ đề xuyên suốt trong văn bản: tình mẹ

- Các đoạn văn có sự liên kết.

b.

(1) Văn bản: Lão nông và các con

- Chủ đề xuyên suốt: Lao động sẽ đem lại cho con người những giá trị to lớn.

- Bố cục:

• Mở bài: 2 câu đầu. Đặt vấn đề
• Thân bài: 14 dòng tiếp theo. Kể lại chi tiết diễn biến.
• Kết bài: 4 câu cuối. Ý nghĩa của câu chuyện.

(2)

- Chủ đề xuyên suốt: Khung cảnh làng quê giữa ngày mùa.

- Bố cục:

• Mở bài: Giới thiệu đối tượng cần miêu tả: khung cảnh làng quê giữa ngày mùa với màu vàng là chủ đạo.
• Thân bài: Miêu tả chi tiết khung cảnh giữa ngày mùa: từng sự vật với những sắc vàng khác nhau.
• Kết bài: Cảm xúc về sắc vàng.

=> Trình tự ba phần thống nhất với chủ đề xuyên suốt.

Câu 2.

- Câu chuyện xuyên suốt trong văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê: cuộc chia tay của hai anh em và hai con búp bê.

- Sự việc chia tay của bố mẹ Thành và Thủy chỉ đóng vai trò là nguyên nhân của cuộc chia tay ấy, nên không cần thiết phải kể rõ ra.

- Nếu kể chi tiết sẽ khiến cho câu chuyện chính bị phân tán, làm cho văn bản không có sự thống nhất, mất đi tính mạch lạc.

III. Bài tập ôn luyện

Hãy cho biết tính mạch lạc trong văn bản Cổng trường mở ra của Lý Lan.

- Chủ đề xuyên suốt: Tình cảm yêu thương và niềm tin của người mẹ dành cho đứa con được thể hiện trong đêm trước ngày khai trường vào lớp Một của con. Vai trò của nhà trường đối với sự phát triển của mỗi con người.
- Bố cục hợp lý với hai phần bao quát chủ đề văn bản.

• Phần 1: Từ đầu đến mẹ vừa bước vào. Diễn biến tâm trạng của người mẹ đêm trước ngày khai trường của con.
• Phần 2. Còn lại. Suy nghĩ của mẹ về vai trò của giáo dục.

- Nhân vật chính: mẹ và đứa con.

- Các câu văn, đoạn văn được liên kết với nhau chặt chẽ, thống nhất trong một chủ đề chính của văn bản.

Soạn bài Mạch lạc trong văn bản - Mẫu 2

I. Luyện tập

Câu 1. Hãy tìm hiểu tính mạch lạc:

a. Văn bản Mẹ tôi:

- Có lời giới thiệu của nhân vật tôi: lý do mà bố viết thư cho mình.

- Sau đó, nội dung bức thư được En-ri-cô nhắc lại toàn bộ:

• Việc En-ri-cô hỗn láo với mẹ vào buổi sáng khi cô giáo đến thăm.
• Bố nhắc lại quá khứ mẹ lo mất con, đánh giá sự hy sinh của mẹ.
• Đặt giả thiết ngày mẹ mất và con sẽ cảm thấy hối hận như thế nào.
• Yêu cầu con không lặp lại lỗi lầm.

- Chủ đề xuyên suốt trong văn bản: tình mẹ

- Các đoạn văn có sự liên kết.

b. Một trong hai văn bản:

LÃO NÔNG VÀ CÁC CON

Hãy lao động cần cù gắng sức,
Ấy chân lưng sung túc nhất đời.
Phú nông gần đất xa trời
Họp riêng con lại, nói lời thiết tha
Rằng: Ruộng đất ông cha để lại
Các con đừng khờ dại bán đi.
Kho vàng chôn dưới đất kia,
Cha không biết chỗ. Kiên trì gắng công
Tìm khắc thấy: cuối cùng sẽ thắng.
Xốc ruộng lên tháng tám sau mùa,
Tay cày, tay cuốc, tay bừa,
Xới qua xới lại, chẳng chừa chỗ không.
Bố chết. Các con cùng gắng gổ
Lật tung đồng đây đó khắp nơi,
Kĩ càng công việc xong xuôi,
Cuối năm lúa tốt bời bời bội thu.
Vàng với bạc giấu mô chẳng thấy,
Rõ ràng ông bố ấy khôn ngoan,
Trước khi từ giã trần gian
Lấy câu lao động là vàng dạy con.

(La Phông-ten, Ngụ ngôn chọn lọc, Tú Mỡ dịch)

(2)

Mùa đông, giữa ngày mùa, làng quê toàn màu vàng những màu vàng rất khác nhau. Có lẽ bắt đầu từ những đêm sương sa thì bóng tối đã hơi cứng và sáng ngày ra trông thấy màu trời có vàng hơn mọi khi. Lúa chín dưới đồng vàng xuộm lại. Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm, không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng. Từng chiếc lá mít vàng sẫm. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi. Buồng chuối quả chín vàng đốm. Nắng vườn chuối đương có gió lẫn với lá vàng, như những vạt áo nắng, đuôi áo nắng, vẫy vẫy. Bụi mía vàng, từng đốt ngần phấn trắng. Dưới sân, rơm và thóc vàng giòn. Quanh đó, con gà, con chó cũng vàng mượt. Mái nhà phủ một màu rơm vàng mới. Tất cả đượm một màu trù phú, đầm ấm lạ lùng. Không có cảm giác héo tàn, hanh hao lúc sắp bước vào mùa đông.

(Theo Tô Hoài, Một số kinh nghiệm viết văn miêu tả)

(1) Văn bản: Lão nông và các con

- Chủ đề xuyên suốt: Lao động sẽ đem lại cho con người những giá trị to lớn.

- Bố cục:

• Mở bài: 2 câu đầu. Đặt vấn đề
• Thân bài: 14 dòng tiếp theo. Kể lại chi tiết diễn biến.
• Kết bài: 4 câu cuối. Ý nghĩa của câu chuyện.

(2)

- Chủ đề xuyên suốt: Khung cảnh làng quê giữa ngày mùa.

- Bố cục:

• Mở bài: Giới thiệu đối tượng cần miêu tả: khung cảnh làng quê giữa ngày mùa với màu vàng là chủ đạo.
• Thân bài: Miêu tả chi tiết khung cảnh giữa ngày mùa: từng sự vật với những sắc vàng khác nhau.
• Kết bài: Cảm xúc về sắc vàng.

=> Trình tự ba phần thống nhất với chủ đề xuyên suốt.

Câu 2. Trong truyện Cuộc chia tay của những con búp bê, tác giả không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn. Theo em như vậy có làm cho tác phẩm thiếu mạch lạc không?

- Câu chuyện xuyên suốt trong văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê: cuộc chia tay của hai anh em và hai con búp bê.

- Sự việc chia tay của bố mẹ Thành và Thủy chỉ đóng vai trò là nguyên nhân của cuộc chia tay ấy, nên không cần thiết phải kể rõ ra.

- Nếu kể chi tiết sẽ khiến cho câu chuyện chính bị phân tán, làm cho văn bản không có sự thống nhất, mất đi tính mạch lạc.

II. Bài tập ôn luyện

Hãy tìm hiểu tính mạch lạc trong văn bản Cổng trường mở ra.

Gợi ý:

- Chủ đề xuyên suốt trong văn bản: Tâm tình của người mẹ dành cho đứa con trước ngày khai trường đầu tiên của con. Qua đó, tác giả cũng muốn đề cao vai trò của nhà trường đối với mỗi con người.

- Bố cục:

• Phần 1: Từ đầu đến mẹ vừa bước vào . Diễn biến tâm trạng của người mẹ đêm trước ngày khai trường của con.
• Phần 2. Còn lại. Suy nghĩ của mẹ về vai trò của giáo dục.