Sáng kiến kinh nghiệm phát huy tính tích cực cho trẻ mầm non

pdf

Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi trong việc hình thành các biể...

docx

Sáng kiến kinh nghiệm Trung học cơ sở: Rèn luyện kỹ năng giải phương trình cho học sinh lớp 8A1 trường THCS Thiện Ngôn b...

pdf

Luận án tiến sĩ Báo chí học: Hoạt động truyền thông của các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương tại Việt Nam

doc

Sáng kiến kinh nghiệm: Phương pháp sử dụng phiếu học tập trong giảng dạy bài 10 và 11 - Sinh học 10

doc

Sáng kiến kinh nghiệm: Biện pháp giúp học sinh học tốt và nâng cao chất lượng ở phân môn thường thức Mỹ thuật lớp 6-9

I. PHẦN MỞ ĐẦU I.1. Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp: Ngay khi trẻ được mấy tháng tuổi cho đến khi trẻ vào nhà trẻ, mẫu giáo thậm chí đến bậc tiểu học, trung học trẻ vẫn thích chơi. Vui chơi là hoạt động tất yếu của mọi đứa trẻ. Nói cách khác, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ. Ở trường Mầm non, giáo dục trẻ theo phương châm là Học bằng chơi, chơi mà học. Trẻ được học thông qua trò chơi, trẻ được phát triển toàn diện qua hoạt động chơi. Hoạt động chơi nhằm mục đích rèn luyện trí lực, kích thích trí tò mò, ham hiểu biết về xã hội của trẻ. Hoạt động góc là một trong những nội dung quan trọng của hoạt động chơi. Hoạt động góc thực chất là hoạt động chơi ở các góc. Thông qua hoạt động này, giáo viên truyền thụ kiến thức, rèn luyện kỹ năng hay lồng ghép nội dung giáo dục cho trẻ rất dễ dàng và đạt hiệu quả cao. Hoạt động góc là phương tiện thuận lợi nhất để cung cấp, củng cố những khái niệm và kỹ năng đã học cho trẻ. Hoạt động góc giúp trẻ được khám phá tích cực đồ dùng đồ chơi và rút ra những kinh nghiệm phong phú cho bản thân. Vì vây, tác dụng của hoạt động góc không chỉ là tác dụng của hoạt động vui chơi, mà chính là phương tiện để giáo dục trẻ phát triển toàn diện. Ở trường Mầm non, hoạt động góc chiếm thời gian phần lớn trong thời gian biểu của trẻ. Nó được thiết kế và tổ chức theo các chủ đề phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Khi tham gia vào các hoạt động khác nhau sẽ giúp trẻ tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh, lĩnh hội những kỹ năng sống cần thiết, phát triển tính chủ động sáng tạo, khả năng giao tiếp, khơi gợi hứng thú cảm xúc của trẻ. Hoạt động góc như một xã hội thu nhỏ, hết sức quan trọng đối với trẻ. Khi tham gia hoạt động góc, trẻ được chơi theo nhu cầu và khả năng của trẻ. Trẻ được thể hiện ham muốn, được bắt chước, được làm người lớn. Trẻ được khám phá, tìm tòi các sự vật hiện tượng, các đồ dùng đồ chơi, các mối quan hệ xã hội. Từ đó, trẻ hiểu được các mối quan hệ về thế giới xung quanh. Hoạt động góc là hoạt động quan trọng nhất có tác động chi phối các hoạt động khác, nó thúc đẩy các quá trình tâm lý diễn ra một cách nhanh chóng và hoàn thiện. Cũng qua hoạt động này trẻ được phát triển về mọi mặt đức - trí - thể - mỹ, trẻ lĩnh hội đầy đủ kiến thức, được rèn luyện về kỹ năng. Thực tiễn giáo dục đã khẳng định với sự hướng dẫn hợp lý của giáo viên khi tổ chức hoạt động chơi này thì nhận thức và sự phát triển mọi mặt của trẻ sẽ được hình thành và phát triển một cách có hiệu quả là những nấc thang phát triển ngày càng cao hơn do người lớn xây dựng. Tuy nhiên, làm thế nào để trẻ tham gia vào hoạt động góc một cách tích cực và chủ động đó là điều không phải dễ. Nhận thức sâu sắc được vấn đề này, bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp chăm sóc giáo dục trẻ, tôi luôn băn khoăn, trăn trở làm thế nào để để phát huy tính tích cực chủ động của trẻ 4-5 tuổi khi tham gia hoạt động góc. Thực tiễn cho thấy, trẻ lớp tôi phụ trách còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động của lớp, hoạt động góc, chưa mạnh dạn thực hiện nhiệm vụ mà giáo viên đưa ra, chưa mạnh dạn giao tiếp với bạn, kỹ năng phối hợp cùng bạn chơi còn hạn chế, ... Với đặc điểm của lớp mình phụ trách như vậy, tôi đã suy nghĩ và tìm ra Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ 4-5 tuổi khi tham gia hoạt động góc làm đề tài nghiên cứu. I.2. Điểm mới của đề tài: Đây là đề tài mà bản thân tôi nghiên cứu lần đầu và có nhiều điểm mới đạt hiệu quả cao trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ ở lớp tôi phụ trách. Qua một thời gian thực hiện trên trẻ ở lớp mình, tôi thấy trẻ đã thể hiện được năng lực cá nhân, trẻ mạnh dạn, tự tin trong tất cả các hoạt động nhất là đối với những trẻ nhút nhát như cháu Vy, Khánh Băng, Hoài An, đối với trẻ có hiện tượng tự kỷ như cháu Bình Nguyên đã hòa nhập được với bạn bè. Việc vận dụng đề tài này vào thực tiễn rất nhiều giáo viên cũng như trẻ mầm non luôn tạo được sự hứng khởi trong hoạt động góc. Riêng với bản thân tôi cũng có sự chuyển biến thật sự về năng lực tổ chức các hoạt động góc cho trẻ. Chính đề tài này đã thực sự, tạo điều kiện gợi mở phương pháp cho giáo viên, cho trẻ có nhiều cơ hội được trải nghiệm, tìm tòi, khám phá, linh hoạt sáng tạo hơn trong hoạt động. * Phạm vi áp dụng đề tài: Đề tài Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ 4-5 tuổi khi tham gia hoạt động góc được áp dụng trong phạm vi trường mầm non ở các vùng miền huyện nhà và các trường trong và ngoài tỉnh Quảng Bình. Nội dung của đề tài được viết trên tinh thần tổng hợp những kinh nghiệm của bản thân, chủ yếu là những biện pháp tích cực, thiết thực phù hợp với công tác chăm sóc giáo dục trẻ. II. NỘI DUNG: II.1. Thực trạng: Năm học 2018-2019 bản thân tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công phụ trách lớp mẫu giáo Nhỡ (4-5 tuổi). Tổng số cháu trong lớp khá đông (37 cháu). Để biết được chính xác khả năng tham gia chơi ở các góc tôi đã tiến hành khảo sát để nắm tình hình, đặc điểm của trẻ tôi thấy được kết quả ban đầu như sau: Kết quả STT Nội dung Số lượng Tỷ lệ 1 Trẻ yêu thích đến trường Mầm non. 22/37 59,5% 2 Trẻ thích tham gia hoạt động góc. 18/37 48,6 % Trẻ biết tự trả lời các câu hỏi và biết thực 3 15/37 40,5 % hiện nhiệm vụ cô giao. Trẻ biết chủ động suy nghĩ tìm ra cách 4 5/37 13,5 % giải quyết vấn đề. Trẻ thích và chơi hòa đồng với các bạn 5 13/37 35,1 % chơi trong nhóm. Trẻ tự tin mạnh dạn trong giao tiếp với 6 16/37 43,2 % cô, với bạn. 7 8 Trẻ tự mình thể hiện mong muốn, suy 10/37 nghĩ của mình. Trẻ chủ động tham gia chọn vai chơi, 7/37 tham gia hoạt động chơi. 27,0 % 18,9% Với kết quả như trên, tôi rất băn khoăn làm thế nào để phát huy tích cực chủ động hứng thú tham gia hoạt động góc một cách có hiệu quả, mang lại kết quả cao cho trẻ ở lớp mình góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ. Căn cứ vào tình hình thực tế, bản thân đã suy nghĩ tìm tòi đưa ra những giải pháp tối ưu nhất, có hiệu quả nhất để thực hiện đề tài. Trong quá trình thực hiện đề tài bản thân tôi gặp những thuận lợi và khó khăn sau: II.1.a. Thuận lợi: Bản thân Tôi được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Phòng giáo dục - đào tạo; Ban giám hiệu nhà trường, các đồng chí phụ trách công tác chuyên môn đã hướng dẫn, góp ý, giúp đỡ về chuyên môn, về kinh nghiệm tổ chức hoạt động. Tôi rất vinh dự và tự hào được làm việc trong đơn vị có bề dày thành tích, được nhà trường trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học, đồ chơi. Đa số phụ huynh rất quan tâm đến con em mình thường xuyên trao đổi với giáo viên về tình hình học tập của con. Phụ huynh nhiệt tình ủng hộ khi giáo viên tuyên truyền vận động, sưu tập đồ dùng, đồ chơi phục vụ chuyên đề. Không gian lớp học thông thoáng, rộng rãi, khép kín, các góc được bố trí phù hợp thuận lợi cho quá trình tổ chức các hoạt động cho trẻ. Mặt khác, bản thân tôi rất yêu nghề mến trẻ, không bao giờ ngại khó, ngại khổ, luôn tìm tòi học hỏi những gì tốt đẹp nhất để truyền thụ cho các cháu với mong muốn trẻ có một kỹ năng học tập, kỹ năng giao tiếp tốt làm hành trang vững bước vào đời. II.1.b. Khó khăn. Bên cạnh những thuận lợi trên, trong quá trình thực hiện, bản thân tôi gặp một số khó khăn sau: Số cháu đông 37 cháu/ lớp nên việc rèn luyện kỹ năng từng cá nhân hết sức phức tạp, đòi hỏi phải chú ý kỹ từng trẻ và bản thân giáo viên phải nỗ lực gần gũi với trẻ mới có thể nắm bắt được đặc điểm của từng cá nhân. Nhận thức của trẻ chưa đồng đều có trẻ sinh đầu năm, có trẻ sinh cuối năm nên ảnh hưởng đến việc rèn luyện giáo dục cá nhân trẻ. Trẻ đa phần là con nông dân, cuộc sống còn nhiều khó khăn vất vả nên họ chưa có thời gian chăm, chơi cùng trẻ. Trẻ chơi chưa có chủ định, chơi theo bản năng là chủ yếu. Trẻ chưa tập trung chú ý, chưa có ý thức học, kĩ năng sử dụng đồ dùng còn hạn chế nên dẫn đến các kỹ năng tham gia hoạt động góc ở trẻ cùng có nhiều hạn chế. Trước những thuận lợi và khó khăn trên bản thân tôi không ngại khó luôn cố gắng tìm ra mọi biện pháp để nâng cao chất lượng của lớp học và tôi đã sử dụng một số biện pháp sau: II.2. Các giải pháp II.2.a. Biện pháp 1: Xây dựng, bố trí và sắp xếp các góc hoạt động theo hướng lấy trẻ làm trung tâm. Mỗi độ tuổi khác nhau, trẻ có nhận thức và sự chú ý tâp trung vào các hoạt động khác nhau. Chính vì vậy các góc chơi trong lớp cũng cần phải được lựa chọn phù hợp với từng độ tuổi. Tôi đã phân chia các góc chơi trong lớp các góc tĩnh sắp xếp liền với nhau, các góc động sắp xếp liền với nhau. VD: Góc xây dựng gần với góc bán hàng để trẻ có thể đi lại dễ dàng trao đổi mua bán đồ. Ở các góc chơi tôi còn trang trí tranh chủ đề phù hợp. Tôi sử dụng những hình ảnh gần gũi và dễ hiểu, đẹp, hấp dẫn nhưng phù hợp với nội dung giáo dục để trang trí. Tôi trang trí phải theo hình thức mở trẻ để trẻ có thể lấy, tháo lắp, trẻ có thể tự mình sắp xếp theo ý thích VD: Góc xây dựng tôi treo hình ảnh các chú thợ xây, ở mảng tường gắn những ống nhựa để trang trí hoa, cây xanh ở trên đó. Các hình ảnh đó đều có thể tháo lắp, thay đổi dễ dàng. Trẻ có thể tự mình lấy đồ dùng để hoạt động, có thể lắp ghép để trang trí góc theo ý thích của trẻ. VD: Ở chủ điểm gia đình tôi làm một số hình ảnh lô tô về các trang phục: quần áo, giầy dép, mũ để khi trẻ chơi các thành viên trong gia đình tự thỏa thận chọn các trang phục phù hợp với mình để gắn lên. Với những hình ảnh gần gũi như vậy, tôi thấy trẻ có thể hiểu được người đó là ai (bác sỹ, chú thợ xây, em bé học bài, cô bán hàng Qua những hình ảnh đó, trẻ có thể liên tưởng đến công việc của những người đó ở ngoài đời mà trẻ đã gặp và trẻ có thể đóng vai thành họ, trẻ rất hào hứng để thể hiện vai chơi và tham gia trò chơi. Trẻ có thể tái hiện lại hành động chơi một cách tích cực theo suy nghĩ của trẻ. Giữa các nhóm chơi, tôi bố trí có khoảng ngăn cách. Các góc có biển tên góc và có ký hiệu của trẻ khi trẻ chọn các nhóm chơi, tự điều chỉnh nhóm chơi. Trong lớp việc bố trí sắp xếp nhóm lớp tôi chú ý theo dạng sắp xếp trang trí mở gây hứng thú. Tôi nghĩ môi trường như là người giáo viên thứ hai của trẻ nhằm tạo điều kiện để trẻ được trải nghiệm, thỏa mãn nhu cầu vui chơi, tò mò, khám phá của trẻ. Do vậy, công tác xây dựng môi trường này được thực hiện xuyên suốt, kịp thời phù hợp với chủ đề đang thực hiện trong chương trình. Tôi chú ý tất cả đồ dùng đồ chơi, hình ảnh trang trí đưa vào trong nhóm lớp để cho trẻ hoạt động đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ. VD: Ở góc bé thích khám phá tôi dành riêng một kệ để các đồ dùng nguyên liệu phế phẩm mà cô sưu tầm trong đó có phụ huynh đóng góp. Sau khi đem gia công làm sạch, để đảm bảo an toàn cho trẻ cần loại những vật dụng có thể gây trầy xước, tai nạn cho trẻ. Cô để phế phẩm phế liệu như: Nắp vỏ chai, vỏ hủ sữa chua, rau câu, lõi giấy vệ sinh, lõi chỉ, đĩa nhạc cũ, các hộp bánh kẹo, hộp bìa cứng. Các loại chai lọ bằng nhựa. Tôi không sử dụng chai thủy tinh vì thủy tinh rất dễ vỡ và gây tai nạn cho trẻ. Một việc làm rất hiệu quả là tận dụng các sản phẩm của trẻ trong giờ hoạt động vui chơi, tạo hình ngoài tiết học, hay tổ chức ngoài giờ để trang trí cho các góc thêm sinh động và tạo hứng thú cho trẻ được khoe sản phẩm từ đó trẻ hứng thú để được thể hiện ý tưởng của mình. Qua các giờ hoạt động tôi cho trẻ tự vẽ cắt dán tạo ra sản phẩm mỗi ngày cô chọn vài sản phẩm đẹp. Cho trẻ dán sản phẩm của mình lên góc chủ đề, hoặc góc bé thích, cứ mỗi ngày như vậy sản phẩm của trẻ sẽ nhiều lên, phong phú thêm về nội dung và hình thức. Khi trẻ được tự mình tạo ra sản phẩm và được trưng bày sản phẩm trẻ rất thích. Bằng cách như vậy tôi không chỉ tạo được môi trường đẹp, gần gũi, phong phú mà đã giáo dục trẻ biết trân trọng sản phẩm của mình làm ra và cũng góp phần vào việc cung cấp kiến thức và rèn luyện kỹ năng cho trẻ. Ở góc lễ giáo tôi đã tạo khung trên mảng tường bằng đề can nhiều màu sắc để thu hút trẻ. Sưu tầm sách báo, truyện cũ có hình ảnh phù hợp với lễ giáo để ở kệ gần đó, có sẵn kéo, hồ dán, băng keo, cô sẽ đính một hoặc hai hình ảnh để gợi ý cho trẻ. Như chào hỏi lễ phép, đưa và nhận bằng hai tay, biết giúp đỡ em nhỏ, chơi đoàn kết cùng bạn Ở góc học tập tùy theo đề tài đang thực hiện để có cách trang trí sắp xếp đồ dùng hợp lý. Ví dụ: Đề tài cao - thấp, rộng - hẹp, dài - ngắn, hình vuông - hình tròn Tôi chuẩn bị một số lịch cũ có chữ số to rõ, hình ảnh cây, con, hoa, quả, các nguyên vật liệu để trẻ dễ hoạt động. Lấy vỏ hộp bánh ốp vào tường cho cứng để các vật dụng vào đó. Trẻ sẽ chọn hình ảnh phù hợp cắt dán lên hoặc lên đính hình có sẵn tùy theo khả năng của trẻ cô gợi ý để trẻ chọn lựa cắt dán, treo, đính lên phù hợp với đề tài đang học. Như vậy, trẻ được rèn luyện sự khéo léo, biết phân tích, lựa chọn trẻ biết tư duy, sáng tạo khi thực hiện ở góc này. Trẻ biết sử dụng sản phẩm của mình qua các giờ hoạt động học, hoạt động ngoài tiết học, hoạt động vui chơi, chọn lựa hình ảnh cắt dán để trang trí. Cô gợi ý cách trang trí và trẻ sẽ đính lên tường phù hợp với yêu cầu từng đề tài đang thực hiện. Môi trường cho trẻ hoạt động cần phải đẹp, hấp dẫn, phù hợp với độ tuổi phù hợp với đặc điểm của nhóm lớp, đây là nguyên tắc quan trọng để khi trẻ đến lớp ấn tượng đầu tiên tác động vào trẻ là toàn bộ sự bày trí, cách sắp xếp trang trí lớp học. Trẻ quan sát xung quanh xem lớp mình có những gì? Có đẹp hơn nhà mình không?... Chính môi trường lớp học sẽ giúp trẻ tư duy, suy nghĩ. Đây chính là tác động cần thiết để trẻ tích cực hoạt động chơi trong các góc. II.2. b. Biện pháp 2: Xác định mục tiêu, lựa chọn nội dung chơi phù hợp với đặc điểm của trẻ. Trẻ chơi chủ yếu do nhu cầu và khả năng của trẻ. Nhu cầu muốn bắt chước, muốn làm người lớn, nhưng khả năng và sức lực của trẻ chưa đủ để làm người lớn, Do đó, trẻ giải tỏa nhu cầu đó dưới hình thức là hoạt động góc. Trẻ tham gia vào các góc chơi ở lớp như: Góc phân vai, góc xây dựng, góc nghệ thuật tạo hình, góc thiên nhiên, góc học tập. Trẻ tham gia vào xã hội người lớn theo cách riêng của mình, trẻ tưởng tượng mình là người lớn và cũng đóng một cương vị xã hội như cô giáo, bác sỹ, chú công nhân, cô bán hàng Với vai trò đó, trẻ tái tạo lại cuộc sống của người lớn một cách tổng quát trong hoàn cảnh tưởng tượng. Vai chơi của trẻ không phải thật mà là giả vờ, nhưng sự giả vờ ấy lại mang tính chất rất thật. Do vậy, trước khi chơi tôi luôn xác định mục tiêu của hoạt động góc tuần này là gì? Mục tiêu chủ đề này gồm những gì? Xác định mục tiêu chơi phải phù hợp với độ tuổi của trẻ. Ví dụ: Góc học tập là trẻ nhận biết được tên gọi, đặc điểm của hình vuông, hình tròn, hoặc rèn kỹ năng tô màu cho trẻ Góc phân vai mục tiêu là trẻ biết một vài hành động đặc trưng của người mẹ, biết các thành viên trong gia đình (trò chơi gia đình) biết phối hợp 2-3 bạn để thành nhóm chơi Hay mục tiêu ở góc xây dựng là trẻ biết sử dụng các vật liệu khác nhau để ghép thành khuôn viên trường Mầm non (xây dựng trường Mầm non của bé). Việc xác định mục tiêu rất quan trọng, bởi xác định mục tiêu giúp giáo viên tổ chức hoạt động góc đi theo kế hoạch giáo dục nhằm phát triển nhận thức, tư duy của trẻ nói chung và từng cá nhân trẻ nói riêng. Xác định mục tiêu phải bám sát vào đặc điểm của trẻ, chỗ nào trẻ chưa làm được, chỗ nào trẻ còn yếu và tôi đưa mục tiêu đó vào hoạt động góc. Ví dụ: Kỹ năng cầm bút của trẻ Nam, Hoài còn yếu, tôi đưa vào mục tiêu ở hoạt động góc học tập, động viên trẻ Nam, Hoài tham gia chơi nhiều hơn ở góc đó. Hay những trẻ rụt rè, nhút nhát tôi động viên trẻ chơi bán hàng, chơi mẹ con ở góc phân vai... Sau khi xác định mục tiêu, tôi lựa chọn nội dung chơi ở các góc. Quá trình lựa chọn nội dung chơi, tôi luôn chú ý lựa chọn nội dung chơi phù hợp với trẻ, những nội dung đơn giản, chân thật để trẻ có thể nhập vai hiệu quả hơn. Ví dụ: Góc xây dựng: Tôi cho trẻ chơi Xây dựng trường Mầm non của bé, Tôi gợi ý cho trẻ quan sát và kể về trường của sau đó cho trẻ tự nhận vai chơi, tự tìm đồ dùng và thực hiện công việc xây dựng về ngôi trường Mầm non của bé. Tôi gợi ý cho trẻ, muốn xây dựng được ngôi trường thì cần phải có ai, có những đồ dùng gì? Tôi gợi ý cho trẻ nói lên suy nghĩ của trẻ, trẻ tự nhận vai chơi. Trẻ giả vờ đóng vai chú công nhân xây dựng, những việc làm của trẻ thể hiện tính cần cù, cặm cụi làm công việc của người công nhân. Đồng thời trẻ biết hợp tác với nhau để hoàn thành công việc được giao. Hay ở góc phân vai: Tôi cho trẻ chơi trò Bác sỹ khám bệnh, chơi nấu ăn, chơi bán hàng, chơi lớp học của bé Qua nội dung chơi,trẻ đóng vai bác sỹ khám bệnh cho mọi người, trẻ thể hiện là một bác sỹ tốt hết lòng chăm sóc bệnh nhân của mình, hỏi han, nhắc nhở, cấp phát thuốc hay trò chơi cô giáo trẻ đóng vai cô giáo dạy các em, đóng vai học sinh Tất cả những hoạt động chơi của trẻ đều không nhằm đến mục đích cuối cùng là chữa khỏi bệnh cho bệnh nhân, hay dạy học sinh biết mà chỉ để thỏa mãn nhu cầu của trẻ được làm bác sỹ, được làm cô giáo, được làm người bán hàng... Ở góc nghệ thuật: tôi cho trẻ được vẽ, tô màu, đắp màu, xé dán Qua đó, trẻ đóng vai thành những họa sĩ để thể hiện. Ở đây trẻ không chỉ được cũng cố về kỹ năng mà trẻ còn được thỏa sức sáng tạo theo trí tưởng tượng của mình. Những gì mà trẻ thích sẽ được trẻ vẽ thành bức tranh sinh động ngộ nghĩnh. Ở góc học tập: Tôi cho trẻ thực hiện những bài ở hoạt động học trẻ chưa thực hiện được Trẻ tái tạo lại những gì đã được cô dạy trẻ trên tiết học nhằm tạo cho trẻ sự ghi nhớ vững bền hơn. Như vậy, để trẻ tích cực chủ động vào hoạt động góc thì việc xác định mục tiêu chơi và nội dung chơi, đóng một vai trò hết sức quan trọng. Giáo viên cần tích cực lựa chọn nội dùng chơi hấp dẫn, phù hợp. Cần phải linh hoạt thay đổi hình thức chơi nhằm kích thích hứng thú của trẻ tạo cho trẻ tránh nhàm chán. II.2.c. Biện pháp 3: Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu trong các góc chơi. Trẻ nhỏ thường thích hoạt động với đồ dùng đồ chơi. Đồ dùng đồ chơi đảm bảo đẹp về màu sắc, phong phú về chủng loại, cũng như đảm bảo an toàn và phù hợp đối với trẻ. Đồ dùng, đồ chơi phải phù hợp có tính mới, lạ, có tính mở nhưng đảm bảo an toàn. Các nội dung chơi mà giáo viên đưa ra đòi hỏi trẻ phải có đầy đủ đồ dùng đồ chơi. Đồ dùng đồ chơi là phương triện trực quan hữu hiệu để kích thích trẻ tích cực tham gia hoạt động. Bởi vậy, ngay từ đầu năm học bản thân tôi đã tích cực tham mưu với BGH nhà trường, hội cha mẹ học sinh để lên kế hoạch mua sắm đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Đồ dùng đồ chơi phải phù hợp với nội dung giáo dục, đảm bảo bền, đẹp, an toàn, hiệu quả sử dụng cao, lựa chọn đồ dùng mang tính mở. Tôi tham mưu với BGH nhà trường, ban chấp hành hội cha mẹ học tổ chức khảo sát thị trường để lựa chọn những đồ dùng phù hợp. Bám sát vào kế hoạch hoạt động giáo dục của lớp, tôi đã xây dựng kế hoạch sử dụng dồ dùng đồ chơi. Trong đó, có đồ dùng hoạt động góc để thuận tiện trong việc lựa chọn và mua sắm. Mặt khác, cũng để tạo sự mới mẻ, hấp dẫn cho trẻ, tôi đã phối hợp với giáo viên trong lớp mình cùng làm đồ dùng cho trẻ. Với những chất liệu đơn giản, dễ kiếm tìm, dễ sưu tầm như bìa cát tông, lịch cũ, giấy màu tôi đã tạo ra các đồ dùng, đồ chơi sinh động, phong phú, đẹp, hấp dẫn trẻ. VD: Góc sách truyện: Tận dụng giấy thừa, các tờ lịch cũ cô giúp trẻ đóng thành các quyển sách, sau đó cho trẻ sưu tầm tranh ảnh cắt hoặc xé dán vào. Mỗi trẻ cảm nhận được cái đẹp riêng về quyển sách mình tự làm. Góc phân vai: Chơi bán hàng, gia đình, tôi thấy hiện nay có các loại vỏ hộp bánh, hộp sữa, hộp đựng mỹ phẩm thường có màu sắc rất đẹp nên tôi đã tận dụng làm đồ chơi nấu ăn: xoong, nồi, bát, và để trưng bày cho cửa hàng bách hóa. Những chiếc hộp giấy làm giường cho búp bê, hộp giấy làm tủ, làm bếp với màu sắc sặc sỡ. Góc xây dựng: Tạo ra hoa, cho trẻ lấy xốp màu cắt thành cánh hoa, sau đó dính vào vỏ thạch, lấy ống hút làm cành, hoặc làm bằng giấy nhăn và xốp quấn quanh đây thép. Để làm hàng rào thì tôi dùng thìa sữa chua xếp chéo và xốp màu xanh làm cỏ. Thực tế hoạt động trẻ rất thích đồ dùng, đồ chơi tự làm. II.2.d. Biện pháp 4: Tích cực đổi mới hình thức tổ chức hoạt động góc: Khi trẻ hoạt động góc có nghĩa là đang sống trong vai người khác. Trẻ sử dụng vai chơi để đối thoại cùng nhau, trao đổi thỏa thuận, thương lượng cùng nhau, trẻ phải nói cho bạn chơi hiểu và phải hiểu lời bạn cùng chơi. Từ đó, làm cho trí tuệ của trẻ phát triển mạnh mẽ. Điều đó, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển tình cảm xã hội của trẻ. Trò chơi giúp trẻ hướng đến cái đẹp trong giao tiếp, biết cư xử giữa người với người. Qua trò chơi giáo dục trẻ hình thành hành vi văn minh trong xã hội, hình thành thái độ tích cực của trẻ với bản thân. VD: Khi đóng vai bác sĩ thì trẻ bắt chước bác sĩ: Mặc quần áo bule, đeo tai nghe, cầm kim tiêm và cặp nhiệt độ, khi gặp bệnh nhân thì bác sĩ tươi cười ân cần, chu đáo hỏi thăm bệnh nhân và bán thuốc. VD: Khi chơi đóng vai người bán hàng thì trẻ biết người bán hàng sẽ phải niềm nở, tươi cười khi khách đến mua hàng và biết cân đo, nhận tiền và trả tiền. Tổ chức hoạt động góc cho trẻ, tôi luôn chú ý nguyên tắc lấy trẻ làm trung tâm. Tôi tạo mọi điều kiện để trẻ được tham gia tích cực các hoạt động. Bản thân tôi cũng đã tạo mọi điều kiện cho trẻ phát triển về mọi mặt, tận dụng môi trường sẵn có để cho trẻ được thực hành nhiều nhất. Khi tổ chức hoạt động bản thân tôi cũng đã chú ý cân đối, hài hòa các hoạt động cá nhân và nhóm, tĩnh và động, chơi theo ý thích, chơi theo kế hoạch giáo dục Ví dụ: Ở góc Phân vai trẻ chơi theo ý thích là trẻ tự khởi xướng, tự do lựa chọn vai chơi tùy theo ý thích và kinh nghiệm của trẻ, bạn Nam vai bác sỹ, bạn Lan vai người bán hàng Tôi là người quan sát, khuyến khích trẻ chọn vai,nhập vai, chỉ giúp đỡ trẻ khi cần thiết. Thực ra, không phải lúc nào trẻ cũng tự do chơi theo ý thích, bản thân tôi cũng phải suy nghĩ để tổ chức hài hòa hình thức chơi theo nội dung đã đưa ra. VD: Ở góc học tập tôi cho trẻ chơi với các hình vuông, tam giác, tròn và đưa ra yêu cầu các con hãy giúp cô đọc tên các hình, nhận biết các hình. Hoặc cho trẻ tô bức tranh mà giờ hoạt động học trẻ còn dang dỡ Tôi luôn chú ý tổ chức dưới dạng học bằng chơi, chơi mà học như vậy trẻ tích cực chủ động tham gia hoạt động hơn. Khi tổ chức hoạt động góc tôi luôn chú ý không gò bó áp đặt trẻ, đảm bảo tính tự nguyện của trẻ trong việc lựa chọn trò chơi, vai chơi, tôi chỉ là người khuyến khích và động viên trẻ thôi. Để làm được như vậy tôi phải cung cấp cho trẻ một số kinh nghiệm, hiểu biết để trẻ có thể chơi tốt nội dung chơi của mình. Trong khi hoạt động tôi gợi ý cho trẻ tự lựa chọn đồ dùng, đặt tên trò chơi, khơi gợi những hiểu biết của trẻ đã có, khuyến khích để trẻ nảy sinh ý tưởng mới. VD: Trò chơi bán hàng trẻ chơi Mẹ nấu ăn cho gia đình, tôi gợi ý, gia đình có em nhỏ thì mẹ phải làm gì? Em nhỏ phải ăn những món ăn gì, theo các con mình nên chơi trò gì phù hợp hơn nhỉ?... Tôi động viên trẻ thay đổi vai chơi để trẻ nào cũng được trải nghiệm lần lượt các vai chơi. II.2.e. Biện pháp 5: Chú trọng giáo dục cá nhân trẻ trong nhóm bạn bè. Ở lứa tuổi này, việc giáo dục cá nhân là rất cần thiết, có tác dụng tích cực đến trẻ. Bởi vì, đây là giai đoạn đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Trong quá trình tổ chức hoạt động cho trẻ tôi luôn quan sát, nắm vững đặc điểm về khả năng nhận thức, đặc điểm tâm lý của từng trẻ. Mỗi trẻ là một cá nhân riêng biệt, chúng có suy nghĩ và hành khác nhau, có tính cách và đặc điểm nhận thức khác nhau. Chúng ta không thể lấy điểm yếu hay điểm mạnh của trẻ này để so sánh, áp đặt cho trẻ khác mà xuất phát từ mỗi trẻ chúng ta có cách hướng dẫn riêng cho từng cá nhân. Từ đó, xây dựng mục tiêu, lựa chọn nội dung, hình thức phù hợp. Đối với những cháu ngoan, lễ phép thì động viên khuyến khích trẻ, đối với những cháu hiếu động phá phách thì tôi tìm hiểu nguyên nhân để động viên trẻ, hướng trẻ vào trò chơi định sẵn nhằm kịp thời uốn nắn nhắc nhở trẻ. Đối với những trẻ ngoan nhưng yếu về nhận thức học tập thì tôi chú ý đưa trẻ vào những trò chơi rèn luyện kỹ năng, ôn tập... Đặc biệt, lớp tôi phụ trách có một số trẻ chưa mạnh dạn, tự tin vào bản thân, ít giơ tay phát biểu, nói nhỏ. Chính vì vậy, tôi đã xác định mục tiêu giúp trẻ mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, tôi động viên trẻ chơi bán hàng, tôi cùng chơi với trẻ, gợi ý giúp trẻ tập nói, tập bán hàng cùng cô, cùng bạn dần dần trẻ sẽ quen và chủ động để thực hiện. Tôi khen ngợi trẻ kịp thời để trẻ có hứng thú chơi hơn. II.2.g. Biện pháp 6. Tuyên truyền phối hợp với phụ huynh. Việc phối kết hợp với phụ huynh là một việc rất quan trọng nhằm giúp trẻ tích cực, chủ động tham gia hoạt động góc. Bởi phụ huynh là người hiểu rõ nhất đặc điểm của trẻ. Để phát huy tính tích cực của trẻ, trẻ không chỉ được chơi ở lớp mà phải được chơi ở gia đình, mọi lúc mọi nơi. Các kiến thức môi trường xung quanh, kỹ năng xã hội phần lớn trẻ học được từ gia đình. Tuy nhiên, nhiều gia đình quá bận rộn với công việc chưa có thời gian để chăm sóc trẻ, để chơi cùng trẻ. Cũng có những phụ huynh lại không muốn cho con tham gia vào các hoạt động vì sợ con bẩn, vì sợ con mệt... Nhưng làm như vậy sẽ tạo cho trẻ một thói quen ỷ lại, thụ động. Vậy, làm thế nào để tuyên truyền với phụ huynh một cách thuyết phục, đạt kết quả cao, phối kết hợp thật tốt? Đây cũng là vấn đề không đơn giản trong công tác tuyên truyền với phụ huynh. Hằng ngày vào lúc đón trẻ, trả trẻ tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình của trẻ để phụ huynh biết. Thông qua bảng tuyên truyền, tôi dán những mục tiêu trẻ cần đạt được trong chủ đề... Từ đó, tôi trò chuyện, động viên phụ huynh dành thời gian để chơi cùng con, học cùng con. Thường xuyên cho trẻ giao tiếp với mọi người xung quanh, cho trẻ tham gia các hoạt động đơn giản cùng bố, mẹ, anh, chị để trẻ được khám phá, trải nghiệm. Ví dụ trẻ nhặt rau cùng mẹ, trẻ chăm sóc hoa cùng bố... Tổ chức họp phụ huynh của lớp theo định kỳ. Trong buổi họp giáo viên thông báo cụ thể về nội dung hoạt động của lớp, trao đổi với cha mẹ về kinh nghiệm chăm sóc giáo dục trẻ, tuyên truyền kiến thức khoa học về nuôi dạy trẻ, giải đáp những thắc mắc cho cha mẹ trẻ khi cần thiết. Cha mẹ cần luôn khen ngợi những ưu điểm của trẻ, để trẻ cảm thấy tự tin hơn.. Ở lứa tuổi này, trẻ học bằng chơi, thông qua hoạt động vui chơi để trẻ được học được trải nghiệm, phụ hyynh không nên gò bó áp đặt trẻ, không nhồi nhét kiến thức vào đầu trẻ. Phụ huynh cần nắm bắt khả năng, sở thích của con mình để động viên cho con sự tự tin, có động lực để phát triển. Tôi trao đổi về nội dung giáo dục ở trường, bởi cha mẹ nên quan tâm đến những gì con mình đang học ở trường, biết mỗi ngày trẻ cần tìm hiểu và chuẩn bị bài như thế nào cho ngày học kế tiếp. Phụ huynh càng tham gia nhiều hoạt động tại trường càng tốt. Những điều này sẽ có tinh thần khích lệ cao đối với trẻ. Phụ huynh nên tạo cho con mình một sự hứng thú với việc học và thích được đến trường, trẻ biết thể hiện sự quan tâm tới những gì trẻ đang học. Phụ huynh khuyến khích trẻ biết chia sẻ những gì trẻ đang học hàng ngày với mình, khen ngợi sự tiến bộ, sự cố gắng dù nhỏ của bé. Phối hợp với phụ huynh là một việc rất quan trọng. Bởi các kiến thức trẻ tiếp thu được sẽ được khắc sâu hơn nếu cả gia đình và cô giáo cùng dạy trẻ, cùng uốn nắn trẻ khi trẻ chưa ngoan, động viên khi trẻ làm được việc nào đó. II.3. Kết quả đạt được: Qua quá trình thực hiện với những biện pháp trên trẻ ở lớp tôi đạt được những kết quả đáng phấn khởi, cụ thể: * Đối với trẻ: Trẻ tích cực chủ động tham gia vào hoạt động góc. Từ chỗ trẻ tham gia hoạt động một cách rập khuôn giờ trẻ đã chủ động tham gia một cách tích cực, tạo ra được nhiều sản phẩm phong phú, trẻ nhập vai tốt hơn trẻ có kỹ năng giao tiếp tốt hơn, trẻ biết thể hiện nhu cầu mong muốn của bản thân với mọi người xung quanh. Có nhiều trẻ còn có những câu hỏi, tạo ra những sản phẩm mang tính sáng tạo, trẻ nhập vai chơi tốt hơn. Qua nhiều lần tổ chức hoạt động tôi thấy trẻ tự tin, mạnh dạn hơn. Một số trẻ đầu năm còn nhút nhát thì nay đã chủ động tham gia vào hoạt động một cách tích cực. Kết quả trên trẻ cuối năm như sau: STT 1 2 3 Nội dung Kết quả Số lượng Tỷ lệ 37/37 100% 37/37 100 % Trẻ yêu thích đến trường Mầm non. Trẻ thích tham gia hoạt động góc. Trẻ biết tự trả lời các câu hỏi và biết 35/37 94,5% thực hiện nhiệm vụ cô giao. 4 Trẻ biết chủ động suy nghĩ tìm ra cách 30/37 81,1% giải quyết vấn đề. 5 Trẻ thích và chơi hòa đồng với các bạn 32/37 86,5% chơi trong nhóm. 6 Trẻ tự tin mạnh dạn trong giao tiếp với 33/37 89,2% cô, với bạn. 7 Trẻ tự mình thể hiện mong muốn, suy 35/37 94,5% nghĩ của mình. 8 Trẻ chủ động tham gia chọn vai chơi, 30/37 81,1% tham gia hoạt động chơi. * Đối với giáo viên: Giáo viên linh hoạt, sáng tạo hơn trong việc tổ chức hoạt động chăm sóc và giáo dục trẻ nói chung, hoạt động góc nói riêng cho trẻ và có thể lồng ghép nhiều nội dung giáo dục phù hợp trong các hoạt động góc. Giáo viên có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc lựa chọn đồ dùng đồ chơi và trang trí lớp học sinh động lôi cuốn, kích thích trẻ tham gia vào các hoạt động góc. Lớp học được trang trí bằng các sản phẩm của trẻ, cô giáo đỡ vất vả hơn khi phải làm những đồ dùng, đồ chơi cho các góc. Qua các đợt kiểm tra được nhà trường đánh giá xếp loại tốt. Qua nhiều lần tổ chức hoạt động, tôi thấy bản thân mình gần gũi với trẻ hơn tạo được lòng tin của phụ huynh, trẻ yêu thích đến trường Mầm non hơn. * Đối với phụ huynh: Phụ huynh rất phấn khởi và quan tâm hơn về việc học của trẻ. Đồng thời tự nguyện đóng góp nguyên liệu, phế liệu để cô và cháu cùng chuẩn bị đồ dùng cho các hoạt động. III. PHẦN KẾT LUẬN: III.1. Ý nghĩa của đề tài: Phát huy tính tích cực chủ động của trẻ khi tham gia hoạt động đóng một vai trò quan trọng trong giáo dục trẻ. Nó góp phần định hướng cho quá trình xây dựng kế hoạch hoạt động và xây dựng môi trường giáo dục trong trường mầm non. Hoạt động góc được xây dựng dựa trên hứng thú, nhu cầu, kinh nghiệm và khả năng thực hiện của trẻ qua hoạt động này trẻ được phát triển toàn diện. Hoạt động góc không chỉ chú trọng tới sự phát triển trí tuệ mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, phát triển thể chất và khả năng giao tiếp xã hội của trẻ. Trẻ không những "học được cái gì" mà quan trọng hơi cả là "học như thế nào", học để làm gì? Thông qua hoạt động góc trẻ được trải nghiệm học tập tích cực và kích thích tính đam mê ham học hỏi, thích khám phá của trẻ. Để phát huy tính tích cực chủ động của trẻ khi tham gia hoạt động góc giáo viên phải đề cao vai trò định hướng, dẫn dắt, hướng dẫn của mình. Giáo viên phải luôn quan sát lắng nghe, đưa ra gợi ý cho trẻ, khuyến khích giúp đỡ trẻ khi cần thiết. Giáo viên phải xây dựng, bố trí các góc phù hợp mang tính mở theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, sắp xếp đồ dùng đồ chơi gọn gàng để trẻ dễ thấy, dễ lấy, dễ hoạt động. Để tổ chức hoạt động góc đạt hiệu quả cao giáo viên phải xác định mục tiêu, lựa chọn nội dung chơi phù hợp với đặc điểm của trẻ. Nội dung có phù hợp trẻ mới có thể thực hiện được yêu cầu, mục tiêu đưa ra mới đạt hiệu quả cao. Sau khi xác định mục tiêu, lựa chọn nội dung chơi, giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu trong các góc chơi để trẻ chơi thoải mái dễ dàng, nếu đồ dùng bị thiếu hoặc hư hỏng thì mạch chơi của trẻ sẽ nhàm chán, trò chơi bị dừng lại giữa chừng như vậy thì hiệu quả giáo dục sẽ không cao. Mặt khác, để giúp trẻ không nhàm chán khi tham gia hoạt động giáo viên linh hoạt, sáng tạo đổi mới hình thức chơi, từ chơi nhóm sang chơi cá nhân, hay chơi chung với cô. Giáo viên phải xác định nội dung nào trẻ có thể chơi theo yêu cầu, nội dung nào trẻ chơi theo ý thích Trong quá trình tổ chức giáo viên phải quan sát trẻ, động viên trẻ kịp thời để trẻ có hứng thú tham gia chơi hơn. Tăng cường đẩy mạnh giáo dục cá nhân trong nhóm bạn bè, qua hoạt động chơi tính cách, hành động của trẻ được bộc lộ rõ ràng đó là cơ hội giúp giáo viên có thể lựa chọn được nội dung, phương pháp phù hợp với từng nhóm, từng cá nhân trẻ. Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất và tâm lý. Do đó, mỗi trẻ em có hứng thú, cách học khác nhau và chúng đều có thể thành công khi có sự dìu dắt kèm cặp của cô giáo. Bên cạnh đó, giáo viên tăng cường phối hợp với phụ huynh trong mọi hoạt động, đặc biệt là trong hoạt động chơi, bởi trẻ học bằng chơi, chơi mà học. Có làm được những việc trên thì việc giúp trẻ phát huy tính tích cực chủ động khi tham gia hoạt động góc mới đạt hiệu quả cao. Muốn vậy, đòi hỏi người giáo viên phải thực sự tâm huyết, yêu nghề, yêu trẻ luôn quan tâm đến trẻ, luôn tìm tòi cái mới để tổ chức các hoạt động cho trẻ. Đối với hoạt động góc là một hoạt động thường xuyên và có vai trò to lớn trong việc phát triển toàn diện cho trẻ. 3.2. Kiến nghị, đề xuất: Có thể nói, việc giúp trẻ phát huy tính tích cực chủ động cho trẻ khi tham gia hoạt động góc trong trường Mầm non là việc làm thực sự cần thiết và quan trọng. Việc nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm hiện nay cũng gặp phải những khó khăn nhất định. Vì vậy, tôi xin có một vài đề xuất nhỏ như sau: *Đối với nhà trường: Tham mưu tích cực với lãnh đạo các ban ngành, đoàn thể để nhằm tăng trưởng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đồ dùng đồ chơi phục vụ cho công tác tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ trong trường Mầm non. *Đối với giáo viên: Tăng cường công tác tự kiểm tra, đánh giá, động viên khuyến khích giáo viên tham gia học tập nâng cao trình độ, đặc biệt là tự học tự bồi dưỡng thông qua các chuyên đề, hội thảo, hội thi. Trên đây là Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ 4-5 tuổi khi tham gia hoạt động góc mà bản thân đã thực hiện trong thời gian qua, phần nào đã góp phần nâng cao chất lượng trong việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Trong quá trình tích lũy kinh nghiệm và viết đề tài không tránh khỏi những khiếm khuyết, hạn chế rất mong được sự góp ý hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến của tôi được tiếp tục vận dụng trong công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên thông qua thực hiện chương trình GDMN có kết quả cao hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn./.